081

III. Relacja wzajemna osób w wypowiedzi

A. Spojrzenie ogólne - „Jak on się do mnie odnosi?"

„J.ak on się do mnie odnosi?" - może myśleć ktoś, kto - powiedzmy - czuje się traktowany „z góry".

Takiego odbiorcę nie interesuje zawartość treściowa wypowiedzi. Tu prawdopodobnie zgadza się on z nadawcą. Jest on raczej zainteresowany tym, jak nadawca się do niego odnosi. W tym jak słychać: „Tak cię postrzegam, tak cię traktuję". Owo „jak" wyrażają użyte sformułowania, ton głosu, mimika i gestykulacja.

Płaszczyzna relacji wzajemnych w wypowiedzi ma nadzwyczajne znaczenie dla komunikacji międzyludzkiej. Mówiąc o czymkolwiek zawsze w jakiś sposób określam własną relację do rozmówcy, szacunek albo lekceważenie. Już przez to, że mówię, pokazuję, że rozmówca jest dla mnie kimś.

O ile informacje rzeczowe przeważnie są skierowane do intelektu odbiorcy, są przyjmowane i oceniane przez jego umysł, o tyle informacje o wzajemnych relacjach wpadają prosto do „serca" (zob. rys. 56).

Ujawnienie siebie odbiorca przyjmuje neutralnie, jest raczej bezstronnym diagnostykiem („Aha, więc tak to przeżywasz"). Natomiast informacje o wzajemnych relacjach dotykają go osobiście („Co - ja mam być kimś takim?!"). Osobista wrażliwość mocno nastawia odbiorcę na słyszenie tej płaszczyzny. Mówimy wtedy o odbiorcy drażliwym. Terapeuci rodzinni znają takie sytuacje, gdzie małżonkowie reagują

161

Sztuka rozmawiania - 11