PICT5454

—. ...wiuryKi aziecka w okresie przedszkolnym jest ruchliwo** a także duża wrażliwość na wpływy środowiska, utrudniająca dłu> szą koncentrację na jednej czynności, ale zaczyna się też już poi ' wiać harmonia ruchów lokomocyjnych.

Praca szkolna wymaga od dziecka odpowiedniego zasobu sił fizy^ nych. odporności na zmęczenie, zręczności manualnych. Dlatego tak ważnym czynnikiem dojrzałości szkolnej jest także równowaga nerwowa i emocjonalna dziecka, umożliwiająca mu opanowanie reakcji uczuciowych i ruchliwości. Dzięki temu zdolne będzie do harmonijnego współżycia z innymi i radzenia sobie w trudnych sytuacjach bez pomocy dorosłych. Dobry stan nerwowy i fizyczny rokuje nadzieje, że dziecko będzie odporniejsze na zmęczenie i infekcje, a sprawność motoryczna warunkuje jego postępy w pisaniu i nadążaniu za tempem lekcji i innych zajęć szkolnych. Równowaga nerwowa wraz z dojrzałością społeczną dziecka będzie decydować o jego zdolności przystosowania się do nowych warunków⁷. Choroby, defekty, a wśród nich wady wymowy i różne dolegliwości obniżają wydajność pracy szkolnej dziecka.

Przejawem dojrzałości emocjonalno-społecznej jest stopień samodzielności. zaradności, chęć i łatwość nawiązywania kontaktu z nauczycielką i kolegami, podporządkowanie się wymaganiom dyscypliny. Dziecko społecznie dojrzałe do szkoły cechuje obowiązkowość. wytrwałość oraz umiejętność samooceny, stan równowagi nerwowej, harmonijne współżycie z innymi.

O umysłowej gotowości do nauki świadczy poziom aktywności poznawczej dziecka, jego zainteresowanie dla wiedzy jako źródła informacji. Dziecko umysłowo dojrzałe do szkoły chce się uczyć oraz dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu i w środowisku, w którym żyje. W związku z tym rozporządza zasobem doświadczeń i wyobraźni, będących podstawą do rozwoju pojęć. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczyciel, rozumie i spełnia jego polecenia.

O umysłowej gotowości do nauki stanowi również poziom jego mowy i myślenia - umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyrażania życzeń, pytań, własnych sądów, wniosków i ocen. Dziecko wstępujące do szkoły

' zob lamźe. s 428

mówi w zasadzie gramatycznie, a jego mowa powinna być (jest) poprawna pod względem artykulacyjnym.

Istotny dla szybkiego opanowania umiejętności czytania i zapobiegania błędom jest okres przygotowawczy do nauki czytania,

W okresie tym powinno następować doskonalenie funkcji niezbędnych do opanowania technicznej strony czytania oraz rozwijanie ogólnych zdolności dziecka. Nauka czytania wymaga dojrzałości funkcji psychofizycznych i intelektualnych. Czytanie bazuje na prawidłowym funkcjonowaniu analizatorów: słuchowego, wzrokowego i aparatu arty-kulacyjnego. Pełna ich dojrzałość nie gwarantuje jednak sprawnego przebiegu nauki czytania, gdyż jest to czynność angażująca wyższe procesy psychiczne, jak myślenie, pamięć, mowa.

W pierwszym okresie nauki czytania występują w dużym nasileniu czynności analizy i syntezy słuchowej oraz wzrokowej, które umożliwiają różnicowanie obrazów graficznych i podporządkowywanie im właściwych dźwięków. Synteza dźwięków w odpowiednią całość arty-kulacyjną (tzn. w wyraz) pozwała dopiero zrozumieć jego znaczenie.

W miarę kształtowania umiejętności czytania następuje redukcja i automatyzacja czynności analizy i syntezy.

W myśl różnych teorii i rozważań psycho-pedagogicznych na dojrzałość szkolną, a tym samym na rozwój dziecka, mają wpływ różne czynniki. Należą do nich zadatki wrodzone, organiczne, własna aktywność dziecka, środowisko oraz wpływ wychowania i nauczania. Wszystkie te czynniki działają w powiązaniu ze sobą. warunkują się nawzajem, jedne pod wpływem drugich ulegają zmianom i rozwojowi. Od czynników tych, które działają w nowym okresie jego życia, zależy przebieg kariery szkolnej dziecka.

W procesie przyswajania sześciolatkom elementów nauki czytania szczególne znaczenie ma kształtowanie umiejętności dokonywania analizy i syntezy słuchowej i wzrokowej, przejawiającej się w różnicowaniu i rozpoznawaniu dźwięków i kształtósw. Przez nabywaną w przedszkolu umiejętność początkowego czytania rozumie się odczytywanie wyrazów, równoważników, krótkich zdań i tekstów podawanych zawsze w powiązaniu z odpowiednią ilustracją. Są to wyłącznie wyrazy o prostej budowie fonetycznej, zgodnej z zapisem. Program przewiduje systematyczne wprowadzenie dwudziestu dwu liter drukowanych (małych i wielkich).

9