340 341

Redakcja i reprodukcja map

większe jeziora, a także wykorzystywane w celach gospodarczych. W miarę możliwości powinny być również zachowane różnice w gęstości sieci rzecznej na różnych obszarach. Podobnie przy wyborze jezior - zwykle staramy się pokazać zasięg obszarów ich dużego zagęszczenia oraz zasięg ich występowania.

Wybór dróg i kolei opiera się przede wszystkim na kryteriach funkcjonalnym i technicznym. Wybiera się w pierwszym rzędzie drogi wyższych kategorii (państwowe, wojewódzkie,

0    nawierzchni twardej, utwardzone), a następnie te, które stanowią najdogodniejsze połączenia między miejscowościami lub innymi obiektami przedstawionymi na mapie. Pomija się często koleje wąskotorowe, towarowe bocznice kolejowe, a przedstawia w pierwszym rzędzie koleje główne, po których kursują pociągi międzynarodowe, ekspresowe, a w dalszej kolejności - pospieszne.

Uogólnienie charakterystyk (atrybutów) Jakościowych I ilościowych Ten rodzaj gencralizacji jest stosowany już na koncepcyjnym etapie opracowania mapy, dzięki czemu uzyskuje się zmniejszenie stopnia zróżnicowania przedstawianych obiektów

1    zjawisk.

Uogólnienie charakterystyki jakościowej następuje przez zastąpienie klasyfikacji szczegółowej klasyfikacją bardziej uogólnioną, np. przy redukcji skali mapy stratygraficznej klasy* fikację utworów według epok można zastąpić klasyfikacją według okresów geologicznych. Szczegółową klasyfikację dróg stosowaną na mapach topograficznych, na mapach przeglądowych zastępuje się często wyróżnieniem tylko dwóch kategorii: drogi główne i pozostałe.

Uogólnienie charakterystyki ilościowej przejawia się w różny sposób. Na mapach ogólno* geograficznych następie ono przez powiększenie cięcia poziomicowego. Na przykład dęcie poziomicowe na mapie Polski 0-50-100-150-200-250-300^100 -500 m, na mapie Europy Środkowęj zastępuje się dęciem 0-100-200-500 m. Zmniejsza się również liczba klas wielkości miejscowości (np. zamiast klas 0-5-10-25-50-100 tys. mieszkańców stosuje się klasy 0-25-100 tys. mieszkańców). Na mapach tematycznych uogólnienie charakterystyki ilościowej następuje przez zastąpienie przedstawienia w skali ciągłej przedstawieniem w skali skokowej, a także przez zwiększenie wagi kropki.

Szczególnym sposobem uogólnienia, zarówno charakterystyk ilościowych, jak i jakościowych, jest opracowanie map syntetycznych. Talae mapy powstają w wyniku syntezy czyli połączenia w nową całość elementów składowych wyodrębnionych w wyniku analizy. Mapa podziału fizycznogeograficznego Polski, mapa typów rzeźby terenu, mapa stref klimatycznych świata - to typowe przykłady map syntetycznych. Opracowanie takich map poprzedzają: odpowiednia interpretacja i uogólnienie zbiorów jednostkowych obserwacji, analiza relacji między obiektami oraz określenie różnic między nimi. Wszystko to wymaga zrozumienia geograficznej istoty przedstawianych zjawisk i procesów, dlatego autorami map syntetycznych są specjaliści w poszczególnych dziedzinach wiedzy.

Zmiana formy prezentacji

W miarę zmniejszania skali mapy rośnie liczba obiektów geograficznych, których nie można czytelnie przedstawić na mapie za pomocą znaków powierzchniowych Ponieważ wielu z nich (np. dróg, rzek. miejscowości) nie można pominąć ze wTględu na ich znaczenie.

Ryc. 10.5. Zmiany formy prezentacji przy ganeraBzacjlbudynMw, zabudowy losledH: A - oddzielne budynki (skala 1:10 000),

B - szczegółowy zarys obszarów zabudowanych (skala 1:100 000),

C - uproszczony kontur miejscowości (skala 1:600 000),

D - sygnatura (skala 1:2 000 000)