304

Landart

Twórcy landartu traktują naturę jak dzieło sztuki, zdając sobie równocześnie sprawę z tego, że zmienia się ona pod wpływem ludzkiej działalności. Dla nich galerią, gdzie eksponują swoje prace stał się cały świat.

Landart ze względu na miejsce ekspozycji, dobór materiałów i funkcjonalność został podzielony na kilka kategorii.

•    Landart wolny, naturalny - całkowicie zintegrowany z otoczeniem, wykonany wyłącznie z obecnych tam materiałów naturalnych (kamieni, ziemi, drzew i drewna, roślin, papieru, gliny itp.) oraz naturalnych elementów łączących: kolce, ciernie, zaostrzone pędy, ewentualnie wykałaczki lub patyczki do szaszłyków, pasta wykonana ze zmiażdżonych części roślin, klej z soku roślinnego, spoiwa mineralne itd. Obowiązują w nim barwy naturalne lub uzyskane z kolorowych minerałów, owoców, liści, traw. Ten rodzaj landartu funkcjonuje tylko w miejscu powstania (nie może być przeniesiony). W swojej czystej postaci jest całkowicie pozbawiony elementów dekoracyjnych. Landart naturalny ulega przeobrażeniom pod wpływem warunków atmosferycznych, może trwać tak długo, jak długo pozwalają na to materiały, z których został utworzony. O powstaniu tych najbardziej nietrwałych landartów niejednokrotnie świadczy tylko dokumentacja filmowa i fotograficzna.

•    Landart parkowy, ogrodowy - uwzględnia założenie, że teren jest skończony architektonicznie, jest więc miejscem, w którym dobrze będą się prezentować dekoracje służące różnym celom (np. w ogrodzie dla dzieci będzie służył zabawie, procesom poznawczym i prawidłowemu rozwojowi najmłodszych, natomiast w otoczeniu szpitala lub sanatorium będzie pełnił funkcję terapeutyczną, ułatwiał komunikację, inspirował działania twórcze).

•    Landart techniczny, alternatywny - funkcjonuje najczęściej w eleganckich, obszernych wnętrzach, np. w banku lub muzeum. W kategorii tej dopuszczalne są w zasadzie wszystkie materiały i techniki; ważne jest tylko, aby elementy naturalne były oczyszczone i raczej trwałe. Chociaż nie zachodzą tu zmiany pod wpływem pogody, to nie można uznać tego typu landartu za stateczny - zarówno wzór ułożony z liści, jak i ściana wylepiona z gliny ulegną po pewnym czasie zmianom, z kolei kompozycja z kamieni, metalu czy pni drzew pozostanie niezmienna przez wiele lat.

•    Landart prywatny wykonywany najczęściej we własnym ogrodzie lub lesie, służy obserwowaniu zmian (dzień po dniu, tydzień po tygodniu, a czasami nawet rok po roku). W zależności od upodobań można dobierać różne techniki i stosować materiał mieszany (naturalny - zmieniający się sezonowo oraz przetwarzany przez człowieka). Ta kategoria landartu jest atrakcyjna ze względu na możliwość zaangażowania do jego stworzenia nawet dzieci (np. zabawa polegająca na ulepieniu z ziemi wymieszanej z nasionami wielu kul, z których po kilku dniach zaczynają kiełkować rośliny).

Istnieje wiele szkół kształcących przyszłych twórców landartu, a jedną z najbardziej znanych w Europie jest atelier5 Marie & Peter Hess - Boson w Szwajcarii. Jej słuchacze zapoznają się z różnorodnymi technikami, którymi później posługują się w swojej pracy. Po wybraniu tematu i miejsca - pod okiem swojego nauczyciela - przystępują do wykonania landartu. Po kilku dniach można podziwiać prace z kamieni, pni drzew, patyków, gliny, ziemi, korzeni, roślin itd. W ocenie tych działań najistotniejsze są: integracja ze środowiskiem, właściwie wybrany materiał naturalny, różnorodność informacji otrzymanych przez każdego z „odbiorców” oraz bogactwo efektów związanych ze zmianami sezonowymi zachodzącymi w landarcie.

W wielu krajach świata organizowane są festiwale landartu (m.in. w Europie od 1999 roku The Landart Festival Grindelwald). Uczestniczą w nich dwuosobowe ekipy, które po przyjeździe na miejsce najpierw wybierają sobie teren działania, następnie gromadzą odpowiedni materiał i przystępują do kilkudniowej pracy. W sztuce, zwanej również earth ort, artyści ci pozostawiają w świecie przyrody bardziej lub mniej trwałe ślady swojej działalności.

Twórcy landartu nie traktują otaczającego świata jako dekoracyjnego tła dla swoich prac, lecz nadają przestrzeni (środowisku naturalnemu) charakter dzieła sztuki.