CCF20081106036

4

|.in Turowski

Naród jako społeczność ideologiczno-kulturowa ¹

Wielość form życia narodowego

Trudność wydzielenia narodu ze społeczeństwa

Dokonanie analizy socjologicznej narodu jest sprawą bardzo Irudną, naród bowiem jest jedną ze społeczności (czy jedną z grup społecznych) składających się na dane społeczeństwo historyczne. Wydzielenie narodu i jego instytucji z całości danego społeczeństwa ogólnego jest swego rodzaju sztucznym zabiegiem chirurgicznym, gdyż wszystkie grupy społeczne i ich instytucje w społeczeństwie są ze sobą zrośnięte, niektóre z nich są wspólne, inne znów przenikają się wzajemnie. Nadto naród jako społeczność ideologiczno-kulturowa jest bardziej niż inne grupy społeczne tworem społecznym, przede wszystkim świadomościowym (z mniej wykształconą i tzw. rozproszoną strukturą organizacyjną), istniejącym przez identyfikację grupową jednostek. W świadomości jednostki zaś różne identyfikacje grupowe (szczególnie z narodem, państwem, z grupą religijną) zlewają się. Trudno oddzielić identyfikację z narodem od identyfikacji z państwem czy nawet grupą religijną. Stopień wzajemnego przeniknięcia instytucji może być różny: od państwa jednonarodowego i jed-nowyznaniowego do państwa wielonarodowego i wielowyznaniowego, gdyby tylko zróżnicowanie religijne i narodowościowe wziąć pod uwagę.

Występuje też ogromna niewspółmierność faz w rozwoju poszczególnych społeczności narodowych. Kształtowanie się narodów jest procesem długotrwałym, a poza tym procesy te przebiegają często odmiennie w dziejach poszczególnych narodów. Zarówno w przeszłości, jak i współcześnie poszczególne narody znajdowały się w różnych fazach swego rozwoju. Obok narodów „starych”, ukształtowanych w Europie, rozwijających się przez stulecia w ramach własnej organizacji państwowej, mamy narody uciemiężone, zrywające ramy

1

W: J. 'Kurowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, TN KUL, Lublin 1994, ss. 141-165.