0000008

KRÓTKA GRAMATYKA JĘZYKA JAPOŃSKIEGO

Formę przeczący uprzejmą tworzy się przez dodanie do rdzenia czasownika końcówki -masen:

dekimasen nie potrafię, nie potrafisz, nie potrafi

Formę przeczącą neutralną tworzy się: dla grupy I przez dodanie -anai,

yomanai nie czytam, nie czytasz, nie czytacie hatarakanai nie pracuję, nie pracuje, nie pracujemy

dla grupy II przez dodanie -nai.

dekinai nic potrafię, nie potrafisz

czasownik	rdzeń	twierdzący	przeczący (uprzejmy)	przeczący (neutralny)
yomu hataraku	yom-i- hatarak-i*	yomimasu hatarakimasu	yomimasen hatarakimasen	yomanai hatarakanai
dekiru	deki-	dekimasu	dekimasen	dekinai
kuru	ki-	kimasu	kimasen	konai
suru	shi-	shimasu	shimasen	shinai

Czas przeszły

Język japoński dysponuje dwiema formami przeszłymi twierdzącymi:

- formą złożoną, która ma powszechne zastosowanie

- formą przeszłą skróconą, która stosujemy w określonych okolicznościach.

Tak jak w czasie teraźniejszym, istnieją dwie formy przeczące: uprzejma i neutralna.

Formę przeczącą uprzejmą tworzy się przez dodanie do rdzenia czasownika końcówki -mashita:

dekimashita nie potrafiłem, nie potrafiłeś, nie potrafił

Forma przeszła skrócona kończy się na -ta/-da.

Owo -ta^-da dodaje się do rdzenia czasownika, który jednak w czasownikach z I grupy ulega niekiedy przekształceniu:

kaita napisałem

yonda przeczytałem

Tworzenie formy -ta dokonuje się według tych samych reguł, które obowiązują dla formy -te, o której będzie mowa w tym rozdziale.

Uprzejme formy przeczące tworzy się od przeczącej formy czasu teraźniejszego czasownika + deshita:

dekimasen deshita nie mogłem, nie mogłeś, nie mogli

Formę neutralną tworzy się przez dodanie do rdzenia czasownika z I grupy -anakatta

yomanakalta nie przeczytałem

do rdzenia czasownika z II grupy tylko -nakatta. dekinakatta nie mogłem

czasownik	rdzeń	twierdzący (długa forma)	twierdzący (forma -ta)	przeczący (uprzejmy)	przecząc/ (neutralny)
yomu	yom-i-	yomimashita	yortda	yomimasen deshita	yomanakatta
kaku	kak-i-	kjkimashita	karta	kakimasen deshita	kakanakatta
delćru	deki-	dckimashita	dekita	dekimasen deshita	dekinakatta
kuru	ki-	kimashita	kila	kimasen deshita	kinakatta
suru	shi-	shimashita	shita	shimasen deshita	shinakatta

Czas teraźniejszy ciągły (forma -te)

Język japoński dysponuje jedną formą dla wyrażenia teraźniejszości ciągłej, stanu w danym konkretnym momencie. W języku polskim można go oddać za pomocą takich wyrażeń, jak teraz, właśnie, w tym momencie. Forma ta odpowiada angielskiemu czasowi teraźniejszemu ciągłemu (formie -ing).

Forma -te języka japońskiego stosowana jest zawsze w kombinacji z czasownikiem iru być, przy czym forma ta traktowana jest jak każdy

inny japoński czasownik: imasu imashita imasen

imasen deshita -

czas teraźniejszy czas przeszły

czas teraźniejszy przeczący czas przeszły przeczący

Shinbun o yonde imasu.	Właśnie czytam gazetę.
Tegami o yonde imashita.	Przeczytałem list.
Suzuki-san o shitte imasu ka?	Czy znasz pana Suzuki?
Hai/E, shitte imasu.	Tak, znam.
Kono koto o shitte imashita ka?	Wiedziałeś o tym?
Hai/E, shitte imashita.	Tak, wiedziałem.