out 0076

+ Teoria jedncsuk pijehicziyeh

wanic „systematyzacji” zależy w pierwszym rzędzie od pojęcia tego, co się systematyzuje; jak też w zakresie rozpatrywania stosunku psychofizycznego, stosunku faktów życia duchowego do jego warunków przedmiotowych, gdyż rozważanie wszelkiej współzależności wymaga przede wszystkim ścisłego określania minimalnej wartości obu czynników w nią wchodzących.

trbśćj

I

Słowo wstępne: Teoria .Jednostek psychicznych", krytycznie rozważaua, powinna mięt! na celu zaprowadzenie jedności filozoficznej pomiędzy psychologią jako nauką doświadczalną, a teorią poznania, ustanawiającą kryterium doświadczenia.

§ l. — Zasada zjawiska—jako możliwości myśli. Jest ona niezależna od wszelkich zagadnień, or.tologicznej natury, i obejmuje cały zakres naszego doświadczenia, zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Wewnętrzne doświadczenie należy wyłącznic do intrm|>eki ji i wyklucza z siebie zupełnie zjawij k a „nieświadomości".

| 2. — Zjawisko psychiczne jest zjawiskiem, zanim stanic się przedmiotem naszego myślenia, i dlatego musimy stołować do psychologu metodę nauk obserwujących, biologicznych, to jest, odróżniać sposoby poznawania od Taktów, które poznać usiłujemy.

§ 3. — W zjawiskach materialnych złożoność, zjawia się nie tylko jako szereg zmian następczych, ler/. takie jako przestrzenny układ jednocześnie istniejących odmienności, wskutek czego to, co się przeobraża, może być jeszcze samo przez tię pewną złożonością. W psychicznych zaś zjawiskach, gdzie kompleksy tylko w czasowej formie są spostrzegane, „przeobrażające Jtę" musi być zarazem „najprostsze''.

§ 4. — Wychodząc z powyższych znlożrń określamy wytyczne, podhig których poszukiwanie jrdnoitki zjawisk duchowych odbywać się powinno.

§    — Pojęcie ,jodnostlii” w psyrholngii d/i>l'js/ij. „tl/ui-ia pierwiast

kowe” jako odpowiedniki psychiczne najprostszych wstiyąśnkń nerwów yi li. i „postrzcżc.nia" jako ich skojarzenie sralkowanc. /lew luli synu za psychologiczna— w teoriach Spencera, liuilia, Wtindla. TaiiKĆa, 1'ouillćego. Pojęcie „pozornej prostoty*' sumów odczuwanych jako proste.

§ 6. — Pierwsze pytanie krytyczne odnosi iię <!■> tego, czy jednostka podniety ma swój odpowiednik psychiczny uogący być uważany za najpro»bze ■zjaw .sko świadomości. Doświadczenie iiliOSpekcyjim przeczy leniu. Najprostsze wrażenia świetlne, dźwiękowe, dotykowe, rucJtowo, iUI. moją zawsze charakter liiwKmjilaurt ze strony iutrospekcji. Zdolność, jaką mamy do uniejitutMMiii działających podniet, wykazuje jamo mi charakter różauizmy-slowy wrażeń. Umiejscawianie oznacza wcliocizenic wrażeń w różne grupy skojarzeniowe; wchodzenie zaś w różne grupy oznacza odmienność jakościn. w a stanów psychicznych w nic w chodzący dl, która jest uwarunkowana tóż-nozmydowym pochodzeniem. Umiejscawianie nie daje się objaśnić za pomocą specyficznych znaków,/.różniczkowali. tkwiących w samych pobudzeniach siatkówkowych lub skórnych. Róż nózi i iys lo wość wrażeń prostych wynika z fizjologicznych warunków życia duchowego: każdemu wrażeniu odpowiada pewna różnorodność procesów nerwowych, organicznie ze sobą złączonych i występujących nicrozd/icluh- pod działaniem danego bodźcu.

§ 7. — Przyjąwszy istnienie od|»owicdników psychicznych dlii jiohudzcii jcdnozmyslowych, należałoby rozpatrywać posltzeUui* —albo jr.ko synu tyczne współistnienie zatajonych stanów prostszych, albu też jako szereg skojarzonych ze sobą stanów. W pierwszym razie — składowe jego pierwiastki przybierają charakter wytworów ar.alizy myślowej, dokonywanej nad jednolitym momentem postrzeżenia i w drugim zaś - musiałyby objawiać charakter wzajemnego antagonizmu, właściwy szeregom skojarzeniowym. W rzeczywistości jednak nic podobnego nie zachodzi; wszelkie zaś odróżnianie „składowych" |>ostrzcżenia zjawia się dopiero jako wynik wtórny pracy myślowej, i z tego powodu ani logiczna, ani psychologiczna ich wartość nie może odpowiadać pojęciu .jednostki*'.

5 8. Jeżeli jednak post rzężenie nie może być nni współistnieniem, ani szeregiem odpowiedników podniet fizycznych, to w każdym razie ikjzostaje nienaruszona zasada ścisłej odpowiedniośct między psychiczną i fizyczną ser ią. Forma jednak l«y odpowiednioici, że suma faktów fizycznych — sumie warunków nerwowych, która stanowi podstawę „atomizmu psyeliologir.mego”, jest mylna. Do odszukania prawdziwej formy dopomaga nam badanie c/urf/rrl pochodzących ze zlewaniu się czuć; te same bowiem warunki, jakie fi Metafizyka doświadczalna