Psychologia kliczna - wykłady, Zachomikowane, Kliniczna


100 lat psychologii klinicznej.

Wydarzenia mające znaczenie dla psychologii klinicznej:

  1. Utworzenie przez Lightnera Witnera w 1886r. przy Uniwersytecie Pensylwania w Filadelfii pierwszej kliniki psychologicznej (zajmowano się problemami dzieci niepełnosprawnych, głuchych). Z inicjatywy Witnera zaczęto wydawać pierwsze pismo -„Psychologia kliniczna”.

  2. Powołanie przez Beersa w 1908r. stowarzyszenia osób propagujących higienę psychiczną, a w 1909r. Towarzystwa Higieny Psychicznej (dezintegracja pozytywna K. Dąbrowskiego).

  3. Osiągnięcia teoretyczne Z. Freuda -opis i interpretacja zaburzeń, zwrócenie uwagi na rolę podświadomości, źle rozwiązanych konfliktów.

  4. Prace E. Kretschmera, akcentujące zróżnicowanie konstytucjonalne oraz związek cech konstytucjonalnych z różnymi formami zaburzeń.

  5. Rozwój eksperymentalno - empirycznego nurtu w ramach psychologii -eksperyment psychologiczny i testy psychologiczne zaczęto wykorzystywać w badaniach; zapoczątkował tę praktykę Emil Kraepelin. Łuria, Zeigarnik, Korsakow.

  6. Powoływanie psychologicznych towarzystw naukowych, które przekazywały wiedzę psychologii klinicznej, ułatwiając nabywanie zawodowych umiejętności psychologom klinicznym.

  7. Rozwój ogólnych i cząstkowych teorii wyjaśniających określony model interpretacji i terapii zaburzeń, np. teoria Freuda, teoria uczenia się.

Wydarzenia w Polsce:

  1. twórcami psychologii klinicznej w Polsce są: Ochorowicz, Abramowski, Błachowski, Grzegorzewska, K. Dąbrowski, Lewicki, Susłowska.

  1. W ramach niektórych wyższych uczelni powoływano psychologiczne kierunki studiów.

Polska: 1958 -1962r.:

po 1962r.:

Aktywna działalność PTP -powstawały czasopisma, np. „Nowiny psychologiczne”. Lata 70`, 80` -burzliwy rozwój praktyki psychoprofilaktycznej, psychoterapii. PTPsychiatryczne; krajowy specjalista ds. psychiatrii, psychologii klinicznej =koordynator.

Społeczny aspekt psychologii klinicznej * akceptowanie społecznego kontekstu zaburzeń, diagnozy (np. zaburzenia mają związek ze środowiskiem, w którym żyje pacjent), terapii (np. wpływanie, oddziaływanie na rodzinę, środowisko, otoczenie pacjenta). Społeczny, środowiskowy model działań psychologii klinicznej. Nawet, jeśli zaburzenie ma charakter genetyczny, w pewnym momencie pojawią się problemy emocjonalne.

Psychologia kliniczna - to dyscyplina idiograficzna, zajmująca się opisem jednostkowych, niepowtarzalnych faktów, koncentrująca się na konkretnej osobie

Sekcja amerykańska określa psychologie kliniczną jako - psychologie stosowaną, która dokonuje:

1) oceny zdolności cech człowieka

2) udziela porad i zaleceń w celu wyeliminowania deficytów

Ostrzewski określa psychologię kliniczną:

Wg Lewackiego psychologia kliniczna jest „nauką stosowaną, praktyczną koncentruje się na sposobach pomagania osobom z zaburzeniami zachowania”

Zaburzenie zachowania występuje wtedy, gdy nie jest spełniona przynajmniej jedna z dwóch funkcji:

  1. nie pozwala na zaspokojenie potrzeb

  2. uniemożliwia realizowanie ważnych zadań rozwojowych

Kim interesuje się psychologia kliniczna?

Aby zapobiegać zaburzeniu oraz przywracać zdrowie przedmiotem psychologii klinicznej są:

Psychologia kliniczna to dyscyplina, jej działy to subdyscypliny.

KRYTERIA:

  1. wiek życia, faza rozwoju ontogenetycznego;

  2. na usługach jakich innych nauk jest psychologia kliniczna (kryterium praktycznego zastosowania), instytucji (medycyna, więzienia -ps. penitencjarna); ps. kliniczno -rozwojowa, itp.

Działy:

  1. Psychologia defektologiczna (ps. rewalidacyjna, pedagogika specjalna) * psychologiczne skutki upośledzenia umysłowego, uszkodzeń narządów; zainteresowanie osobami niepełnosprawnymi, ich rehabilitacją, oddziaływaniami psychomedycznymi likwidującymi skutki inwalidztwa. Rehabilitacja: sporządzanie bilansu funkcjonalnego (wskazuje on funkcje zatracone, osłabione itd.), który chroni przed negatywną oceną psychofizycznej sprawności osoby niepełnosprawnej.

W zależności od celu rehabilitacji są:

  1. Psychologia sądowa i penitencjarna -skoncentrowana na osobach wchodzących w kolizje z normami prawnymi. Zachowania z grupy zachowań aspołecznych i antyspołecznych (rozboje, kradzieże, przemoc). Programy resocjalizacyjne, oddziaływanie stwarzające szanse zmian patologicznych zachowań. Pomocne w ocenie motywacji negatywnych zachowań, stopnia poczytalności osoby naruszającej ważną normę, wiarygodność jej zeznań w procedurach karnych, opiekuńczości w relacjach rodzinnych.

  2. Psychopatologia -zaburzenia procesów poznawczych, osobowości, zachowania. Czynnikami patoplastycznymi nazywamy czynniki determinujące treść i głębokość zaburzeń psychologicznych. Społeczno - kulturowe i biologiczne uwarunkowania zaburzeń psychicznych. Dowodem na ważną rolę czynników społecznych w zaburzeniach jest zmiana tematu halucynacji (religijne, polityczne, a teraz techniczne).

  3. Patopsychologia -bada życie psychiczne ludzi z chorobami somatycznymi. Wpływ choroby na psychikę. Wpływ czynników psychologicznych na powstawanie i przebieg choroby somatycznej. Problem bólu, akceptacji choroby czy inwalidztwa.

  1. Toksykomania -narkomania, środki uzależniające, psychofizyczne skutki uzależnienia; objawy zespołu abstynenckiego, leczenie odwykowe, pomoc psychologiczna stosowana na oddziałach odwykowych i w różnych ośrodkach.

  2. Suicydologia -zamachy, zwiastuny zamachów samobójczych, ocena ryzyka samobójstwa.

  3. Psychodiagnostyka -metody użyteczne w diagnozie i terapii różnych zaburzeń; akcentuje się wagę dynamicznej diagnozy dokonywanej w czasie spotkań terapeuty i pacjenta. Korygujemy swe hipotezy, zbieramy wiedzę o pacjencie -diagnoza dynamiczna. Wywiad, rozmowa psychoterapeutyczna, eksperyment psychologiczny (psychopatologiczny).

  4. Psychologia rozwojowo - kliniczna -nieprawidłowości rozwojowe zauważalne we wczesnej ontogenezie, a także ograniczenia w rozwoju spowodowane dziecięcym porażeniem mózgowym, padaczką, autyzmem, chorobą sierocą. Wskazuje metody terapii, rehabilitacji, zmniejszające skutki wad wrodzonych.

Botulina -zmniejsza spastyczność (napięcie) mięśni.

  1. Psychologia kliniczno -wychowawcza -trudności występujące u dzieci podczas zorganizowanych form nauczania i wychowania, gromadzi wiedzę na temat przyczyn nieprzystosowania szkolnego, trudności w nauce, wskazuje możliwości reedukacji (zajęcia korekcyjno -kompensacyjne), socjoterapii.

  2. Psychohigiena -higiena psychiczna, psychologia zdrowia, promocja zdrowia, prewencja, psychoprofilaktyka. Nastawiona na zapobieganie powstawania zaburzeń psychicznych, na minimalizowanie psychologicznych skutków choroby, urazów. Celem jest stworzenie optymalnych warunków dla utrzymania zdrowia psychicznego. Działalność w ramach tej subdyscypliny to:

  1. prewencja pierwotna -skupia w sobie oddziaływania nastawione na minimalizowanie prawdopodobieństwa pojawienia się zaburzeń, poprzez: porady psychologiczne, wsparcie emocjonalne, grupy samopomocy, upowszechnianie wiedzy psychologicznej;

  2. prewencja wtórna -skoncentrowana na ludziach, u których pojawiły się symptomy zaburzeń i możliwość ich pogłębiania się. Eliminowanie tego typu zaburzeń -pomoc biopsychiczna (psychoterapia, reedukacja, rehabilitacja, resocjalizacja).

  1. prewencja trzeciego stopnia -stara się zapobiegać negatywnym skutkom przebytych chorób, negatywnym skutkom pobytu w szpitalu psychiatrycznym; leczenie szpitalne zastępowane jest leczeniem domowym (oddziały hospitalizacji domowej -podejmują zespołową pracę w środowisku pacjenta, pracę na rzecz jego zdrowia).

Profilaktyka uzależnień -na 3 poziomach:

  1. profilaktyka pierwszorzędowa -działania promujące zdrowie, przedłużające życie człowieka, rozwijane są m.in. umiejętności radzenia sobie z wymogami życia;

  2. profilaktyka drugorzędowa -celem jest identyfikowanie osób o największej podatności na uzależnienia, koncentracja głównie na grupach ryzyka -osobach szczególnie podatnych na uzależnienia, na patologię zachowań;

  3. profilaktyka trzeciorzędowa -oddziaływanie interwencyjne po wystąpieniu choroby, uzależnienia; podejmowane są oddziaływania przeciwdziałające pogłębianiu się procesu chorobowego i powrotu do zdrowia.

Pojęcie psychologii klinicznej

O zaburzonym zachowaniu świadczą zachowania nie ukierunkowane na cel, zdezorganizowane, chaotyczne.

Psychologia kliniczna koncentruje się na osobach mających trudności w zaspokajaniu własnych potrzeb, nierealizujących własnych zadań rozwojowych (np. odroczony obowiązek szkolny), wchodzących w kolizję z oczekiwaniami społecznymi, prezentujących model rozwoju odbiegający od prawidłowego, niemogących samodzielnie zapewnić sobie optymalnego rozwoju (głusi, niewidomi, z uszkodzeniami narządu ruchu).

Przedmiot zainteresowań psychologii klinicznej:

W związku z przyczynami zaburzeń, są następujące czynniki:


Zadania psychologii klinicznej:

  1. stosowanie pomocy psychologicznej -różnych oddziaływań pomocnych w przezwyciężaniu zaburzeń;

  2. poradnictwo i doradztwo psychologiczne -pomoc w rozwiązywaniu problemów, wsparcie emocjonalne;

  3. konsultacje i doradztwo psychologiczne w grupach samopomocy, AA;

  4. opinie psychologiczne sporządzone dla różnych instytucji, np. szkoły (trudności w nauce), sądu (naruszenie norm);

  5. upowszechnianie metod służących poznawaniu jednostki i jej środowiska (społeczny kontekst zaburzeń jest ważny, powiązania pacjenta z polem życiowym, czyli: warunki materialne -złe mogą przyspieszać decyzję o samobójstwie; praca, związki towarzyskie;

  6. upowszechnianie wiedzy psychologicznej;

Właściwości psychologa klinicznego:

  1. umiejętność nawiązywania kontaktów interpersonalnych;

  2. umiejętność pracy w zespole (teamie);

  3. umiejętność pełnienia wielu ról -terapeuty, diagnosty, doradcy;

  4. umiejętność słuchania;

  5. umiejętność nieszkodzenia, niemanipulowania!!!

PROBLEM ZDROWIA I CHOROBY W PSYCHOLOGII

Jakimi ludźmi, o jakich cechach, właściwościach powinna zajmować się psychologia kliniczna? Okazało się, że nie zawsze jest to proste pytanie, możliwe do zrealizowania (nie ma jednoznacznej odpowiedzi). Odpowiedź jest pozornie łatwa, bo przedmiotem badań psychologii klinicznej powinni być ludzie odbiegający od normy. Aby tych ludzi identyfikować, psychologia kliniczna starała się zdefiniować zdrowie i normę psychiczną. Ale jest to trudne -brak konsekwencji, zmienność i sprzeczność w definicjach, np. samorealizacja i akceptacja, refleksja i działanie, adaptacja i oryginalność.

Aktualnie obserwuje się dwie główne definicje normy i zdrowia, które mają być pomocne w ustaleniu przedmiotu zainteresowań psychologii klinicznej:

  1. negatywne definicje zdrowia psychicznego -bazują na dobrze opracowanym zestawie objawów chorobowych → gdy żaden z objawów nie występuje u jednostki, to może ona występować jako zdrowa, przystosowana. Tymi ludźmi psychologia kliniczna nie będzie się zajmować, tylko odwrotnością. Okazuje się, że jest ograniczona użyteczność tego typu definicji w praktyce, bo zmieniły się opinie na temat niektórych objawów fakt występowania niektórych objawów nie musi świadczyć o braku zdrowia, braku normalności. Niektóre objawy mogą być traktowane jako neutralne (mało przydatne) dla oceny stanu zdrowia, np. masturbacja, nietypowe zachowania seksualne (Kinsey).

Ograniczenie tego typu definicji: objaw bez posiadania wiedzy o jego genezie i motywacji danego zachowania jest niewystarczający, by mówić o chorobie.

Definicje te negują potrzebę dokładnego zdefiniowania pojęcia zdrowia. Zakładają, że brak objawów jest wystarczającym dowodem zdrowia.

  1. Pozytywne definicje zdrowia psychicznego -poszukują wskaźników zdrowia, wytyczają cele rozwojowe, kierunki samorealizacji ułatwiające osiągnięcie cech, standardów świadczących o zdrowiu psychicznym. Na osiąganie tych wyznaczonych standardów nastawione są działania pomagające w rozwoju i przygotowujące ludzi do określonych zawodów, a także oddziaływania psychoterapeutyczne.

Zróżnicowanie populacji ludzkiej podważa zasadność posługiwania się jedną uniwersalną, pozytywną definicją zdrowia. Powinno być tyle definicji, ile jest ludzi, ile jest grup klinicznych, do których należą różne osoby.

Mimo tych zastrzeżeń uniwersalne modele zdrowia trzeba proponować, głównie po to, by zakreślić granice:

Definicja normy potrzebna jest też do właściwej interpretacji i analizy wyników badania, a potem do zaplanowania dalszego działania.

Obserwuje się różne kategorie pozytywnych definicji zdrowia psychicznego:

  1. postulatywne -wskazują idealny model osobowości, wzorzec, do którego jednostka powinna zmierzać w toku swego rozwoju osobistego i zawodowego (teoria dezintegracji pozytywnej Dąbrowskiego, Rogers);

  2. koncepcje realistyczno -adaptacyjne -akcentują konieczność adaptacji do wymagań społecznych. Są to definicje oparte na teorii przystosowania homeostazy;

  3. definicje, w których zdrowie traktowane jest jako dyspozycja do wszechstronnego rozwoju, do radzenia sobie z wszechstronnymi wymaganiami środowiska;

  4. definicje, które zdrowie traktują jako proces poszukiwania i utrzymywania równowagi w obliczu obciążeń, z którymi organizm ma nieustannie do czynienia.

Pozytywne definicje zdrowia stawiają większe wymagania przy definiowaniu zdrowia. Wg wielu z tych definicji o zdrowiu ma świadczyć osiągnięcie pełnego dobrostanu psychicznego, fizycznego i społecznego. Nowe propozycje dotyczące rozumienia zdrowia nawiązują do propozycji sformułowanych przez WHO, bardziej konkretnie i dynamicznie. Pozytywne definicje zdrowia są definicjami zbyt idealistycznymi.

KRYTERIA ZDROWIA I CHOROBY

Kryteria zdrowia i choroby uwzględniane w definicjach i wykorzystywane do identyfikacji osób zdrowych i chorych:

  1. statystyczne -normalne jest to, co jest przeciętne i nie odbiega od średniej w populacji. To kryterium realizuje się w oparciu o wartościowanie danej cechy zachowania z punktu widzenia częstości jej występowania w populacji. A gdy cecha zachowania jest mierzona, to normalność zachowania utożsamiana jest z uzyskaniem wyniku zbliżonego do średniej. Właściwości biopsychiczne (wzrost, temperatura, ciężar ciała, poziom neurotyczności) odbiegające od wyników przeciętnych wykluczają zdrowie.

To kryterium odgrywa bardzo ważną rolę w identyfikacji osób chorych. Jednak nie zawsze identyfikacja zdrowy-chory może być oparta na tym kryterium. Jego ograniczenie wynika z:

  1. odchylenie od przeciętnej (zwłaszcza w kierunku powyżej) nie musi świadczyć o zaburzeniach (np. inteligencja, wydolność fizyczna, wzrost);

  2. niezbyt często występujące w populacji zachowania nie muszą świadczyć o zaburzeniach (postawy altruistyczne, uzdolnienia genialne);

  3. dla wielu ważnych właściwości psychologicznych nie opracowano norm (np. nie znamy przeciętnej) np. w ustosunkowaniach interpersonalnych → obserwuje się indywidualną interpretację cudzych i własnych zachowań i nieuzasadnione negatywne oceny osób, gdy ich cechy oraz natężenie tych cech nie są zgodne ze standardami proponowanymi przez „podwórkową edukację”

  1. społeczno - kulturowe -rozważania oparte na tym kryterium akcentują, że przejawem zdrowia jest zgodność zachowania z porządkiem kulturowym i oczekiwaniami społecznymi. Zauważa się znaczący udział tego kryterium w selekcji osób do pracy medyczno-psychologicznej. Jednostka jest delegowana do pomocy, gdy jej zachowanie odbiega od oczekiwanego w jakiejś grupie lub społeczności. Społeczeństwo stosuje różne sankcje za „inność”, a ich wyrazem są różne etykiety, np. „dziwny”, „nieprzystosowany”. Ostrość sankcji zależy od poziomu kulturowego środowiska i od tego, jaką normę jednostka narusza i w jakiej dziedzinie życia zachowuje się niezgodnie z oczekiwaniami społecznymi. Szczególnie ostro na inność reaguje środowisko wiejskie, wojsko, szkoła.

Jest to kontrowersyjne kryterium i nie zawsze przydatne w różnicowaniu zdrowych i chorych. Spełnianie oczekiwań społecznych może determinować nieprawidłowy rozwój, ubogie życie, np. przystosowanie dziecka do rodziny patologicznej, akceptacja wzorców zachowań proponowanych przez współczesną cywilizację, fanatyzm wobec współczesnych antyhumanitarnych systemów społecznych (Niemcy), identyfikacja z grupą alternatywną (przestępczą).

Ograniczoność tego kryterium w diagnozie różnicowej zdrowych i chorych wynika z relatywizmu normy społecznej. Liczba zdrowych i chorych zależy od tolerancji społecznej, standardów osobistych lekarza, psychologa, nauczyciela. Jedni mogą nagradzać, a inni karać takie zachowania jak lizusostwo, uległość.

Kryterium kulturowe i oparte na nim definicje zdrowia akceptujące przystosowanie ignorują ograniczenia i możliwości wynikające ze swoistych cech organizmu jednostki.

  1. psychopatologiczne -realizm jest podstawową własnością zdrowia. Spostrzeganie świata jako wolnego od deformującego wpływu potrzeb, świadczy o zdrowiu. Chory źle spostrzega świat zewnętrzny i wewnętrzny, nierealistycznie spostrzega siebie (urojenia wielkości).

  2. ogólnobiologiczne -akcentuje zdolność przystosowania się do środowiska, jakość relacji ze środowiskiem społecznym, kulturą, umiejętność radzenia sobie z wymaganiami własnego organizmu jako najważniejsze kryteria zdrowia. Choroba psychiczna świadczy o nieumiejętności zaspokajania własnych potrzeb, osiągania zadowolenia i o bezradności wobec własnych potrzeb.

  3. antropocentryczne -warunkiem zdrowia jest pełna realizacja własnych możliwości. Suwerenny rozwój, predyktywność, stadialność rozwoju, zdolność osiągania coraz lepszych umiejętności, większej samodzielności w spostrzeganiu, ustalaniu hierarchii wartości. Najważniejszą potrzebą wg tego kryterium jest potrzeba samoaktualizacji.

KRYTERIA NIENORMALNOŚCI:

Cierpienie, trudności w przystosowaniu, nienaturalność i dziwaczność, nieprzewidywalność i utrata kontroli, wyrazistość i niekonwencjonalność zachowania, dyskomfort obserwatora, naruszanie ideałów i norm moralnych.

KRYTERIA NORMALNOŚCI:

Pozytywne nastawienie do siebie, wzrost i rozwój osobisty - brak barier, adekwatne postrzeganie rzeczywistości, kompetencja w działaniu, kompetentne realizowanie zadań życiowych, pozytywne stosunki interpersonalne.

Aktualnie pojawiające się koncepcje zdrowia traktują zdrowie i chorobę jako dwa krańce stanu psychofizycznego człowieka.

Akcentują trudności w wyznaczaniu punktu granicznego dla zdrowia i choroby.

Analizując problem zdrowia wskazują zespół różnorodnych czynności leżących u jego podłoża:

Koncepcje te wskazują, że zdrowie jest korzystnym stanem człowieka. Jest ono też wartością, którą można osiągnąć poprzez kształtowanie zdrowego pola życiowego. A to zdrowe pole życiowe tworzą czynniki:

Decydują one o stanie zdrowia indywidualnego.

W potocznej świadomości rozumienie zdrowia jest indywidualne i obejmuje wszystkie możliwe warianty jego rozumienia. Zdrowie jako:

Praktyka psychologiczna. Rodzaj zgłaszanych problemów.

Rodzaj zgłaszanych problemów zależy od wieku, płci i specyfiki instytucji świadczącej pomoc psychologiczną.

Przedmiotem refleksji i źródłem bólu człowieka mogą być następujące zagadnienia filozoficzno - egzystencjalne:

Obserwuje się stałość i trwałość niektórych problemów ludzkich, są to problemy zlokalizowane w ważnych dziedzinach życia człowieka (miłość, małżeństwo, seks, stan zdrowia, kontakty interpersonalne).

Ale pojawiają się problemy nowe związane z nowymi wymaganiami (np. społecznymi), z nowymi problemami i wydarzeniami (AIDS, alkoholizm, narkomania, materialne ubóstwo, terroryzm).

Wiele zgłaszanych problemów ma podłoże społeczne, bo człowiek nie żyje sam, a jego potrzeby skoncentrowane są wokół wielu problemów społecznych. Inni ludzie mogą być źródłem frustracji, lęku społecznego.

Częste kategorie zgłaszanych problemów:

  1. trudności w kontaktach interpersonalnych

  2. trudności w kontaktach rodzice - dzieci

  3. trudności w znalezieniu życiowego partnera

  4. trudności i problemy skoncentrowane wokół seksu

  5. trudności związane z wykonywaniem pracy zawodowej

Problemy zgłaszane w telefonie zaufania, jako instytucji udzielania pomocy, która jest zrzeszona, należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Pomocy Telefonicznej - IFOTES. Kategorie problemów:


  1. problemy związane ze stanem zdrowia psychicznego

  2. myśli, zamiary i próby samobójcze

  3. poczucie osamotnienia, alkoholizm, narkomania

  4. zaburzenia psychiczne

  5. problemy seksualne

  6. niepożądana ciąża

  7. konflikty małżeńskie, rodzinne

  8. trudności wychowawcze

  9. niepokoje światopoglądowe

  10. nagłe wypadki

  11. deficyt informacji

  12. problemy narzeczeńskie

  13. konflikty z otoczeniem

  14. troska o innych


Motywacja poszukiwania pomocy psychologicznej:

Ale pomocy psychologicznej nie szuka się wyłącznie z powodu dyskomfortu psychicznego wynikającego z niedopasowania do norm. Motywem poszukiwania pomocy może być potrzeba lepszego życia, potrzeba doskonalenia swoich umiejętności zawodowych.

Pomocy z własnej inicjatywy szukają osoby zdolne do wglądu we własne motywy zachowania, mający wizję własnego rozwoju i są to osoby o inteligencji przeciętnej, wkraczające w okres dojrzewania i inne fazy rozwojowe. Bo wymuszają one realizację własnych zadań spostrzeganych jako trudne, będące źródłem problemów.

Człowiek zgłasza się po pomoc, bo nie radzi sobie z wymogami życia.

Klasyfikacja zaburzeń. Systemy klasyfikacyjne

Klasyfikacje są potrzebne ze względów teoretycznych i praktycznych. Aspekt teoretyczny wynika z konieczności kategoryzacji szczegółowych objawów. Aspekt praktyczny grupowania objawów pomaga lekarzom w dokonywaniu trafnych diagnoz.

Analiza zaburzeń - kryteria:


  1. rodzaj zaburzeń

  2. zakres, rozległość zaburzeń

  3. głębokość zaburzeń

  4. dynamika zaburzeń

  5. etiologia zaburzeń

  6. faza rozwojowa, w której pojawiają się zaburzenia

  7. miejsce, w którym pojawia się zaburzenie.


1.Rodzaj zaburzeń - podstawą analiz są objawy, a także ich lokalizacja. Gdy to analizujemy, możemy zauważyć:

  1. zaburzenia myślenia (myślenie paralogiczne);

  2. zaburzenia świadomości (śpiączka, koma, przymglenie świadomości);

  3. zaburzenia ruchu i działania (zaburzenia piramidowe, pozapiramidowe, ataksja);

  4. zaburzenia popędów i emocji;

  5. zaburzenia w systemie osobowości.

Objawy zaburzeń mogą być analizowane w innych też systemach osobowości (bardziej ogólnych).

Kategorie:

  1. zaburzenia motoryczne

  2. zaburzenia procesów poznawczych

  3. zaburzenia emocjonalno - motywacyjne

  4. zaburzenia napędu psychoruchowego

Analiza objawów, ich genezy a także dynamiki umożliwia specjalistom identyfikację istniejącego procesu choroby, problemu rozwojowego, np. na podstawie objawów można rozpoznać: upośledzenie umysłowe, autyzm, nerwice, depresję, psychozę, mózgowe porażenie dziecięce.

2.Zakres, rozległość zaburzeń - ilość reakcji patologicznych i ilość podsystemów osobowości objętych zaburzeniem.

np. anoreksja np. zespół móżdżkowy, zespół psychoorganiczny

3.Głębokość zaburzeń - intensywność, z jaką manifestują się objawy, częstotliwość objawów, podatność na terapię i leczenie, np.:

4.Dynamika objawów - sposób manifestowania się objawów, długość, trwałość ich występowania, okres życia, w którym się pojawiają:

5.Etiologia objawów

Etiologia jest wygodnym kryterium, ale jego wartość jest ograniczona, bo pochodzenie niektórych chorób jest nieznane. Większość chorób wyodrębnia się na podstawie zespołu objawów i sposobu ich manifestowania się rodzaj zaburzeń.

6.Okres rozwojowy, w którym ujawniło się zaburzenie naruszające pełnione z racji fazy rozwojowej role, np. choroba sieroca, psychoza inwolucyjna, zaburzenia adolescencyjne, trudności dydaktyczne.

7.Miejsce, okoliczności wystąpienia zaburzeń; fobia szkolna, choroba szpitalna, nieprzystosowanie szkolne.

Systemy klasyfikacyjne pomocne w diagnozowaniu i skutecznym leczeniu

Aktualnie w praktyce psychomedycznej mamy systemy klasyfikacyjne pomocne w diagnozowaniu i skutecznym leczeniu:

  1. Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych - ICD-10 -opracowana przez WHO. Główne kategorie diagnostyczne:


  1. Klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego - ta klasyfikacja utożsamiana jest z symboliką diagnostyczny, statystyczny podręcznik. Najbardziej znany i popularny w świecie system, wiele rewizji - od DSM-I do DSM-IV. System wielowymiarowy -w trakcie diagnozowania uwzględnianych jest 5 ogólnych wymiarów:


  1. powód poszukiwania przez osobę pomocy - ustalamy główny problem, nazywamy go posługując się tradycyjnym nazewnictwem (np. schizofrenia)

  2. czy wcześniej występowały zaburzenia rozwojowe i zaburzenia osobowości, bo ich konsekwencjami są aktualne zaburzenia

  3. czy występują zaburzenia fizyczne, somatyczne - stany ogólnomedyczne

  4. stres przeżyty w ciągu ostatnich 12 miesięcy

  5. wskazuje konieczność zanalizowania globalnego poziomu funkcjonowania pacjenta, aktualnego funkcjonowania i funkcjonowania w ciągu ostatnich 12 miesięcy (np. niezdolny do utrzymania podstawowej higieny psychicznej)


Po takiej analizie mamy następujące kategorie zaburzeń:

  1. zaburzenia świadomości (zaburzenia poznawcze, itp.)

  2. zaburzenia psychiczne spowodowane stanami ogólnomedycznymi (zatrucia)

  3. zaburzenia związane z używaniem substancji toksycznych, uzależniających

  4. schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne

  5. zaburzenia nastroju

  6. zaburzenia lękowe

  7. zaburzenia pod postacią somatyczną (dawniej: psychosomatyka)

  8. zaburzenia pozorowane

  9. zaburzenia dysocjacyjne (dysocjacja =rozszczepienie) -dawniej: zaburzenia histeryczne; psychogenna amnezja, psychogenna fuga (ucieczka), po urazach mózgowo - czaszkowych

  10. zaburzenia seksualne i zaburzenia tożsamości płciowej (zaburzenia funkcjonowania seksualnego, „dewiacje”)

  11. zaburzenia odżywiania się

  12. zaburzenia snu (somnambulizm)

  13. zaburzenia kontroli impulsów (kleptomania, piromania)

  14. zaburzenia osobowości (antyspołeczne, pograniczne -border line)

  15. inne stany, które mogą być przedmiotem klinicznej uwagi

W klasyfikacji akcentuje się pojęcie zaburzenia a nie choroby (cierpienie, niesprawność, złe funkcjonowanie, zwiększone ryzyko śmierci).

Oprócz w/w występują też inne systemy klasyfikacyjne:

Czynniki społeczne w genezie zaburzeń zachowania:

  1. struktura rodziny

  2. cechy osobowości obojga rodziców

  3. relacje uczuciowo - interpersonalne

  4. komunikacja w rodzinie (wyrażanie uczuć, przeżyć)

  5. homeostaza rodzinna

  6. granice swobody jednostek w rodzinie

  7. stosunek do dziecka

Struktura rodziny - rozbicie rodziny, ponowna rekonstrukcja rodziny -nadmiar ojców, matek, wujków, cioć. Niepełna rodzina: synowie bez matek, córki wychowywane bez ojców - trudności w nawiązywaniu kontaktów z osobami płci przeciwnej. Badania wskazują, że chłopcy wychowywani bez ojca demonstrują słabsze przystosowanie do życia, bojaźliwość, upór, trudności w przystosowaniu do wymagań szkolnych, tendencję do tworzenia idealistycznego obrazu ojca, trudności w nawiązywaniu kontaktów partnerskich z rówieśnikami.

Cechy osobowościowe rodziców -postawy, zachowania w stosunku do dziecka:

Zaburzenia komunikacji:

Skutki podwójnego wiązania: zaniechanie działań, np. mutyzm

Mechanizmy równoważenia systemów rodzinnych:

Przedszkole, szkoła - cechy sprzyjające zaburzeniom:

  1. utrata wyjątkowej, centralnej pozycji zajmowanej w rodzinie

  2. nadmierne obciążenie pracą umysłową

  3. ograniczenie aktywności ruchowej, hałas

  4. stresy związane z kontrolą osiągnięć szkolnych

  5. niewłaściwa organizacja systemu nauczania, sztywna realizacja programu, przeładowane programy

  6. niekorzystne cechy osobowości nauczyciela, sztywność zachowań i opinii dotyczących dziecka i jego osiągnięć

  7. nieprawidłowe relacje między nauczycielem i uczniem ujawniają się przez postawy:

  1. nadmierne eksponowanie przez szkołę wartości intelektualnych

  2. konieczność adaptacji do nowego środowiska, nowych wymagań szkolnych

  3. konieczność zmian w zachowaniu w tzw. sytuacjach progowych:

  1. narażanie dziecka na kontakt z sytuacjami trudnymi:

Szkoła może zadziałać jak wyzwalacz zaburzeń. Szok szkolny, fobia szkolna. Zaburzenia snu, łaknienia, zaburzenia pracy układów, lęk separacyjny. Mogą się w szkole ujawnić wcześniej istniejące zaburzenia -np. deficyty wzroku, słuchu, zaburzenia emocjonalne (np. egocentryzm dziecięcy)

Grupy, wśród których najczęściej obserwujemy trudności:


Ogólne kategorie trudności dziecka na terenie szkoły:

Fobia szkolna - skrajny wyraz nieprzystosowania szkolnego. Lęk przed szkołą, objawy wegetatywne, a także odmowa realizacji obowiązku szkolnego.

Jednostki chorobowe, które leżą u podłoża niepowodzeń szkolnych:

Kryteria:

  1. stosowanie w odniesieniu do dziecka z problemami, u którego występuje norma intelektualna;

  2. u którego nie stwierdza się drastycznych zaniedbań środowiskowo - pedagogicznych;

  3. dziecko które mimo zastosowanej pomocy nie mogą nabyć tej umiejętności.

Aby mówić o dysleksji, te 3 kryteria muszą być spełnione.

Koncepcja genetyczna, organiczna, rozwojowa, psychogenna, neuropsychologiczna.

Podłoże specyficznych trudności:


DYSLEKSJA:

  1. dysfonetyczna nieumiejętność wydzielania liter składowych słowa

  2. dysejdetywna brak zdolności syntetyzowania liter w słowo

  3. mieszana

DYSORTOGRAFIA - niemożność opanowania umiejętności bezbłędnego pisania, zwłaszcza ze słuchu i pamięci mimo normy intelektualnej, braku zaburzeń słuchu i prawidłowego procesu nauczania.

Szczególne rodzaje błędów:


DYSKALKULIA -niemożność opanowania arytmetyki u dzieci z normą, u których zastosowano poprawne uczenie.

PRZYNALEŻNOŚĆ DO GRUP ALTERNATYWNYCH

Grupa ma bardzo duże znaczenie dla rozwoju, dla identyfikacji płciowej, ale i uczy konformizmu. Udział grupy w nieprzystosowaniu -np. ucieczki z domu, fanatyzm wobec jakiejś ideologii.

Postawy otoczenia w stosunku do grup mniejszościowych:

Przyczyny negatywnych postaw na poziomie behawioralnym:

Cechy lub właściwości osób z grup klinicznych:

Negatywne postawy są względnie trwałe, mimo, że mogą zagrażać poczuciu własnej wartości, wchodząc w kolizję z takimi normami jak: słabszym i chorym należy pomagać, nie tworzyć gett, stosunek do chorych i słabszych.

Trudne sytuacje zagrażające naszemu poczuciu wartości wynikające z-

Mechanizmy względnie trwałe, stosowane przez społeczeństwo:

  1. wyolbrzymianie zagrożenia i stawianie siebie w roli ofiary zamiast w roli prześladowcy

  2. selektywne spostrzeganie uzasadniające negatywne postawy - opór przed przyjmowaniem informacji zagrażających poczuciu własnej wartości

  3. działania o charakterze samospełniających się proroctw -wyzwalanie u ofiary takich zachowań, które potwierdzają negatywne opinie

  4. unikanie kontaktu, omijanie problemu.

Czynniki mogące łagodzić negatywne postawy:

Koncepcje interakcyjne:

Zwolennicy tej teorii znaczącą rolę w genezie zaburzeń może odgrywać szkoła, rodzina, rozkład pracy. W każdym ze środowisk jednostka może być wciągana w nieprawidłowe wzorce komunikacji. Podkreśla się, że trudności mogą wynikać z różnych form zaburzonych interakcji rozpoznawanych w procesie analizy psychologicznej jako brutalne delegowanie do niedostosowanych do nich ról; wciąganie, wikłanie w związki kolizyjne.

Środowiskowo zdeterminowane zaburzenia mogą ujawniać się w różnych fazach życia:

U podłoża trudności najczęściej leży mechanizm naśladownictwa oraz lojalność wobec tradycji rodzinnej. Trudności podczas podejmowania nowych ról wynikają z pewnej względnej stałości sposobu komunikowania się, czyli przekazywania i odczytywania informacji. Poglądy na genezę zaburzeń determinują proces terapii; jest stosowana głównie terapia rodziny.

Cele terapii rodziny:

ANALIZA TRANSAKCYJNA E. Berne

Transakcja - jednostka stosunków międzyludzkich, realizowana przez 3 stany ego:

  1. rodzic

  2. dorosły

  3. dziecko

Transakcje:

Trzy stany ego wyznaczają 3 różne wzorce zachowania wobec tego samego obiektu lub różnych obiektów.

Rodzic lub Dziecko może ujawniać się w 2 formach, np. Rodzic ujawnia się w formie bezpośredniej (X reaguje tak jak jego ojciec) lub w formie pośredniej (X zachowuje się zgodnie z oczekiwaniami rodzica).

SPECYFIKA ZABURZEŃ U DZIECI:

Zaburzenia w rozwoju wywołane przez lęk separacyjny:

Inwentarz możliwych reakcji, wyzwalanych przez lęk separacyjny:

Swoim zachowaniem dziecko wyraża pragnienie wejścia w okres ponownej symbiozy.

CHOROBA SIEROCA (depresja anaklityczna, choroba szpitalna)

Spitz Bolwby -akcentował istnienie choroby szpitalnej u dzieci pozostawionych w szpitalu, hospitalizowanych.

przyczyna:

uniemożliwiają zaspokojenie potrzeby przynależności, utrwalenia związku między matką a dzieckiem;

objawy: w zależności od tego jak przebiegał i w jakim stopniu był utrwalony związek przynależności (motyw)

Wg Robertsona, Bolwby'ego: (3 rodzaje reakcji na rozłąkę)

  1. faza protestu - trwa kilka godzin, kilka dni; objawy czynnego protestu;

  2. faza rozpaczy - kilka dni, kilka tygodni; osłabienie aktywności

  3. faza tłumienia (odcinania się) - różne mechanizmy obronne nabierają cech trwałości, np. stereotypia ruchowa, hiperaktywność.

Rodzaj, intensywność objawów zależy od:

U dzieci osieroconych obserwuje się nieprawidłowości:

Reakcje nerwicowe -odnosimy do dzieci, a do dorosłych -nerwice lub zespoły nerwicowe. DSM III -IV E -zaburzenia niepokoju, zaburzenia somatyczne, zaburzenia dysocjacyjne -to określenia nerwic w tej klasyfikacji.

(nerwica histeryczna = nerwica pitiatyczna)

Nerwica -względnie trwałe, ale odwracalne zaburzenie funkcji regulacyjno - integracyjnych, ujawniające się w sytuacjach trudnych.

Przyczyny: teorie psychologiczne wskazują na różne przyczyny. Ich analiza wskazuje, że podłożem może być zespół czynników biologicznych oraz psychospołecznych.

Psychospołeczne: patologia rodziny, zakłócenia więzi emocjonalnych dziecka z rodziną lub osobami znaczącymi, deprywacja potrzeb, a także w sytuacjach przeciążenia, utrudnienia, zagrożenia; także złe kontakty z rówieśnikami, niepowodzenia w szkole, w pracy, mikrozaburzenia CUN.

Patomechanizmy zachowań nerwicowych (mechanizm wytwarzania objawów nerwicowych):

  1. objawy nerwicowe powstają na skutek zakłócenia równowagi między podsystemami osobowości: niedorozwój podsystemu poznawczego, zaburzenia w obrębie struktur popędowo - emocjonalnych z powodu częstego przeżywania lęku, buntu;

  2. objawy nerwicowe są zewnętrzną formą zaktywizowanych i utrwalonych mechanizmów obronnych stosowanych w celu zmniejszenia lęku, niepokoju. Objawy =mechanizmy obronne.

Objawy: u dzieci jest przewaga objawów psychosomatycznych zlokalizowanych w układzie ruchu (tiki, jąkanie), układu pokarmowego, moczowego. U dorosłych -zespoły reakcji nerwicowych.

Podział objawów:

  1. osiowe:

  1. brzeżne: -objawy charakterystyczne dla określonych nerwic. Są podstawą do wyodrębniania rodzajów nerwic.

Zespół hiperkinetyczny -zaburzenia hiperkinetyczne (WHO, ICD-10), zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi, ADHD. Charakterystyczny dla 3-5% uczniów szkół podstawowych i zdecydowanie częściej występuje u chłopców (3-5 x częściej).

OBJAWY: nadaktywność ruchowa, częste zmiany aktywności, angażowanie się w aktywność niebezpieczną dla zdrowia fizycznego, niepokój, trudności w koncentracji uwagi, wzmożona pobudliwość na bodźce, labilność emocjonalna, nieadekwatne reakcje emocjonalne, mała odporność na stres i frustrację, zaburzone relacje z otoczeniem. Jest to osobowość źle kontrolowana.

Objawy mogą być zlokalizowane z jednej lub we wszystkich sferach rozwijającej się osobowości:

Wraz z wiekiem może wystąpić przesunięcie objawy motorycznej do emocjonalnej. Ale zawsze jest deficyt uwagi.

Zależnie od dominujących objawów, wyróżniamy podtypy nadpobudliwości:

  1. z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi

  2. z przewagą nadpobudliwości w sferze motorycznej (psychomotorycznej)

  3. typ mieszany.

PRZYCZYNY:

FOBIA SZKOLNA - niechęć lub odmowa uczęszczania do szkoły (dzieci, młodzież).

Zwiastuny: somatyczne objawy, dolegliwości występujące w okresach poprzedzających wyjście do szkoły, np. bóle brzucha, nudności, biegunka, bóle i zawroty głowy, omdlenia.

Objawy fobii ułatwiają racjonalizację niechodzenia do szkoły.

Sposób przejawiania się fobii i ostra postać fobii szkolnej spowodowane są najczęściej traumatycznym doświadczeniem zaistniałym na terenie szkoły („szok szkolny”).

Przewlekła postać fobii szkolej -narastająca stopniowo, poprzedzona opuszczaniem zajęć w I i II klasie szkoły podstawowej.

Przyczyny: lęk; źródła lęku:

MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE (CEREBRAL PALSY)

Upośledzenie neuromotoryczne, spowodowane nieprawidłowym rozwojem mózgu, uszkodzeniem mózgu lub zaburzeniami funkcji mózgu. Powstaje przed, podczas lub po porodzie.

Przyczyny: niedotlenienie, urazy, zaburzenia przemiany materii. Prawdopodobieństwo MPD wzrasta we wcześniactwie, ciąży mnogiej, niedotlenieniu, wylewach krwi do mózgu, w przypadku występowania MPD w rodzinie.

Formy kliniczne i rodzaj dysfunkcji motorycznych zależy od tego jakie struktury nerwowe zostały uszkodzone.

Postacie MPD:

kryterium patofizjologiczne:

Klasyfikacja Ingrama (oparta na kryterium topograficznym):

hemiplegia - dotyczy obu kończyn po tej samej stronie ciała.

kryterium: zakres i umiejscowienie porażenia:

Objawy:

Objawy towarzyszące:

Leczenie: metoda Wojty, Domana, hipoterapia, ośrodki rehabilitacji

AUTYZM WCZESNODZIECIĘCY:

OBJAWY (wczesne):

Podział Bettelkeim (3 stopnie autyzmu):

  1. dzieci nie posługujące się mową, nie przejawiające zainteresowania otoczeniem, uciekające od rzeczywistości, ignorujące osoby;

  2. dzieci, które potrafią porozumiewać się, ale często używają mowy w sposób nieadekwatny, nie szukają kontaktów z innymi;

  3. dzieci zwane schizofrenicznymi, posługujące się nieadekwatnie mową jako przejawem nietypowego życia wewnętrznego.

Geneza autyzmu:

  1. obserwujemy teorie akcentujące czynniki społeczne, np. patologiczna rodzina, matka (u której zauważa się brak odpowiedzi matki lub odpowiedź nieprawidłową na próby nawiązania kontaktu przez dziecko); częściej rodzone w rodzinach o wyższym poziomie socjokulturowym, praca zawodowa (dziennikarz, naukowiec), chłód uczuciowy;

  2. teorie biologiczne (obecnie preferowane) - czynniki uszkadzające struktury podkorowe, układ siatkowaty, wzgórze -pobudzenie układu korowego;

  3. teorie biologiczno - środowiskowe: szczególna podatność uszkodzonego układu nerwowego na traumatyczne czynniki rodzinne.

Zaburzenia zbliżone do autyzmu:

Czynniki biologiczne powodujące upośledzenie umysłowe z rewalidacyjnej!!!

Upośledzenie umysłowe = oligofrenia = niedorozwój umysłowy (obniżona sprawność umysłowa) = opóźniony rozwój psychoruchowy = zubożony potencjał umysłowy (rozwojowy), spowodowany niepełnowartościowym układem nerwowym.

Niepełnowartościowy układ nerwowy wyznaczają patogenne czynniki biologiczne, społeczne, aktualizujące się w okresie pre-, peri-, lub postnatalnym, do 3-5 roku życia (niektórzy twierdzą, że do 18-go r.ż., ale pan Siwek się z tym nie zgadza .

Dziecko upośledzone nie nabywa lub ma duże trudności w nabywaniu odpowiednich do wieku kompetencji intelektualnych, społecznych, szkolnych, a niekiedy także ruchowych. U dzieci upośledzonych obserwujemy więc opóźniony rozwój. Opóźnienie jest wielozakresowe, ale dominuje niedorozwój najmłodszych, najpóźniej kształtujących się w ontogenezie funkcji intelektualnych, takich jak:

W związku z trudnościami w nabywaniu różnych kompetencji sprawność upośledzonych jest obniżona o co najmniej 2 odchylenia od średniej w populacji. Gdy dokonujemy pomiaru, to IQ będzie zawsze mniejsze od 70.

Powoduje trudności w uczeniu oraz w społecznym przystosowaniu się.

Populacja osób upośledzonych nie jest populacją jednolitą. Różnice pod względem etiologii oraz poziomu rozwoju umysłowego. Wyróżnia się takie stopnie upośledzenia umysłowego:

Stopień upośledzenia

Termann - Meril

Wechsler

Lekki

52 - 67

50 -55 → 70 - 75

Umiarkowany

36 - 51

35 - 40 → 50 - 55

Znaczny

20 - 35

20 - 25 → 35 - 40

Głęboki

0 -19

poniżej 25

Jest to klasyfikacja oparta na IQ, ale w diagnozowaniu upośledzenia umysłowego uwzględnia się też kryterium lekarskie, społeczne, pedagogiczne i psychologiczne.

Etiologia:

  1. głębokie stopnie upośledzenia umysłowego spowodowane są czynnikami uszkadzającymi CUN. Najczęściej obserwuje się tu etiologię jednoczynnikową. W tej grupie zauważa się tzw. kliniczne postacie upośledzenia umysłowego. Jest to populacja z tzw. stygmatyzacją fizyczną (upośledzenie umysłowe widoczne jest w wyglądzie zewnętrznym).

  2. Lekki stopień upośledzenia umysłowego spowodowany jest zwykle etiologią złożoną, czynnikami bio-społecznymi. Ten stopień upośledzenia utożsamiany jest z aklinicznymi postaciami, tzn. że upośledzenie umysłowe nie musi być widoczne w wyglądzie zewnętrznym.

Czynniki etiologiczne:

  1. endogenne -wewnętrzne, dziedziczne, genetyczne -dwie główne grupy zaburzeń spowodowanych tymi czynnikami:

  1. zaburzenia w kodzie genetycznym:

  1. zaburzenia komórkowej przemiany materii -mutacje kodu genetycznego w obrębie DNA i RNA (zaburzenia przemiany białkowej, węglowodanowej, tłuszczowej):

  1. egzogenne -w czasie ciąży, w czasie porodu oraz po urodzeniu:

  1. wirusowe, bakteryjne, toksyczne, urazowe, powodujące: embriopatie oraz fetopatie

  1. urazy występujące najczęściej podczas porodu patologicznego:

  1. urazy czaszkowo - mózgowe spowodowane pobiciem, czy wypadkami.

dependence - uzależnienie

Zjawisko narkomanii, uzależnienia zaczyna się we wczesnej młodości.

Motywacja:

PRZYCZYNY

  1. przyczyny fizjologiczne:

  1. przyczyny psychologiczne:

  1. przyczyny społeczne:

Objawy uzależnienia:

Ogólna klasyfikacja środków uzależniających:

HEROINA - działa 6x silniej przeciwbólowo i narkotycznie niż morfina. Szybkie przenikanie przez barierę hematoencefaliczną -wywołuje gwałtowne i silne stany „odlotu”; potem głód narkotyczny.

KOMPOT, polska hera -mieszanka pochodnych opium (Polska, l. `70)

Po 2 tygodniach możliwe uzależnienie. Szczyt objawów po 12 godzinach po odstawieniu.

Narkotyki „miękkie” i „twarde”.

MARIHUANA -jest to środek uzyskiwany z konopi meksykańskich. Działa na czynność OUN, wywołuje halucynacje, uczucie euforii, błogości. Powoduje zmiany w sferze intelektualnej i emocjonalnej.

HASZYSZ -jest to oczyszczona żywica z kwiatów konopi indyjskich. Zawiera środki halucynogenne. Skutki: zespół amotywacyjny -brak ochoty do podejmowania jakichkolwiek działań; psychoza toksyczna, paranoidalna. Zaburzenia emocjonalne, zmiany w odczuciu czasu i przestrzeni; zaburzenia czucia, zaburzenia pamięci krótkotrwałej.

KOKAINA -alkaloid otrzymywany z liści krzewu kokainowego. Używany w lecznictwie -znieczula, ale też o silnym działaniu pobudzającym.

LSD-25 -lasargid, lisergid -„kwas”, „podróż”. Pierwotnie stosowany do wywoływania psychoz eksperymentalnych. Wywołuje barwne halucynacje wzrokowe, najczęściej w postaci figur geometrycznych.

AMFETAMINA -psychodryna -lek psychotropowy z grupy energizerów -pobudza, znosi zmęczenie, senność, zwiększa uwagę, zdolność koncentracji, obniża łaknienie.

XTC -extasy -mieszanka amfetaminy i metaamfetaminy. Działanie pobudzające. Lepiej się tańczy (pobudzenie psychoruchowe). Powoduje odwodnienie organizmu, zagęszczenie krwi i zaburzenia gospodarki elektrolitowej.

ALKOHOL -społeczne wzorce spędzania wolnego czasu. Szybko działa jako bodziec wzmacniający (natychmiast daje efekt). Ten efekt jest ważniejszy niż nagrody czy kary, które są zwykle oddalone w czasie.

Uzależnienie -aktywność ograniczona do poszukiwania alkoholu (gotowość na wszystko). Obserwuje się tzw. farmakofilię -wypijanie kropli żołądkowych, denaturatu itp. w miarę nasilania się zespołu abstynenckiego.

Leczenie alkoholika jest trudne, bo włączają mechanizmy obronne: zaprzeczenie, racjonalizacja, płytka refleksyjność (filozofia wyjaśniająca postępowanie alkoholika). Brak motywacji do leczenia, a przymus nie daje efektów.

Zachowania ułatwiające identyfikację osób z drogi uzależnienia:

Koncepcje behawiorystyczne wykorzystywane w diagnozie, a szczególnie w terapii (Pawłow, Eysenck, Skinner, Dollard, Miller, Bandura) -niepożądane formy zachowania należy utożsamiać z niewłaściwymi nawykami, które utrwalają się pod wpływem stosowanych przez jednostkę lub otoczenie wzmocnień.

Ważną rolę odgrywają nasze pierwsze doświadczenia, wśród których powtarzane i utrwalane są te, które spowodowały pożądany efekt (zaspokoiły potrzeby np. głodu, zredukowały lęk, zaspokoiły potrzebę zwracania uwagi). Niewłaściwe nawyki mogą powstać we wszystkich etapach rozwoju ontogenetycznego.

By zrozumieć jakieś niepokojące zachowanie, należy odpowiedzieć na pytanie:

  1. jakie psychologiczne gratyfikacje uzyskuje osoba demonstrująca jakieś niepokojące reakcje?

  2. w oparciu o jaką formę uczenia się jednostka nabyła lub utraciła określone reakcje?

  1. Jaki rodzaj wzmocnień leży u podstaw utrwalonych, patologicznych reakcji? Jaki rodzaj wzmocnień należy wykorzystać, aby utrwalić pożądane reakcje?

Teorie uczenia się odgrywają dominującą rolę w wychowaniu, diagnozie i terapii małych dzieci, osób upośledzonych umysłowo, chorych psychicznie a także w interpretacji genezy oraz terapii nerwic i uzależnień.

NERWICE to wynik nadmiernego hamowania lub pobudzania powstającego w sytuacjach trudnych. Zwolennicy tych teorii twierdzili, że typ nerwicy jest zależny od typu układu nerwowego oraz od reakcji zachodzących między strukturami korowymi i podkorowymi oraz 1 a 2 układem sygnałów.

Leczenie, terapia, zabiegi wg teorii uczenia się:

  1. aktywizowanie podstawowych procesów nerwowych -pobudzania i hamowania, np. nowe zainteresowania, zajęcia -pobudzają nowe struktury korowe i zmniejszają reakcje patologiczne np. obsesję (w teorii uczenia się jest to indukcja ujemna);

  2. Eliminowanie zaburzeń dynamiki procesów nerwowych, np. nadpobudliwość psychoruchowa i uczenie powściągu ( trzeba wciskać pacjentowi że potrafi się powstrzymać, opanować no i trzeba pochwalić powiedzieć że się udało). Metoda Greena - Mówimy, ze Jasio tez na to chorował i się wyleczył.

  3. Oddziaływania równoważące procesy korowe i podkorowe (1 i 2 układ sygnałów) np. smakowanie wody, obserwowanie lasu - obozy psychoterapeutyczne.

  4. Oddziaływanie na 2 układ sygnałów a za jego pośrednictwem na cały organizm przez objaśnianie przekonywanie, sugestię. Patrz: treść treningów relaksacyjnych

  5. Oddziaływanie wzmacniające hamowanie ochronne ( przez sen, hipnozę sugestię). Zmniejszenie efektu niepożądanych reakcji

  6. Oddziaływanie zmniejszające siłę procesów nerwowych ( odpoczynek, sen, sanatorium)

  7. Oddziaływanie likwidujące zastoinowe pobudzenie poprzez odreagowywanie i środki farmakologiczne

Podsumowanie: na osiągnięciach teorii uczenia się wypracowano popularne metody terapii:

  1. Metoda wzajemnego hamowania (Metoda Wolpego, desensytyzacja) - Gdy chcemy wyeliminować reakcję utrwalone na bazie lęku. W sytuacjach bodźcowo-lękotwórczych, terapeuta wyzwala reakcję antagonistyczna w stosunku do wyzwalanych przez bodziec lękotwórczy.

Opisywanie własnych przeżyć - wyzwalanie reakcji autorealizacyjnych. Intensyfikacja potrzeb seksualnych , niezadaniowe podejście do kontaktu - to proponujemy pacjentowi; agresja wobec terapeuty i relaksacja.

  1. Metoda treningu negatywnego (terapia awersyjna) - niepożądane reakcje np. alkoholizm, perwersje seksualne, łączone są z bodźcami przykrymi: prąd, esperal, torsje, krytyka, ośmieszanie zawstydzanie. Stosowane są do czasu, aż pojawia się tendencje do unikania reakcji patologicznych.

  2. Metoda wzmacniania selektywnego - metoda socjalizacji oparta na warunkowaniu instrumentalnym. Nagradzane są reakcje pożądane, a nienagradzane reakcje patologiczne.

  3. Nie zawsze kontrolowana metoda - metoda uczenia się za pomocą doświadczeń zastępczych, przez naśladownictwo, modelowanie, obserwację, np. terapeuty, kogoś z grupy. Dzieci agresywnych rodziców, są bardzo często agresywne.

TEORIE PSYCHODYNAMICZNE - INTRAPSYCHICZNE

Koncepcje psychodynamiczne bazują na teorii Freuda, Eriksona, Fromma, Horney, Sullivana, Junga.

Pracują w oparciu o ten model w procesie psychoterapii zwraca się uwagę na potrzeby psychiczne, negatywne urazy z dzieciństwa, negatywne skutki operowania lękiem, jako środkiem wychowawczym.

Przyczyny zaburzeń - szczególna rola przezywanych w różnych okresach rozwojowych konfliktom, nierozwiązanym lub źle rozwiązanym, które są źródłem uruchamiania różnych mechanizmów obronnych, wchodzą w skład nieświadomej motywacji i determinacji zachowań człowieka.

Podkreśla się społeczna genezę konfliktów akcentując nieuniknione zderzenie potrzeb jednostki z jej oczekiwaniami. Problemy egzystencjalne jednostki, ujawniają się poprzez nieunikniony konflikt między natura i kultura miedzy popędami pierwotnymi a wtórnymi.

Popędy pierwotne: instynkt samozachowawczy, płciowy (podtrzymanie życia)

Popędy wtórne: normy kulturowe, etyczne, religijne.

Efektem tego zderzenia może być nerwica, zaburzenia osobowości i różne chorobowe objawy.

Terapeuta będzie objawy spostrzegał jako:

Modele osobowości proponowane przez teorię:

Zadania, cele w procesie terapeutycznym bazującym na koncepcji psychodynamicznej:

Wymienione cele mogą być osiągnięte poprzez lepszy wgląd pacjenta we własne zachowania, likwidację oporu, poprzez dotarcie do nieświadomości.

W czasie interakcji terapeuta - pacjent, zwraca się uwagę na opór pacjenta (bolesne, wstydliwe sprawy).

Reakcja przeniesienia i przeciwprzeniesienia.

Przeniesienie to:

Analizując emocje uaktywniane przez pacjenta można wyróżnić rodzaje przeniesienia:

Przeniesienie jest zjawiskiem pożądanym w terapii, bo jest formą wtórnej nerwicy -pozwala na usuniecie trudności, problemu w trakcie przeniesienia.

Jakimi sposobami wyzwalać przeniesienie? Uaktywnieniu przeniesienia sprzyja:

Przeciwprzeniesienie -niepożądane reakcje terapeuty, utrudniające leczenie, bo terapeuta reaguje uczuciowo na przeniesieniowe postawy pacjenta. Terapeuta przenosi na pacjenta swoje własne potrzeby, problemy, pragnienia. Postawy terapeuty wobec pacjenta są nadmiernie zdeterminowane jego własnymi przeżyciami w kontaktach z rodzicami, własnymi dziećmi, nauczycielami. Przy przyjmowaniu niewłaściwych postaw terapeuta może wzmacniać agresję dzieci do rodziców lub odwrotnie, może nadmiernie chronić dzieci przed złymi rodzicami lub rodziców przed dziećmi. Terapeuta oczekuje uznania dla własnych umiejętności zawodowych, a pacjent, który to wyczuwa, nadaje sygnały o natychmiastowej poprawie. Pacjent może „podkręcać” te objawy, by wydłużyć kontakt z terapeutą, który zaspokaja wszystkie jego neurotyczne potrzeby.

Opór -wszystkie reakcje pacjenta utrudniające przyjęcie niewygodnych treści. Są to reakcje utrudniające proces analizy. Opór motywowany jest nieświadomie (najczęściej).

Zachowania pacjenta świadczące o oporze:

Techniki pokonywania oporu:

Model biomedyczny -biofizyczny -jest ważny w leczeniu i terapii gdyż wiele zaburzeń w rozwoju i zachowaniu wynika z anatomiczno - fizjologicznych defektów organizmu (uszkodzenia układu nerwowego, niepełnowartościowość układu nerwowego, nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, choroby somatyczne).

Defekty organizmu, a szczególnie CUN powodują różne czynniki biologiczne:

Terapia biomedyczna poprzez interwencję farmakologiczną stara się poprawić fizjologiczne warunki organizmu, mózgu. Stara się eliminować zaburzenia poprzez leki:

Dość często w ramach terapii biomedycznej stosuje się takie metody rehabilitacji, które łączą w sobie model medyczny i psychologiczny. Taki model leczenia -rehabilitacja osób z afazją, dzieci z MPD, osób hospitalizowanych z powodu chorób somatycznych -nowotwory, cukrzyca.

Zalety modelu biomedycznego -odwołuje się do konkretnych danych dotyczących wyposażenia genetycznego i cytologicznego, a także danych dotyczących pracy mózgu, np. EEG, użyteczne w diagnozie i leczeniu padaczki.

Wady: nie ma powszechnego zastosowania w terapii, gdyż nie wszystkie objawy psychopatologiczne powstają na podłożu zmian somatyczno-fizjologicznych. Nie wszystkie mogą być leczone farmakologicznie. Negatywnym skutkiem farmakoterapii są efekty uboczne.

SUICYDOLOGIA -nauka o samobójstwach, o zamachach samobójczych.

Rozbicie jedności psychofizycznej, bo osoba taka jest owładnięta myślą o zamachu samobójczym.

Potrzeba samouszkodzenia na poziomie psychologicznym -gotowość do samozagłady, do eksperymentowania z własnym życiem, ciałem.

Wzrasta liczba samobójstw i prób samobójczych. Także wśród młodzieży.

STATYSTYKI -15 samobójstw na dobę, 5000 rocznie -Polska jest pod koniec pierwszej 10-tki krajów. Austria, Finlandia, Węgry, Rosja -w tych krajach jest najwięcej samobójstw. Polska -15,7 wskaźnik. Dziennie ginie ponad 1300 osób od prób samobójczych.

Populacja samobójców jest zróżnicowana -młodzi, starsi, osoby z chorobami psychicznymi, osoby „zdrowe”, bez wyraźnych zaburzeń psychicznych.

Przyczyną samobójstw może być zaburzony wzorzec samorealizacji („Stowarzyszenie umarłych poetów”), choroby.

Nie wszystkie próby samobójcze prowadzą do śmierci. Biorąc pod uwagę skuteczność zamachów, można dokonać podziału:

  1. zamachy dokonane

  2. zamachy niedokonane (samobójstwa usiłowane)

Wśród samobójstw usiłowanych mogą wystąpić próby samobójcze:

w pomoc;

Poszukiwanie motywów, motywacji:

Motywy samobójstw wśród młodzieży są bardziej jednolite i jawne niż u dorosłych, łatwiejsze do identyfikacji. Mogą być przyczyną zamachów na życie mimo, że nie należą do motywacji głębokiej.

Istotną rolę w podejmowaniu tych zamachów mogą odgrywać istotne przyczyny, cele:

POPULACJA SAMOBÓJCÓW:

  1. młodzież - obserwujemy objawy uszkodzenia CUN, przynależność do rodzin o załamanej strukturze, gdzie jest brak silnej sylwetki ojca (75%), często przedstawiciele tej grupy przezywają takie emocje jak gniew, wrogość, agresja, uczucie porzucenia, bezradności, poczucie winy;

  2. osoby z zaburzeniami psychicznymi -z psychozą depresyjną jedno- lub dwubiegunową; osoby z urojeniami winy, grzeszności -gwałtowny i często rozszerzony charakter zamachów (zabijają osoby bliskie, a potem siebie), osoby ze schizofrenią zwłaszcza w początkowych stadiach, gdy młodzi ludzie są zdolni do krytycznej oceny zjawisk zachodzących w ich psychice.

  3. Osoby bez objawów choroby psychicznej -„niby zdrowe”, ale są to osoby z zaburzeniami osobowości, osoby nieodporne na stres, uzależnione od alkoholu, narkotyków.

PODZIAŁ SAMOBÓJSTW wśród „niby-zdrowych” wg Kurta Schneidera:

  1. samobójstwa bilansowe w przełomowych etapach życia

  2. samobójstwa jako forma ucieczki od życia -np. ucieczka osób niedostosowanych od wymogów rodzinnych, społeczno -prawnych

  3. samobójstwa w afekcie -impulsywna reakcja w związku z trudnością w adaptacji do nagłego, silnego bodźca

  4. samobójstwo - szantaż -ma na celu osiągnięcie pewnych korzyści.

Różne zmienne, mogące modyfikować przebieg zamachu:

Sposób pozbawiania się życia -różne sposoby i środki wśród kobiet i mężczyzn:

SAMOBÓJCA -osoba w wieku 31-50 lat, wykształcenie podstawowe, zawodowe, robotnik który mieszka w mieście, zatrudniony w wielkim zakładzie.

Środowisko przyrodnicze jako wyznacznik prób samobójczych:

Czynniki pozytywnie korelujące i pozwalające ocenić ryzyko:




Czynniki negatywnie korelujące:


Próba oceny ryzyka samobójstwa

Ocena ryzyka, czynniki szczegółowe, wg Kielholza:

  1. czynniki dotyczące samego samobójstwa:

  1. czynniki związane ze stanem psychofizycznym i jego osobowością:

  1. rozbite związki rodzinne w dzieciństwie

RINGEL -dynamika zachowań osób zawładniętych myślą samobójczą (zespół presuicydalny)

  1. zawężenie życia psychicznego

  2. brak dążeń rozwojowych, autorealizacyjnych

  3. brak kontaktów interpersonalnych

  4. brak systemu wartości motywującego do określonych działań

  5. hamowanie agresji w stosunku do otoczenia i skierowanie jej na siebie

  6. uruchamianie mechanizmów obronnych angażujących własną osobę w przedmiot obrony (tłumienie, sublimacja, a brak mechanizmów przesuwających konflikt w kierunku środowiska)

Fazy procesu suicydalnego:

  1. FAZA PRODROMALNA -zwiastunowa, wstępna, zapowiadająca -podjęta decyzja, ale nie ma bezpośredniej tendencji do wykonania. W zachowaniach obserwuje się: stany depresyjne, brak apetytu, zaniedbywanie w pracy, chęć przebywania w grupie, ale nie z kimś konkretnym, oddawanie się najprostszym rozrywkom, nadużywanie środków nasennych, słowne zapowiedzi samobójcze.

  2. DOKONANIE ZAMACHU -faza rekonwalescencji po zamachach nieudanych. Trudne jest to zdrowienie, bo motyw ciągle pozostaje.

1

4

By Magdzia P.

1

14

}

wspólne dla wszystkich

objawów nerwicowych

By Magdzia P



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYKŁADY - psychologia kliniczna, Zachomikowane, Kliniczna
psycholofia II wykład, psychologia kliniczna
Praca psychoterapeutyczna z DDA wykład SWPS
Psychologia ogólna Historia psychologii Sotwin wykład 7 Historia myśli psychologicznej w Polsce
Psychometria 2009, Wykład 11, Inwentarz MMPI
Psychologia penitencjarna wykład 9
Psychometria 2009, Wykład 9, Techniki projekcyjne
09.10.2012, Psychologia ogólna - wykłady
samosprawdzenie, pedagogika uczelnia warszawaka, podstawy psychologii ogólnej, wykłady Maria Jankows
Psychologia społeczna wykład$ 10 11
ZNACZENIE PERCEPCJI2, PSYCHOLOGIA ARCHITEKTURY - wykłady
Wykład 13, KLINICZNA, wykłady
psychologia społeczna - wykłady 01.03.09, Psychologia
ETOLOGIA I, psychologia UŁ, wykłady pełne z etologii
chemia zywności wykłady, Zachomikowane, Naukowe, Medycyna, Biochemia, Skrypty
Czynniki integralnego rozwoju młodzieży, Psychologia rozwoju - wykład (KUL)
Psychologia społeczna wykład 3 i 4

więcej podobnych podstron