521

512 Rośliny ze stanowisk naturalnych

kach, pastwiskach, w rzadkich lasach i zaroślach, jako półpąsożyty na ko-rżeniach wielu roślin łąkowych.

Są to rośliny jednoroczne, niskie, dochodzące najwyżej do 30 cm, o łodygach sztywnych, wzniesionych, ciemno zabarwionych i słabo rozgałęzionych. Liście drobne, ciemne, ząbkowane. Kwiaty jasne, białe, fioletowo

Rys. 152. Świetlik lekarski (Euphrasia officinalis)

Cała roślina w okresie kwitnienia

żyłkowane, o żółtej plamce na dolnej wardze. Wyglądają one wśród zieleni jak świetliki lub świeczki, stąd pochodzi ich nazwa. Kwitną od czerwca do września. Zapach mają słaby, swoisty.

Ze względu na to, że świetlik jest półpaso-żytem, związanym z pewnymi roślinami — żywicielami, uprawa jego jest niezmiernie trudna. Wskazane są podsiewy na naturalnych stanowiskach.

Surowiec. Surowcem jest ususzone zie-1 e świetlika — Hba Euphrasiae. Są to uli-stnione pędy zebrane w czasie kwitnienia. Wygląd ziela może być niejednolity, gdyż surowcem są różne gatunki i odmiany świetlika. Liście charakterystycznie głęboko ząbkowane o zmiennym kształcie. Łodygi owalne, dołem silniej zdrewniałe często barwy fioletom wej. Surowiec ma smak słabo gorzki, słona-wy, zapach słaby, swoisty. Zawiera jako ciała czynne: glukozyd ankubinę, niewielkie ilości olejku, gorycze, żywice, barwniki i kwasy garbnikowe. Zapotrzebowanie niewielkie.

Zastosowanie. Świetlik jest stosowany w lecznictwie przy różnych schorzeniach oczu.

Zbiór. Ziele zbiera się w pełni kwitnienia, tj. w czerwcu i lipou, przy suchej pogodzie, bez rosy. Ścina się nożem lub sekatorem nieco poniżej rozgałęzień i układa się luźno w koszach lub torbach. Można również wyrywać z korzeniami, które jednak trzeba przycinać. Surowiec jest bardzo wrażliwy na wilgotność powietrza, łatwo czernieje, toteż nie tylko nie należy go zbierać z rosą lub po deszczu, lecz również nie składać grubą warstwą, nie uciskać ani łamać i szybko suszyć, aby nie zwilgotniał. Najlepiej schnie w suszarni ogrzewanej w temperaturze do 30° lub w suszami naturalnej, w której jest dobry przewiew. Właściwy stopień, ususzenia poznajemy po łamliwości łodyg. Przy suszeniu ziele nieco ciemnieje. Należy usunąć obce domieszki i rośliny o zbrunatniałych liściach. Przy nieostro-