P1070453 resize

178 UMNilW B0KOWBK

guzami tarczowatymi. równomiernie rozmieszczonymi w górnej części brzuśca. oraz rowkami, trójkątami skośnie żłobkowanymi i trzema scenami figuralnymi. Pierwsza obejmowała dwóch jeźdźców na koniach, następna przedstawiała wóz czterokołowy w zaprzęgu dwóch zwierząt (koni?), trzecia zaś — dwie obok siebie umieszczone postacie ludzkie, trzymające przed sobą okrągłe tarcze, uzbrojone ponadto w dwu oszczepy (ryc. 1: 2).

Hyc. I. Sobłejuchy, po w. 2nln

X — popielnica x ero bu nr U i wyobrażeniem figuralnym; ł • fotografia wyobrażeniu dwóch wojownik0w z tarciami I oszczepami. Koniec IlnC lub IlaC/HaD

Wg z (łukowskie*o. fot. T. łlinlewskl

Wspomniany grób z Sobiejuch odznaczał się bogatym wyposażeniem W 26 rozmaitych naczyń, co dla dotąd zbadanej części cmentarzyska sta- , nowi wyróżniający się zespół. Fakt ten zdaje się wskazywać, obok samej popielnicy ze scenami, na pochowanie tu jednostki, zajmującej w tutejszej społeczności miejsce wyróżniające się. Zespół ten datowany jest na koniec HaC lub początek HnO i związany Jest z pobliskim wielkim osiedlem obronnym*. Grób pochodzi ze skraju cmon ta rżyska, a sądząc

I Zob. Z. Bukowski, fortificld Scltlcmant* o/ LusaUan Cutture In Oreat Polani and Kujawy In the Llphi oj Research Carrled out In the Years 1045—1060, „Archaeologia Polonu", t. 4: 1001. s. 172. Upadek osiedla przypadał na koniec HaC. Stwierdzono dalej, te najbliższy region uległ wówczas znacznemu wyludnieniu.

■ miejsce wspomnianego osiedla nie zostało jut odbudowane. Pozwala to przyjąć, że

z wystąpienia obok grobów jamowych z przepalonymi kośćmi ludzkimi i fragmontami ceramiki, chodzi o najmłodszą fazę jego użytkowania.

Obie postacie ludzkie przedstawione są bardzo schematycznie za pomocą rytych rowków, a inne szczegóły uzupełniono punktami (wgłębieniami). W podobny sposób zaznaczono i tarcze, trzymane na wysokości piersi, przy czym każda z nich zaopatrzona jest w środku we wgłębienie oraz otaczający Ją koncentryczny rowek. Obie tarcze reprezentują najprawdopodobniej typ z umbem, którego odpowiednikiem byłyby wspomniane wgłębienia (punkty).

Dla wyobrażenia samej tarczy znajdujemy na terenie Europy niewiele analogii. Fakt umieszczenia na powierzchni obu tarcz sobiejuskich koncentrycznych kół (w jednym wypadku niepełnego) wskazuje na możliwość powiązania ich z tarczami brązowymi typu Herzsprung. o których jeszcze powiemy niżej, oraz z rytami podobnych tarcz w scenach z Tanum

Ryc. 2. Tanum (Bohuslln. Szwecja). Ryty naskalne z epoki brązu z wyobrażeniem postaci wojowników z tarczami (wg L Balizera. za KOhnem)

(BohuslMn, Szwecja)* (ryc. 2). Jest bardzo prawdopodobne, że nasze wyobrażenia prezentują brązowe tarcze, choć dodać tu wypadnie, że z odkryć archeologicznych znane są również okazy drewniane i skórzane o podob-

c tym momentem przerwano również użytkowanie powyższego cmentarzyska, obejmującego około 1,5 ha powierzchni. Na datę tę zdaje się też wskazywać całokształt materiału z dotąd zbadanych grobów.

• Np. H. Kuhn. Wonn Stein* reden, Wiesbaden 1066. s. ISO ryc. 46 i tab. 31; tamże starsza literatura skandynawska.