Sposoby finansowania sztuki w Polsce

Cechy usług kulturalnych:

O charakterze pozaekonomicznym

O charakterze ekonomicznym

Cechy o charakterze pozaekonomicznym:

Występowanie pozaekonomicznych celów działalności

Interdyscyplinarny charakter

Społeczne role usług kulturalnych

Cechy o charakterze ekonomicznym:

Trudności pomiaru efektu zarówno ilościowego, jak i jakościowego

Ograniczone możliwości przeprowadzenia rachunku ekonomicznego

Specyfika sektora publicznego:

Usługi są organizowane i finansowane przez państwo lub samorządy lokalne

Odbiorcy otrzymują usługi bezpłatnie lub za niewielką odpłatnością

Sektor publiczny w kulturze:

Zalety:

Systematyczny dopływ środków dający instytucjom poczucie bezpieczeństwa

Możliwość korzystania z usług przez wszystkich obywateli niezależnie od poziomu ich dochodów

Państwo oddziałuje na kierunki rozwoju i zakres świadczonych usług

Wady:

Brak samodzielności programowej, organizacyjnej i finansowej

Brak odpowiedzialności za realizację zadań

Nieefektywność funkcjonowania, marnotrawstwo

Rozbudowa biurokracji, która jest kosztowna

Sztywna i mechaniczna dystrybucja usług

Formy organizacji publicznych instytucji kultury:

1)Zakłady budżetowe

Funkcjonowały w kulturze do roku 2000 w odniesieniu głównie do bibliotek i muzeów. Obecnie (od 2001) ta forma organizacji dotyczy komunalnych zakładów budżetowych, które mają możliwość organizowania placówek kulturalnych.

Cechy zakładów budżetowych:

-Powiązane z budżetem metodą netto

-Pobierają opłaty za świadczone usługi

-Sporządzają plany swojej działalności

-Nie posiadają swojej osobowości prawnej

-Otrzymują dotacje w wysokości maksymalnie 50% rozchodów

-Nowo tworzone otrzymują jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie

-Płacą podatki: od nieruchomości, od środków transportu, CIT, VAT

-Składki: FUS, Fundusz Pracy, PFRON

2)Instytucje kultury

Cechy:

Są powoływane przez gminy lub z innymi jednostkami samorządu terytorialnego

Statut jest podstawą działalności

Konieczność wpisu do Rejestru Instytucji Kultury

Ma osobowość prawną

Gmina nie odpowiada za zobowiązania instytucji

Podstawą działalności jest plan zatwierdzony przez dyrektora

Koszty i zobowiązania pokrywane są z uzyskanych przychodów

Przychody:

Opłaty za świadczone usługi

Dotacje z budżetu

Ze sprzedaży składników majątku

Z najmu i dzierżawy

Od sponsorów

Środki Unii Europejskiej

Obciążenia:

Podatki: od nieruchomości, od środków transportu, CIT i VAT

Składki: FUS, Fundusz Pracy, PFRON

Finansowanie publicznych instytucji kultury z budżetu

Dotacje dzielimy na :

-Podmiotowe:przeznaczona na dofinansowanie bieżącej działalności podmiotu. Różni się od dotacji ogólnej tym, że ma ściśle określony cel i przeznaczenie, w związku z czym podlega szczegółowemu rozliczeniu. Dotacje podmiotowe są obligatoryjnie udzielane instytucjom kultury przez jednostki samorządu terytorialnego lub z budżetu państwa. Zgodnie z tą ustawą dotacja taka nie może być przeznaczona na zakup składników majątku trwałego ani inwestycję kubaturową.

-Przedmiotowe:otrzymana w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług - stanowi dopłatę do ceny towaru lub usługi. Jest elementem uzupełniającym podstawę opodatkowania, np. jako pokrycie ceny lub rekompensata z powodu obniżenia ceny towaru lub usługi.

Oprócz tego wyróżnić można jeszcze PRZETARG

Jest to konkurs na przyznanie środków pieniężnych lub uzyskanie prawa do prowadzenia określonej działalności w kulturze.

Rodzaje przetargu:

Kontrakt

Koncesja

Podmioty uczestniczące:

I - inicjator (państwo)

W - wytwórca (usługodawca)

K - konsument (odbiorca)

Fundusze strukturalne dla sfery kultury:

-Europejski Fundusz Społeczny

-Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

-Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

Beneficjenci projektów finansowych:

-instytucje kultury (państwowe, samorządowe oraz współprowadzone z ministrem właściwym ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego),

-szkoły artystyczne dla których organem prowadzącym jest minister właściwy ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego

-jednostki samorządu terytorialnego,

-uczelnie artystyczne nadzorowane przez ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,

-kościoły i związki wyznaniowe,

-organizacje pozarządowe ze sfery kultury działające w interesie publicznym,

-archiwa państwowe,

-a także dodatkowo w zakresie projektów z obszaru digitalizacji zabytkowych zbiorów, konserwacji zabytków ruchomych oraz ich zabezpieczenia przed kradzieżą i zniszczeniem - uczelnie publiczne

Ponadto dopuszczone zostały przedsiębiorstwa państwowe nie działające w celu osiągnięcia zysku, realizujące projekty dotyczące obiektów znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO lub uznanych przez Prezydenta RP za Pomnik Historii.

Przykłady:

-budowa sali koncertowej dla celów dydaktycznych Akademii Muz. W Łodzi-Kwota wnioskowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 29 098 574,41 zł

-budowa siedziby gdańskiego teatru szekspirowskiego-dofinansowanie: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 50 193 598,77 zł.

-budowa Centrum Nauki i Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi-Całkowita wartość projektu to 52,5 mln zł, w tym z UE 44,6 mln zł

inne fundusze to np. RPO-Regionalne programy operacyjne.W latach 2007-2013 każde województwo wdoży swój własny program operacyjny, który w sposób pełniejszy, będzie odpowiadał uwarunkowaniom i potrzebom rozwojowym danego regionu.

Za przygotowanie poszczególnych RPO odpowiadają urzędy marszałkowskie.

Zgodnie z systemem wdrażania Narodowej Strategii Spójności 2007-2013, Instytucjami Zarządzającymi dla Regionalnych Programów Operacyjnych są Samorządy Województw.

Kolejnym jest np. Oś priorytetowa, PO Kapitał Ludzki,EOG ( tu ważny priorytet ochrony kulturowego dziedzictwa europejskiego, którego beneficjencie to :Ministerstwo Kultury, jednostki samorządu terytorialnego, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego, państwowe i samorządowe instytucje kultury i instytucje filmowe, państwowe szkoły i uczelnie artystyczne, państwowe szkoły wyższe, organizacje pozarządowe ze sfery kultury działające w interesie publicznym, kościoły i związki wyznaniowe, przedsiębiorstwa państwowe i zakłady budżetowe jednostek samorządu terytorialnego nie działające w celu osiągnięcia zysku, Instytucje sektora prywatnego działające w interesie publicznym),Norweski Mechanizm finansowy.

Programy pomocowe to np.:Europa dla obywateli /Obywatele dla Europy,Media 2007 (Media Plus), LLP Erasmus,(Socrtates, Leonardo da Vinci)Młodzież w działaniu ,7 Program Ramowy.

Było wiele programów kulturalnych UE, można wyróżnić 3 podstawowe typy takich projektów:

-projekty długoterminowe

(czas trwania od 3 do 5 lat)

- projekty krótkoterminowe

(czas trwania do 2 lat)

- projekty z dziedziny tłumaczeń literackich.

-Ponadto, organizacje działające w dziedzinie kultury na poziomie europejskim mogą ubiegać się o granty na bieżącą działalność

Udział w projektach krótkoterminowych i długoterminowych można brać udział na trzy sposoby, jako:

-Lider/organizator projektu;

-Współorganizator;

-Partner

Przykłady polskich przedsięwzięć ,które skorzystały:

-International Theatre Festival Dialog - Wrocław 2005 (Wrocławski Teatr Współczesny)

-Wydawnictwo W.A.B. sp. z o.o - tłumaczenie 4 dzieł

---