Emocje niespójne z celem (negatywne) - Franken rozdział 10

Lazarus

• Emocje spójne z celem - ułatwiają osiągnięcie wyznaczonego celu, zazwyczaj pozytywne,

• Emocje niespójne z celem - utrudniają osiągnięcie celu, zazwyczaj negatywne

Emocje negatywne są potrzebne - pełnią funkcję informacyjną

Strach a lęk:

• Franken przychyla się do koncepcji, że są to odmienne emocje

• Strach - system emocjonalny reagujący na bodźce wyuczone i nie wyuczone sygnalizujące karę fizyczną (ból); pomaga w przetrwaniu fizycznym

• Lęk - system emocjonalny wrażliwy na sytuacje związane z niepewnością, porównaniami społecznymi, porażkami, negatywną oceną własnej wartości; pomaga w przetrwaniu w środowisku społecznym;

• Pobudza obwody rezonansowe umożliwiające rozpamiętywanie

• Obwody rezonansowe - utrzymywanie się aktywności obwodu neurologicznego mimo nieobecności bodźca

• Rozpamiętywanie (ruminacja) - głęboki namysł nad tym jak zapobiec odrzuceniu i ostracyzmowi

• Lęk osobowościowy - tworzy kontinuum; są ludzie którzy są przewrażliwieni i są ludzie niewrażliwi

• Lęk towarzyszy depresji w od 20 do 70 procent przypadków (ludzi z depresją od lękowych odróżnia skłonność do samobójstw)

(omijam biologię, uczenie się i poznanie tak jak zalecają w konspekcie =])

Pesymizm a depresja

• Ludzie depresyjni posługują się pesymistycznym stylem wyjaśniania, a ludzie pesymistyczni są skłonni do depresji (Ameryka! ^ ^)

• Ludzie z depresją tracą motywację, pesymiści nie (choć ograniczają kontakt ze światem)

Rodzaje depresji

• Subkliniczna

• Jednobiegunowa - zaburzenie kliniczne o charakterze biochemicznym, które trzeba leczyć farmakologicznie i/lub psychoterapią

• Dwubiegunowa (zaburzenie maniakalno depresyjne)- naprzemienne epizody manii i depresji; uwarunkowana najprawdopodobniej genetycznie,

Oznaki depresji

• Przygnębienie przez większą część dnia

• Znacznie mniejsze niż zwykle zainteresowanie codziennymi czynnościami

• Znaczny spadek lub wzrost wagi ciała, zmniejszenie lub zwiększenie się apetytu

• Bezsenność lub ciągła senność

• Pobudzenie lub spowolnienie psychomotoryczne

• Uczucie zmęczenia, utraty energii

• Poczucie bezwartościowości, nadmierne i nieuzasadnione wyrzuty sumienia

• Osłabienie zdolności myślenia i koncentracji, niemożność podjęcia decyzji

• Powtarzające się myśli o śmierci i/lub samobójstwie

Jak powszechna jest depresja?

• Badania na studentach - 78% stwierdziło, że w ciągu roku akademickiego przeżyło okres depresji; 46% z tej grupy stwierdziło, ze potrzebna była pomoc psychiatryczna

• Na 9-10 mln ludzi z depresją (Kanada, USA) rocznie 150 tysięcy popełnia samobójstwo (1,5%)

• Depresja w środowisku studenckim występuje 2 razy częściej niż w innych (Beck i Young)

• Kobiety są 2 do 5 razy bardziej skłonne do depresji niż mężczyźni

• Wzrost liczby depresji i liczby samobójstw wśród ludzi młodych od lat 60

Współczesny indywidualizm a depresja (Seligman)

• Depresja występuje przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych (brak jej np. w prymitywnym plemieniu Kaluli z Nowej Gwinei)

• Przekładanie indywidualizmu nad zobowiązania (np. rodzina) i zaangażowanie (np. społeczne)

• Konsumpcjonizm, narkotyki i seks jako środki do osiągnięcia szczęścia bez uszczerbku na autonomii i niezależności

• Deci i Ryan - poleganie na sobie i decydowanie o sobie; trzeba przede wszystkim decydować o sobie ale nie można odcinać się od innych ludzi (polegać tylko na sobie)

Biologiczne składniki depresji

• Większe prawdopodobieństwo wystąpienia u bliźniąt jednojajowych niż dwujajowych

• U osób cierpiących na depresję - większa aktywność prawej półkuli

• Typy depresji

• Depresja typu A (Schildkraut, Kety) - niedobór katecholamin; mało norepinefryny i dopaminy - depresja, dużo - mania; obniżenie poziomu norepinefryny - niezdolność do odczuwania gratyfikacji, gorsza koncentracja uwagi i pamięć

• Depresja typu B - spowodowana niedoborem serotoniny;

Przetrwanie

• Buck - wykształcenie się dwóch afektów

• Afekt samolubny - zachowanie życia przez jednostkę

• Afekt prospołeczny - zachowanie gatunku

• Potrzeba zaspokajania oczekiwań innych

• Potrzeba bycia kochanym

• Depresja jako dzwonek alarmowy - mówi nam, że coś jest nie tak z drugiej strony uniemożliwia działanie co też może być pozytywne - niektóre cele warto porzucić

Farmakologiczne leczenie depresji:

• Stan około 60 - 80% pacjentów się poprawia w trakcie terapii farmakologicznej ale potrzebna jest terapia poznawcza, żeby depresja nie powróciła

• Leki

• Środki trójpierścieniowe (Tofranil, Elavil) - działają jak kokaina blokując wychwyt zwrotny norepinefryny i serotoniny

• Inhibitory oksydazy monoaminowej (MAOI; Narplan, Nardil, Parnate) -spadek poziomu norepinefryny i serotoniny

• Leki selektywnie blokujące resorbcję serotoniny (Prozac) - mniej efektów ubocznych

• (warto zobaczyć sobie rysunek na stronie 370)

Wyuczony składnik depresji

• Model wyuczonej depresji Seligmana - badania na psach; najpierw psy nie mogły kontrolować siły i częstości aplikowanych wstrząsów a potem mogły ich uniknąć przeskakując przez barierkę; okazało się, że psy wyuczyły się bezradności i biernie poddawały się swojemu losowi

• Zaobserwowano wyuczoną bezradność u kotów, szczurów, naczelnych i ludzi

• Badania Hiroto - w jednej grupie badani mogli wyłączyć przykry dźwięk a w drugiej nie (nie mieli nad tym kontroli); gdy badani z drugiej grupy mogli wyłączyć dźwięk wykonując jakąś prostą czynność - nie uczyli się tego!

• Inne badania Hiroto - w jednej grupie mówiono, że badani mają wpływ na emitowanie dźwięku, a w drugiej, że wszystko to kwestia przypadku; w drugiej grupie badani wykazywali większą bezradność

• Trzecie badania Hiroto - podzielono badanych na tych o zewnętrznym i wewnętrznym umiejscowieniu kontroli; bezradność była większa w pierwszej grupie

• Można uodpornić ludzi przed poddawaniem się bezradności poprzez pokazywanie im, że mają wpływ na wydarzenia

Poznawcze składniki depresji

• Krytyka teorii Seligmana o wyuczonej bezradności - 1/3 badanych nie przyjmowała takiej postawy

• Przeformuowana teoria wyuczonej bezradności skupiająca się na stylach wyjaśniania

• Istnieją dwa podstawowe style wyjasniania różnicowane pod kątem

• Trwałości a) niekorzystne wydarzenia -ludzie „bezradni” uważają, ze przyczyna ich niepowodzeń ma charakter trwały; ludzie „zaradni” odwrotnie b) korzystne wydarzenia - pesymiści uważają, ze jest to stan chwilowy a optymiści że trwały

• Stopnia uogólnienia sytuacji - a)niekorzystne wydarzenia - pesymiści uważają, ze ich niepowodzenia mają charakter uniwersalny a optymiści, że to był wypadek przy pracy b) korzystne wydarzenia - pesymiści uważają, że był to „łut szczęścia” a optymiści, ze wynika z ich zdolności, cech trwałych

• Umiejscowienie kontroli - a) korzystne wydarzenia - ludzie o wysokiej samoocenie przypisują sobie źródło kontroli natomiast ludzie o niskiej samoocenie umiejscawiają kontrolę na zewnątrz b) niekorzystne wydarzenia - jest na odwrót

Porażka może nie prowadzić do depresji jeśli napotkamy przeszkody, które nie zależą od nas i za takie je uznamy.

Ludzi można podzielić na zorientowanych na rozwój i zorientowanych na potwierdzenie swojej wartości. Ci pierwsi są mniej podatni na depresję, mają niższy poziom lęku, są mniej zagrożeni utratą poczucia własnej wartości

Pesymizm a depresja

• Pesymizm sprzyja depresji

• Pesymizm w połączeniu z ruminacją jeszcze bardziej sprzyja depresji

• Więcej pesymistów choruje na raka i inne choroby, ma również wyższe ciśnienie krwi

• Cztery błędy myślenia według Becka

• Przesada - wyolbrzymianie własnych negatywnych doświadczeń

• Myślenie dychotomiczne - traktowanie częściowych porażek jako całkowitych

• Wybiórcze wyciąganie wniosków - dostrzeganie jedynie negatywnych aspektów własnego doświadczenia

• Uogólnienie - formułowanie ogólnych poglądów na swój temat na podstawie jednego wydarzenia

• Teoria depresji Becka (myślenie depresyjne)

• Postrzeganie wydarzeń jako negatywne nawet jeśli pozytywna interpretacja jest możliwa

• Interakcje z otoczeniem osoby depresyjne postrzegają w kategoriach utraty, porażki, choroby

• Przykrawanie rzeczywistości do swojego negatywnego myślenia - pomijanie faktów przeciw stwierdzeniu, ze życie jest złe

Beck dzieli osoby na:

• Autonomiczne - motywowane potrzebą niezależnych osiągnięć, rychliwości oraz samotnych przyjemności, w depresję mogą je wpędzić osobiste porażki, unieruchomienie czy wymuszona uległość

• Socjotropiczne - motywowane potrzebą akceptacji i uwagi innych; mogą popaść w depresję z powodu odrzucenia, izolacji o charakterze społecznym

Perfekcjoniści mają silne skłonności depresyjne i lękowe.

1

---