1 (25)

50 Proza społeczno-obyczajowa

rozumie metafory mowy potocznej. Utrwalone w dzienniku zwierzenia dziewięcioletniego chłopca, utrzymane w tonie humorystyczno-żartobliwym, bawią i uczą właściwego stosunku do obowiązków i najbliższego otoczenia. Żartobliwie potraktowała również Ożogowska kłopoty pierwszoklasisty w Scyzoryku i kolegach oraz szlachetne intencje bohatera w stosunku do rodziców i nauczycieli w powieści Raz, gdy chciałem być szlachetny. Poważniejsze problemy z życia młodzieży szkolnej podjęła pisarka w Uchu od śledzia. Ukazała przeżycia małych bohaterów na tle określonychniwarunko-wań socjologiczno-obyczajowych i satyrycznego obrazu stosunków panujących w świecie dorosłych.

Oceniając utwory H. Ożogowskiej o tematyce szkolnej Józef Zbigniew Białek podkreśla, że „autorka kładzie nacisk na [...] poszanowanie społecznej własności, obowiązek utrzymania porządku w szkole i w domu, zagadnienie regulaminu szkolnego i jego przekroczeń, przyjaźni, solidarności między uczniami. [...] pogłębiając rysunek psychologiczny postaci uczniów, włączając zagadnienia wychowawcze w obraz indywidualnych przeżyć bohaterów, [...] próbuje stworzyć typ powieści humorystyczno-satyrycznej [...]. Dla zabawy czy rozrywki kreśli [...] perypetie chłopców-naiwniaczków, błędnie interpretujących sytuacje życiowe, hasła, normy postępowania, nakazy i zakazy [...]. Oczywiście pisarka celowo zakłada taką konwencję [...], która pozwala jej bystro podpatrzone momenty życia uczniowskiego podawać w formie wesołej, dowcipnej. Trzeba przyznać, że autorce nie brak pomysłów, i choć niekiedy już się powtarza, uprawia z powodzeniem [...] typ rozrywkowej powieści o tematyce szkolnej.”¹

=W tej samej konwencji literackiej przedstawił szkolne perypetie Tani — uczennicy II klasy — Sylwester Banaś w Awanturach mojej córy (1961). Wartościowy typ prozy o tematyce szkolnej dla młodszych czytelników uprawiają także takie pisarki, jak Maria Kędziorzyna (Co by było, gdyby, (1958). Mira Jaworczakowa (Oto jest Kasia, 1960; Coś ci powiem, Stokrotko, 1962) i Maria Kowalewska (Zagadkowa kartka, 1956).

Prócz utworów o tematyce szkolnej w piśmiennictwie dla dzieci i młodzieży ostatnich lat spotkać można również książki"; w których na plan pierwszy wysuwa się życie młodzieży zrzeszonej w organizacji harcerskiej. Temat ten podjął m. in. Bolesław Mrówczyński w powieściach: Plama na Złotej Puszczy (1958) i Leśna drużyna (1962). Książki Mrówczyńskiego ukazują pozytywną działalność harcerzy, którzy stanowią zdyscyplinowany i sprawny organiza-

13. A. Bahdaj: Do przerwy 0:1. Ilustr.:.S. Rozwadowski

1

Ibidem, s. 62—63.