CCF20080116009

452 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

ko ważne kryterium porównywania kultur. Geert Hofstede definiuje oddalenie władzy jako. stopień, w jakim słabsi członkowie społeczeństwa akceptują niesprawiedliwy podział władzy. Chociaż kultury Stanów Zjednoczonych i Japonii stanowią doskonalą ilustrację indywidualizmu i kolektywizmu, żadna z nich nie zhliża się nawet do punktów skrajnych na skali oddalenia władzy. Według Hofste-de’a Izrael stanowi znakomity przykład kultury, w której oddalenie władzy jest niewielkie, Meksyk zaś jest klasycznym przypadkiem społeczeństwa o dużym oddaleniu władzy.

Izraelczycy cenią sobie równość prawa i nagradzanie na podstawie indywidualnych osiągnięć. Pracodawców cechuje demokratyczny styl zarządzania. Natomiast Meksykanie akceptują nierówny podział władzy, hierarchiczny układ ról i nagradzanie w zależności od wieku. W miejscu pracy podwładni oczekują, że powie im się, co mają robić, toteż szanuje się tego szefa, który zachowuje się jak dobrotliwy autokrata. Kiedy Izraelczycy o niskim statusie społecznym spotykają się z groźbą utraty twarzy, najprawdopodobniej podejmą próbę samoobrony, posługując się strategiami tworzenia własnej twarzy. W analogicznej sytuacji Meksykanin zastosuje strategię poniżania się, by w ten sposób zminimalizować utratę twarzy¹.

Powiązanie świeżo wyodrębnionego stylu rozwiązywania konfliktów z kwestią władzy pozwoliło badaczce zauważyć, że stanowiącymi trzecią stronę konfliktu mediatorami w kulturach cechujących się dużym oddaleniem władzy są zazwyczaj ludzie szanowani przez obie strony sporu (na przykład mądry, starszy mąż stanu). Dyskutanci mogą okazać chęć uczynienia ustępstw dla „oddania twarzy” godnemu szacunku mediatorowi. W trakcie negocjacji obie strony wycofują się z konfrontacji, nie tracąc przy tym twarzy. Opisywana przez badaczkę interakcja jest zbyt złożona, by dało się ją przewidzieć czy wyjaśnić za pomocą prostego związku przyczynowego. Stopień złożoności ilustruje trudności, na jakie napotyka Ting-Toomey, pracując nad połączeniem kwestii oddalenia władzy z podstawowym dla teorii negocjowania twarzy rozróżnieniem między kulturami kolektywistycznymi i indywidualistycznymi.

ZASTOSOWANIE: KOMPETENTNA MIĘDZYKULTUROWA PRACA NAD TWARZĄ

Ostateczny cel teorii Ting-Toomey nie ogranicza się do prostego określenia sposobów, w jakie ludzie w odrębnych kulturach negocjują twarz czy radzą sobie z konfliktem. Wierzy, że wiedza kulturowa, refleksyjność i umiejętność interakcji w pracy nad twarzą stanowią trzy warunki skutecznej komunikacji między przedstawicielami różnych kultur. Spróbuj się wczuć w rolę japońskiego studenta w amerykańskiej uczelni. Będąc wyznaczonym szefem zaliczeniowego projektu badawczego, masz nieprzyjemny obowiązek porozmawiać z nieproduktywnym amerykańskim członkiem grupy. W jaki sposób można osiągnąć kompetentną międzykulturową pracę nad twarzą?

Wiedza to najważniejszy wymiar kompetencji pracy nad twarzą. Trudno jest wykazać wrażliwość kulturową, nie będąc do pewnego przynajmniej stopnia świadomym różnic dzielących cię od innych studentów. Teoria ' Ting-Toomey daje podstawowe informacje na temat kolektywistycznych i indywidualistycznych kultur, troski o twarz, stylów rozwiązywania konfliktów i oddalenia władzy, które powinny ci pomóc zrozumieć perspektywę studenta amerykańskiego, a jemu twoją. Jeśli przeczytaliście uważnie ten rozdział, zdobyta wiedza okaże się niezmiernie przydatna.

Refleksyjność pozwala zauważyć, że rzeczy nie zawsze są tym, na co pozornie wyglądają. Patrzenie na to samo wydarzenie z różnych perspektyw jest świadomym wyborem. Może gorsza jakość pracy drugiej osoby nie wynika z lenistwa, lecz stanowi maksimum jego aktualnych możliwości. Student może mieć problemy z nauką, zaburzenia emocjonalne, może nie do końca rozumieć polecenie, a może po prostu chodzi mu jedynie o to, by zaliczyć kurs. Oczywiście zainicjowanie rozmowy w celu omówienia projektu również podlega rozlicznym interpretacjom. Ting-Toomey pisze:

Skupienie uwagi sprowadza się do szczególnie jasnego uświadomienia sobie w chwili znalezienia się w obcej sytuacji własnych założeń, punktów widzenia i etnocentrycznych skłonności. Jednocześnie pozwala popatrzeć na spotkanie międzykulturowe oczami odmiennych od nas osób².

Ilekroć skupiasz uwagę, wyłączasz w myśli automatycznego pilota i analizujesz sytuację i konwersację, korzystając z centralnego toru umysłu (zob. rozdział czternasty). Jednocześnie masz swobodę odwołania się do empatii wobec drugiego studenta i możesz od nowa podjąć z nim twórczą dyskusję. W efekcie dzięki nieszablonowym sposobom myślenia być może uda ci się wypracować nowatorskie rozwiązanie.

Umiejętność interakcji oznacza zdolność do właściwej komunikacji, skutecznej i dostosowanej do danej sytuacji. Być może studiujesz komunikację w celu zdobycia takiej kompetencji. Mam nadzieję, że twoja uczelnia proponuje taki kurs komunikacji interpersonalnej lub międzykulturowej, który obejmuje uporządkowane ćwiczenia, zabawę z podziałem na role czy symulacje. Bez praktycznej nauki i informacji o twoich wynikach, uzyskanej dzięki sprzężeniu zwrotnemu z innymi, trudno jest czynić postępy. Ochotnicy z ośrodka rozstrzygania konfliktów ćwiczą swoje zdolności mediacyjne

Ting-Toomey, Ku rogi, 1998, s. 199. Zob. twierdzenie 14.

Ting-Toomey, S. (1999). Communicating Across Citllures (s. vii). New York: Guilford.