002

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 2

W przypadku, gdy wartości charakterystyki wytrzymałościowej (krzywa 1) są większe od wartości uogólnionego obciążenia (krzywa 2) element znajduje się w stanie technicznym umożliwiającym wypełnianie założonych funkcji, jest on wówczas w stanie zdatności. Natomiast, gdy wartość obciążenia (krzywa 3) ma wartość większą od wartości charakterystyki wytrzymałościowej (krzywa 1) wówczas następuje uszkodzenie elementu i przejście jego w stan niezdatności.

Intensywność zmian parametrów opisujących stan zdatności zależy od czynników konstrukcyjnych, technologicznych i eksploatacyjnych.

Elementy zespołów, układów konstrukcyjnych samochodu posiadają określoną odporność na starzenie zależną od obciążenia, nośności (wytrzymałości) oraz odporności na zużycie malejącą w funkcji miary starzenia (czasu, przebiegu itp.), zależność tą ilustruje rys. 11.3.

Rys.11.3. Zmiana stanu technicznego obiektu w zależności od obciążenia i nośności (wytrzymałości) w funkcji starzenia.

Uszkodzenie może powstać w czasie stopniowego kumulowania skutków działania wymuszeń, powodując zmniejszenie wytrzymałości elementu. Uszkodzenie takie nazywane jest stopniowym, powolnym, lub zużyciowym. Jest ono wynikiem zmiany własności elementów wskutek zużycia. W czasie wzrostu obciążenia do wartości przewyższającej wartość wytrzymałości mogą powstać uszkodzenia nagłe, niespodziewane, niezależne od czasu pracy pojazdu.

Podczas eksploatacji w wyniku działania wymuszeń następuje zmiana wartości parametrów struktury Pi. Każdy parametr struktury p, jest funkcją czasu i przybiera ustalone wartości p_f(t) z intensywnością, która zależy od wymuszenia. Zmiana wartości parametrów struktury p_s(t) w wyniku zużycia powoduje zmniejszanie sprawności technicznej obiektu, aż do jego przejścia w stan niezdatności. Dla dowolnie wybranej chwili t zbiór ustalonych wartości parametrów Pi(t) określa stan techniczny S_t(t) elementu, zespołu, układu konstrukcyjnego pojazdu w sposób przedstawiony na rys.11.4.

W stanie niezdatności wartość parametru funkcjonalnego znajduje się poza granicami tolerancji obowiązującymi w procesie użytkowania albo cechy jakościowe nie należą do akceptowanej w procesie użytkowania klasy.

Rys.11.4. Zmiana stanu technicznego obiektu opisana wartością parametru p w czasie jego eksploatacji: a) - opis ilościowy, b) - opis alternatywny: 0 - stan niezdatności, I - stan zdatności.

Lekcja 11