106 2

106 Układy’ regulacji automatyczny

1 bądź doskonały m A z zewnątrz żadnej pomocy nie szuka I nie daj wodzić się na pokuszenie John Mili: ~

ROZDZIAŁ DI

UKŁADY REGULACJI AUTOMATYCZNEJ

Zadanie sterowania polega na takim kształtowaniu sygnału wejściowego,. aby osiągnąć zadany cel. Najogólniej cci sterowania określa się jako doprowadzenie sterowanego obiektu do zadanego stanu w zadanym czasie'. Zadanie utrzymywania zadanych wartości sygnału wyjściowego, nazywa się regulacją^{1 2 3} (popularnym zadaniem jest np. regulacja temperatury, polegająca na utrzymywaniu stałej, zadanej temperatury, tak aby była ona niezależna od oddziaływania otoczenia⁴).

Regulacja z zasady opiera się na porównywaniu wartości bieżącej sygnału wyjściowego obiektu z wartością zadaną i wykorzystywaniu otrzymanej różnicy do kształtowania sygnału sterującego. Jeśli sygnał sterujący jest wytwarzany przez urządzenie sterujące (bez udziału operatora), mówimy o regulacji automatycznej, a urządzenie sterujące nazywa się regulatorem. Układ

1

   John Milton (tłum. Maciej Słomczyński). Raj utracony. Wydawnictwo Zielona Sowa. Kraków. 2003, str. 237(809-811).

2

   Nie wyklucza to takiego sformułowanie celu. żc stan końcowy bądź chwila końcowa nie są zadarte punktow'0. a np. w postaci przedziału (niekoniecznie skończonego).

3

^J W języku polskim termin regulacja ma wiele znaczeń, pozornie różnych. Por. następujące określenia słownika języka pdskiego: 1) regulacja - odpowiednie nastawienie przyrządu, mechanizmu, urządzenia warunkujące jego prawidłowe działanie, doprowadzenie do sprawnego funkcjonowania; 2) utrzymywanie stałych, pożądanych wielkości fizycznych, np. temperatur} , ciśnienia, napięcia. W obu przypadkach istota problemu tkwi w stworzeniu warunków do precyzyjnego, zadanegc sposobu działania urządzeń (lub ludzi bądź organizacji, np. w przypadku regulacji prawnych). V skrajnym, technicznym sformułowaniu przez regulację rozumie się oddziaływanie na określony proces w celu zmniejszenia odchylenia jego przebiegu od przebiegu pożądanego. Projeklau układu regulacji określa zasady, reguły czy prawa (w postaci mechanizmu bądź regulacji prawnyth). które maja spowodować pożądany przebieg procesów. Cytaty pochodzą z Komputerowego shnmka języka polskiego oraz Encyklopedii multimedialnej (PWN 1998).

4

’ Przykładem urządzciia do automatycznej regulacji temperatury, stosowanego m.in. w chłodziarce i w samochodowyn układzie chłodzenia, jest termostat.