Halinka Spionek „Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka” rozdział IV

Jedyna niezawodną podstawa klasyfikacji zaburzeń i schorzeń psychiki dziecka jest podstawa etiologiczna.

Jednak większość jednostek chorobowych wyodrębniono na zasadzie zespołu najczęściej powtarzających się objawów, uznanych za typowe oraz ogólnej dynamiki przebiegu schorzenia

• Ogólny stan wiedzy psychiatrycznej nie stanowi wystarczającej podstawy do stworzenia poprawnej klasyfikacji schorzeń psychicznych

• W psychiatrii dziecięcej też jest brak jednolitej zasady klasyfikacji

M. Tramer - 4 grupy schorzeń biorąc za punkt wyjścia klasyfikację zależności somato-psychiczne

1) Schorzenia somatyczne : jako podstawowe występują zarówno przyczyny, jak i objawy somatyczne, zaburzenia psychiczne są tutaj objawem peryferycznym, zaliczono tu świnkę, błonicę itd.

2) Schorzenia somato-psychiczne : podstawowe przyczyny mają charakter somatyczny, stan psychiczny dziecka jest rezultatem wpływu czynników somatycznych na psychikę, np. zapalenie mózgu, opon mózgowych

3) Schorzenia psycho-somatyczne : czynniki psychiczne stanowią element pierwotny, somatyczne zaś wtórny

4) Schorzenia czysto psychiczne - objawy somatyczne mają charakter peryferyczny, np.. schizofrenia

Feldner - 7 grup zaburzeń i schorzeń psychicznych u dzieci ( za podstawę klasyfikacji przyjął ubytki funkcjonalne różnych części mózgu)

1. Nerwica - obniżenie sprawności niektórych jąder podkorowych, gł. zaś gałki bladej ciała prążkowanego oraz prążkowia

2. Histeria

3. Epilepsja

4. Schizofrenia

5. Niedorozwoje

6. Przestępczość

7. Zaburzenia funkcji międzymózgowia

Asperger - wszystkie zaburzenia psychicznego rozwoju dziecka dzieli na:

• organiczne - niedorozwoje, encefalopatie

• funkcjonalne - neuropatie, psychopatie, schizofrenię dziecięcą, zaburzenia jednoobjawowe, zaburzenia mowy, kłamstwa, kradzież

• Klasyfikacja ta ujawniała wszystkie ujemne strony rozdzielania zaburzeń organicznych od czynnościowych

Lagache - uwzględnia dwa rodzaje klasyfikacji:

• medyczno-psychologiczną: na jej podstawie wyodrębnia osiem grup dzieci społecznie nieprzystosowanych:

1. dzieci nieprzystosowane „reaktywnie”

2. dzieci z zaburzeniami psychoruchowymi niewielkiego stopnia

3. dzieci ułomne i kalekie

4. dzieci uu w stopniu debilizmu

5. dzieci z zaznaczonymi wyraźnie zaburzeniami charakteru

6. dzieci przestępcze z recydywą i perwersjami

7. dzieci chore psychicznie

8. dzieci głęboko upośledzone psychicznie

• medyczno-pedagogiczną : wyróżnia trzy rodzaje:

1. zaburzenia charakteru

2. zaburzenia w sferze moralnej

3. zaburzenia o charakterze ewolucyjnym

D.Buckle, S. Lebovici

Wyróżnili cztery podst grupy zaburzeń zachowania dziecka:

I. Zaburzenia w zachowaniu związane z ograniczonymi uszkodzeniami mózgu

II. Zaburzenia w zachowaniu będące wyrazem patologicznej organizacji osobowości, polegającej na odchyleniach od normy w sferze instynktów lub we właściwościach wrodzonych

III. Zaburzenia w zachowaniu będące wyrazem utrwalonej patologicznej struktury osobowości

IV. Zaburzenia zachowania typu reaktywnego

Z punktu widzenia wieku podział na:

I. wiek od 0 do 2 lat: brak łaknienia, zaburzenia snu, neurologiczne

II. 2-5lat: brak łaknienia, zaburzenia w f-cjonowaniu zwieraczy, onanizm, wadliwe nawyki, psucie zabawek, napady gniewu, lęki, zaburzenia mowy

III. 5-8 lat: brak łaknienia, zaburzenia w f-cjonowaniu zwieraczy, onanizm, wadliwe nawyki, lęki, napady gniewu, trudności w stosunkach rodzinnych, kłamstwa, kradzieże, zaburzenia mowy i psychoruchowe, trudności w nauce i przystosowaniu szkolny,

IV. 8-12 lat: jw., ale się pogłębiają

V. dojrzewanie powyżej 12 lat, jw., ale się pogłębiają

Z punktu widzenia stosunków dzieci o zaburzonym zachowaniu z otoczeniem:

1. Sytuacja, kiedy dz mimo swych zaburzeń z zachowaniu jest dobrze oceniane przez najbliższe otoczenie

2. Dz na skutek zaburzeń z zachowaniu jest przyczyną konfliktów z otoczeniem

3. Zaburzone zachowanie dziecka staje się reakcją na konflikty istniejące w jego najbliższym otoczeniu aktualnie, bądź też jest skutkiem sytuacji konfliktowych, które istniały w ubiegłym okresie

W celu zachowania jednolitej zasady klasyfikacyjnej neuropsychiatrzy dzielą często zaburzenia rozwoju dziecka ze względu na uwidaczniające się w ich przebiegu zależności między patologicznymi przejawami w zakresie różnych sfer psychomotoryki na trzy grupy:

1) Zaburzenia, w których zachodzi paralelizm symptomów psychicznych i motorycznych: niedorozwój psychoruchowy i niestałość psychoruchowa

2) --||-- dominują patologiczne symptomy nad motorycznymi: schizofrenia dziecięca, cześć stanów po zapaleniu mózgu

3) --||--- dominują motoryczne nad patologicznymi: epilepsja, pląsawica

Trójczłonowy podział zaburzeń ze względu na sfery, których te zaburzenia dotyczą:

1. motoryczne

2. umysłowe

3. sfery emocjonalno-uczuciowej

Pawlow wyróżnił trzy zasadnicze cechy układu nerwowego:

1. siłę - napięcie procesu pobudzenia lub hamowania, dające w efekcie odpowiednią reakcję pobudzeniową lub hamulcową

2. równowagę - wyraża się we wzajemnym stosunku sił obydwu procesów nerwowych

3. ruchliwość procesów nerwowych - wyraża się w szybkim ich następowaniu po sobie, brak ruchliwości natomiast w opóźnieniu tego następowania

Ponieważ dziecko nie rodzi się z układem nerwowym całkowicie dojrzałym dlatego na ukształtowanie się typu układu nerwowego u każdego dziecka wywiera wpływ wiele czynników działających na nie już po urodzeniu

Najczęściej wymieniane czynniki warunkujące wykrystalizowanie się typu nerwowego u dziecka - to ogólny stan jego zdrowia oraz warunki środowiskowe i rodzaj oddziaływania wychowawczego

Pawlow wyodrębnił cztery grupy układów nerwowych, stanowiące podstawę czterech różnych temperamentów

• nie zawsze jednak fakt zakłócenia dynami procesów nerwowych dziecka przesądza o funkcjonalnym charakterze zaburzenia

• Upośledzenie hamowania korowego prowadzi do zjawiska perseweracji ruchowej

Wskaźnikiem, którym zazwyczaj posługujemy się w celu określenia poziomu zarówno fizjologicznego jak i psychoruchowego rozwoju dziecka jest jego wiek rozwojowy WR.

• Fizjologowie w celu określenia wieku fizjologicznego zwracają uwagę na zmiany zachodzące w jego układzie kostnym, zmiany zachodzące w uzębieniu, ogólny przyrost wzrostu i wagi, kształtowanie się drugorzędnych cech płciowych

• Wiek somatyczny ustala się na podstawie pomiarów jego wzrostu i wagi

• W miarę rozwoju posteruje również i proces kostnienia - wzrost kości długich dokonuje się na granicy nasad i trzonu, granica ta utworzona jest z warstwy kostno-twórczej, gdy następuje połączenie nasady z trzonem. Wzrost kości w kierunku podłużnym zostaje zahamowany

• Psychologowie wyróżniają najczęściej wiek motoryczny , wiek jego rozwoju umysłowego, czy wiek inteligencji oraz wiek rozwoju społecznego

• Praktyka wykazuje, że nie tylko wzrost i waga ale również sprawność ruchowa i umysłowa może odbiegać od normy

• Stopień opóźnienia musi być ujmowany w odniesieniu do wieku dziecka

IR= WR/WŻ <= ILORAZ ROZWOJU

• Tempo rozwoju psychofizycznego jest niejednakowe. Umiejętności i sprawności nabywane przez dziecko splatają się ze sobą, a pewien ich wzajemny układ nazywamy normalnym lub typowym

• W przypadku niewielkich wahań mówimy o różnicach indywidualnych w profilu psychologicznym, w przypadku większych wahań o zaburzeniach tempa rozwoju i rytmu procesy rozwojowego (rozwój nierównomierny lub nieharmonijny)

Rozwój nieharmonijny polega na częściowym przyspieszeniu przy jednoczesnym opóźnieniu tempa rozwoju

---