PTDC0044

78

Andrzej Porębski

sach dyktatury patriota baskijski Ramon Rubial. Rada nie została uznana przez ETA.

W 1978 roku ukończono pracę nad nową konstytucją. Mimo jednak, iż sprawom autonomii poświęcono cały trzeci rozdział, to dokument ten wyraźnie wskazuje na ewolucję państwa hiszpańskiego w kierunku centralistycznej formy rządów¹³. Odpowiednie artykuły zastrzegają dla państwa szereg decyzji w stosunku do wspólnot autonomicznych, tym ostatnim pozostawiając swobodę jedynie co do problemów o zasięgu regionalnym, a nie mających żadnego wpływu na funkcjonowanie całego kraju czy chociażby jego części. Konstytucja, obok zapowiedzi możliwości rozszerzenia uprawnień rządów' regionalnych podkreśla jednocześnie kompetencje rządu centralnego aż do użycia „niezbędnych środków do przymuszenia wspólnoty w wywiązywaniu się z jej powinności” (art. 155). Nie należy się przeto dziwić, że okres narodzin nowej konstytucji zaznaczył się ożywieniem politycznym społeczeństwa. W samych tylko prowincjach baskijskich działało wówczas ponad 30 organizacji politycznych! A ponieważ konstytucyjna próba rozwiązania kwestii mniejszościowej nie zadowoliła społecznych oczekiwań, więc nie może też dziwić fakt kontynuowania przez niektóre ugrupowania działalności terrorystycznej. I chociaż ta forma protestu nie znajduje już akceptacji w szerszych kręgach społecznych (o czym świadczą chociażby masowe demonstracje po zamordowaniu przez bojowników ETA głównego inżyniera budowanej w pobliżu Lenroniz elektrowni jądrowej - luty 1981), to nic nie wskazuje na to, by miano jej zaniechać. W pierwszym kwartale tegoż roku od kul zamachowców zginęło 6 oficerów' armii hiszpańskiej. W tej sytuacji rząd premiera Calvo Sotelo zdecydował się użyć do walki z terrorystami regularnych oddziałów wojska. Zwłaszcza że przeciwnicy liberalnych rządów Juana Carlosa posłużyli się niepokojami w autonomicznych regionach dla zorganizowania zamachu stanu w marcu 1981 roku. Tylko dzięki zdecycłowianej postawie króla i większości armii udało się zażegnać niebezpieczeństwo powrotu wojskowej dyktatury.

III. JĘZYK BASKIJSKI

Wydaje się rzeczą pożyteczną -wydzielenie języka baskijskiego jako osobnego obiektu analizy. W wielu bowiem opracowaniach wiaśnie euskarę uważa się za jeden z fundamentów odrębności etnicznej Basków, do niej też odwołują się baskijscy autonomiści w uzasadnianiu sw^roich dążeń.

¹³ Por. Constitución Espanola, Boletin Ojicial de Estado, Madrid 1978.