akty mowy5

„AKTY MOWY 205

Zanim zastosujemy ten sam schemat eksplikacyjny do analizy innych „aktów mowy”, zatrzymajmy się jeszcze na moment nad zdaniami typu: X powiedział Y-owi, czy (dlaczego, gdzie, Ho itp.)... Łatwo zauważyć, że zdania takie w przeciwieństwie do zdań typu: X powiedział Y-owi, że Z — zakładają prawdziwość wypowiedzianych słów. Eksplikacja ich musi więc być odmienna. '•    ....."

Jan powiedział Marii, gdzie Jest Szymon. = Jan spowodował, że Maria wiedziała, gdzie jest Szymon, mówiąc to do niej.

(Posunięcie t,ej analizy dalej wymagałoby analizy pojęcia wiedzy).

Podobnie:

Powiedz mi, gdzie jest Szymon. — spowoduj, aby Wiedział, gdzie jest Szymon, mówiąc to do mnie.

PROŚBY I ROZKAZY

W swojej książce zatytułowanej Abstract 8yntax and Latin Comple-mentatiow Bobin Lakoft przedstawia zdanie Comel (Chodzi) w postaci: _rl order you to come (rozkazuj#, ci przyjąć)^{1 2}, i bynajmniej" nie jest w tej analizie odosobniona. Me wiem., co skłania ją — i innych — do myślenia, że o wy^Ghodźl to właśnie rozkaz.

I Czyż strakturą głęboką owego Chodzi nie może być proszę cię, żebyś przyszedł, błagam cię, żebyś przyszedł, radzę ci, żebyś przyszedł — równie dobrze jak rozkazuję ci przyjśćf j /

,,-W moim przekonaniu znaczepig imperatiwu zależy pd, intonacji. Przyjdź\, powiedziane z intonacją błagalną, znaczy to samo, co błagam cię, żebyś przyszedł, powiedziane z intonacją rozkazującą, znaczy to samo, co rozkazuję ci przyjść, z intonacją radzącą — to samo co radzę ci przyjść itd. .Wydaje- się, że jest jeden inwariant .wspólny większości, jeśli nie wszystkim imperatiwom, a mianowicie:lmówię, że chcę, żebyś..., obok niego występują inne komponenty stanowiące o różnicach między rozkazami, prośbami, radami itp. Sposób przedstawienia tych innych komponentów nie powinien zależeć od tego, czy ich wykładniki są werbalne, czy intonacyjne (segmentalne czy suprasegmentalne).

Proponuję następujący sposób przedstawienia różnicy międzyjcozka-ząmi a prośbami:

Chodź tutaj! (intonacja rozkazująca) =    *■$ pr,^v.

^: = Rozkazuję-ci przyjść tutaj —    J    ' ■■ ■■■"?•■ <' *'    -^L

= zakładając, że musisz robić to, co ja chcę, żebyś robił, chcąc spowodować, żebyś tu przyszedł, mówię: chcę, żebyś tu przyszedł.

1

R. Lakoff, Abstract 8yntax and Latin Gomplementation, MIT Press, Cam

2

bridge Mass., 1968.