416,417

416 Teorio liii'Mlt|N

przedmiotem, lecz staje się samą formą mówienia, matcrialnolM >I4H się w jedno z płynnymi i otwartymi znaczeniami. Cixous nazywl gnifiant i signifie, zaś Irigaray mówi o słowach, które „nie przt Im ści, lecz mówią cieleśnie”⁶⁴.

Ścriture feminine a po-nowoczesność

Teoria ecriturefeminine w dużym stopniu zainspirowana zoulaU if® townymi przemianami w filozoficznej i teoretycznoliterackicj my) li f| które rozpoczęły się w drugiej połowie lat sześćdziesiątych i kl«1 perspektywy określamy - odpowiednio - ponowoczesnością I pn«® mem. Najprościej rzecz ujmując, można by powiedzieć, żc to wl|fl i teoria ponowoczesna przyniosła,zwłaszcza francuskim fcmlniałlf spiracji, a także dała im siłę - zarówno do przeprowadzenia lo rlyH triarchalnej i seksizmu,jak i do sformułowania samej teorii plmuij^B W szczególności przyczyniły się do tego takie zjawiska ponowią ntfW tyka fallogocentryzmu oraz represyjnego dualizmu pojęciowego® tradycji filozoficznej, a także dekonstrukcja tej tradycji zapix ques’a Derridę, wreszcie teoria ecriture (pisma, pisania) twor/imir w Derridę i przez Barthesa, jak i - oczywiście - przez Julię Krlntra

Feminizm ponowoczesny⁶⁶

Francja jako ośrodek pono-woczesnego feminizmu

Ze zrozumiałych więc powodów najżywszym ośrodkiem InnM czesnego stała się Francja, i to nie tylko ze względu na silne vnm zoficznej - oprócz Derridy, także Gillesa Deleuze’a czy Miclirlii też ze względu na bezpośrednią obecność Jacques’a Lacana. I od| na francuską orientację feministyczną, reprezentowaną przez ■ Julię Kristevą, Luce Irigaray czy Helene Cixous, w najwięU/ym nęły: Deleuzebwska filozofia różnicy, Foucaultowska koncept |tt kursu władzy, psychoanaliza Lacanowska i dekonstrukcja I )cirla ne okazały się również dużo wcześniejsze poglądy Simone do ] analizy statusu kobiety jako przedstawicielki „drugiej płci"xoH

⁶⁴ Zob. L. Irigaray, Ciało-w-cialo z matką, op. cit., s. 19. Na lemat ZtrMfl V.B. Leitch, French Psychoana/ytical Theory: Uicriturt feminine, | w; | ttłti from Thirties to Eighties, New York 1988, 8.3*0- ; : '51    .Ih

M

ministycznym zob. zwłaszcza Feminist Theory and the Body: A Bender, ttK ⁶’ k>Zob. Poststrukturalizm. Obecnie teorię ter i turęfeminine uważa się |t rzałą. Niektóre feministki uważają także (choć jest to raczej ocena ulospfl^r ria ta była przede wszystkim polemiczną rozgrywką z lacanizmcm I mf(fl gocentryzmem na gruncie filozofii francuskiej, a nie rzeczywistym tyki feministycznej.

“ Zob. na ten temat C. Owens, Dyskurs innych:feministki i poitmodernl*HlĄ ra, | w: | Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 199R J kicwicz, Ihstmodemizm i krytyka feministyczna, „Teksty 1 )mglr" 1 ijij 1,111 , heminizm postmodernlstyi :.ny w książce R. Rut nam Tong, Mysi/emtniitji •

Myciu jednego z najbardziej nośnych terminów myśli ponowoczesnej, mi il/o często podejmowanym w feministycznej refleksji francuskiej ■ililrly jako Innej”⁶⁷.

Derridy wpływ na rozwój feminizmu

Ciało jako więzienie duszy

||k/i inspiracje krytyczne wydawały się w tym wypadku płynąć z my-ii zwłaszcza z dokonanej przez niego szczegółowej analizy tradycji l| tworzącej podstawy kultury Zachodu. Derrida opisywał system me-lliMlimj jako system hierarchicznych opozycji, między innymi represjo-kltli n, Zwracał także uwagę na dominację fallogocentryzmu w do-| filozofii - ten utworzony przez autora O gramatologu neologizm prymat męskiego racjonalizmu powiązanego z uprzywilejowaną Ułowionego w dziejach filozofii. Skrupulatne analizy tradycji filo-If prowadzane przez Derridę wykazywały także koszta myślenia w ka-BiiiiIimyi znych, które - począwszy od orfików i Platona - narzuciło ij iliiuzy i ciała,a także rozumu i zmysłów, nadając jednocześnie okre-Jlr|r duszy i rozumowi, zaś cielesność i zmysłowość spychając na mar-■Wtiuii ciała jako „więzienia duszy”i poznania zmysłowego jako gor-

......im rozumowego, a jednocześnie uznawanie cielesności i zmysło-

Derridy krytyka

„męskiego"

podmiotu

■ICIII, kobiet doprowadziło do kolejnej, podtrzymywanej przez myśl pozycji, a zarazem hierarchii: mężczyzna - kobieta, i do nadawa-B^eilliinych przywilejów mężczyźnie. Opozycja ta została wzmoc-Witkich koncepcjach filozoficznych opartych na duahzmie natury Ulllm v (męskiej). Derrida wykazywał na przykład obecność tej za-■h syitcmach filozoficznych (Kartezjusza, Rousseau, Kanta, Hegla (bezesnie podstawy do krytyki roszczeniowego racjonalizmu, kar-Jh|| bezcielesnego rozumu i „czystości myślenia”oraz centralistycz-Mnkii go”podmiotu. Jego analizy przybrały również postać szeroko Byki humanizmu, który okazywał się przede wszystkim humani-^nin (co było już dobrze widoczne zarówno w hasłach rewolucji jk i w Deklaracji Niepodległości, gdzie „ogólnoludzkie” oznaczało Hflc" i gdzie ciąg pojęć „wolność, równość i braterstwo”⁶* był głę-i /.y okazji krytycznych analiz zachodniej tradycji filozoficznej jMohytc i poddane gruntownemu przewartościowaniu mizogi-(ID 'lilii Arystotelesa - zwłaszcza pojawiająca się również w filozo-il hi i \ i.il-.ii iwmu wybrakowanego i • odpowiednio - mężczy-■clows/ego od kobiety.

Niemożliwość

zdefiniowania

kobiecego

pisania

Misiu n.iiuię pisarstwa kobiecego, Cixous zauważała również:

i# il i I I n I o wać sposobu kobiecego pisania [unepratirjuefemi-^n], |esi lo im ino/liwose wynikająca / samej jej istoty i w przy

NI I1.1111 linkn i I i ylyki laninistyi /noj warto przcc/ytur książkę K. < tam.,SfxuatSub Im fłlliNf hVHiłi l''nnitii\h, I .mulim New York, lęijo, |io»iwięcon;| Iwon /ości | Kri

^^^^■tsy 1 M

■^NHlIlWil