CCF20080116011

448 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

społecznego środowiska sprawia, że najprawdopodobniej będą szczegółowo analizować konkretne słowa, by precyzyjnie określić, co miał na myśli nadawca komunikatu.

TWARZ: PRÓBA POWIĄZANIA KULTURY ZE STYLEM ROZSTRZYGANIA KONFLIKTÓW

Dzisiaj nie ulega już wątpliwości, że między kulturą a kontrolowaniem twarzy istnieje ścisły związek. Ponieważ dla większości ludzi z kultur kolektywistycznych najważniejsza jest twarz innych, ich praca nad wizerunkiem polega na dawaniu twarzy. Własna twarz jest natomiast priorytetem dla większości ludzi z kultur indywidualistycznych, więc ich praca skupia się na ochronie i przywróceniu własnego publicznego wizerunku. Przez minione dziesięć lat Ting-Toomey zajmowała się ustalaniem związku między troską o twarz w różnych kulturach a dominującym wśród ludzi stylem rozwiązywania konfliktów. Teoria negocjowania twarzy, zredukowana do absolutnego minimum, ujawnia dwustopniowy łańcuch przyczynowy, w którym zachowanie twarzy dostarcza wyjaśnienia związku między kulturą a sposobem rozwiązywania konfliktów:

j _ Sposób Sposób

kultury ^zachowania rozstrzygania

twarzy konfliktów

Posiłkując się wynikami prac M. Afzalura Rahima, profesora zarządzania i marketingu w Western Kentucky University, Ting-Toomey określiła pięć różnych reakcji na sytuacje, w których występuje niezgodność potrzeb, interesów czy cclóvy - unikanie, poddanie się, kompromis, dominacja i integracja¹⁰. Załóżmy na przykład, że przewodzisz grupie studentów wspólnie pracujących nad pewnym projektem. Wasz wykładowca da jednakowy stopień wszystkim na podstawie jakości pracy całej grupy, a ocena projektu będzie stanowić dwie trzecie ostatecznej oceny z przedmiotu. Jak często bywa w takich wypadkach, jeden członek grupy beznadziejnie wykonał swoją część zadania, a termin oddania pracy mija za trzy dni. Nie znasz zbyt dobrze tej osoby, lecz wiesz, że poprawienie jej części projektu wymaga pracy przez okrągłe 72 godziny. Który sposób rozstrzygnięcia konfliktu wybierzesz?

Unikanie: „Wolal(a)bym uniknąć otwartej dyskusji z członkiem grupy".

Pobłażanie: „Zdecydowat(a)bym się spełnić życzenia członka grupy".

Kompromis: „Posluży!(a)bym się strategią »coś za coś«, by w ten sposób osiągnąć kompromis".

Dominacja: „Twardo staral(a)bym się postawić na swoim”.

Integracja: „Doprowadziłabym do dokładnej wymiany informacji z członkiem grupy, aby wspólnie rozwiązać zaistniały problem".

Teoria negocjowania twarzy podpowiada, że unikanie, pobłażanie, kompromis i integracja różnią się w zależności od stopnia zainteresowania własną twarzą i twarzą drugiego. Rycina 30.1 ukazuje pięć typów rozstrzygnięć konfliktu różniących się odmiennym kulturowo potraktowaniem twarzy. Na przykład pobłażanie wybiorą te osoby, dla których ważna jest

^1,1 Rahim, M. A. (1983). A measurc of styles of handling inlcrpersonal conflict. Acadcmy of Management Journal, 26, 368-376.

Niski Stopień zainteresowania własną twarzą (Asertywność) Wysoki

(Źródło: Ting-Toomey. S. i in.. Cullure, race mainlenance, and slyles ol handling inlerpersonal conllicl: A Siudy in live cullures)

Mapa kulturowa pięciu stylów rozstrzygania konfliktów

RYCINA 30.1

twarz innych, lecz nie własna. Z kolei na dominację zdecydują się ci, których interesuje odzyskanie własnej twarzy, nie zaś dawanie twarzy innym. Jasny obszar po lewej stronic rysunku przedstawia wstępne założenie Ting-Toomey, iż unikanie, poddanie się i kompromis będą typowymi reakcjami ludzi należących do kultur kolektywistycznych. Zacieniony obszar po prawej stronie przedstawia jej wstępne oczekiwanie, iż członkowie kultur indywidualistycznych zdecydują się raczej na strategię dominacji i integracji. Korzystając z własnego doświadczenia jako mediatora w konfliktach między przedstawicielami różnych grup etnicznych, nie podważałbym przyjętych przez badaczkę założeń.

Ting-Toomey sprawdziła swoją teorię na ponad tysiącu studentów uniwersytetów w Japonii, Chinach, Korei Południowej,

Tajwanie i Stanach Zjednoczonych^{1 2}. Zadawano im pytanie, w jaki sposób poradziliby sobie jako liderzy grupy z ledwo znanym studentem, który w ciągu trzech dni powinien poprawić kiepsko wykonaną pracę, aby cała grupa mogła skończyć projekt. Zgodnie z oczekiwaniami ujawniał się silny związek między typem kultury a troską o twarz. Indywidualistyczni studenci amerykańscy wykazali wyraźną prcdylekcję do zastosowania strategii dominacji przy rozwiązaniu problemu, podczas gdy kolektywistyczni studenci azjatyccy albo w ogóle nie omawialiby problemu, albo staraliby się spełnić każdą prośbę członka grupy. Jak na razie nie ma żadnych niespodzianek.

Zaskakujące odkrycia wiązały się z rozwiązaniem konfliktu przy zastosowaniu strategii kompromisu lub integracji. Teoria negocjowania twarzy Ting-Toomey za-

Ting-Toomey, S., Gao, G„ Trubisky, P., Yang, Z., Kim, H. S., Lin, S. L„ Nishida, T. (1901). Cullure. face mainlenance, and stylcs of handling inlerpersonal conflict: A sludy in fivc cullures. International

Journal of Conflict Management, 2, 275-296.