CCF20090120152

go, najlepiej jest rozpatrzyć model generatora bardzo różniący się od rzeczywiście stosowanych w praktyce inżynierskiej.

Przypuśćmy, że w polu magnetycznym obraca się mała cewka. Kierunek pola magnetycznego można przedstawić za pomocą strzałki, a natężenie pola magnetycznego może reprezentować długość tej strzałki. Na ryc. 55 OA jest strzałką reprezentującą pole magnetyczne. Strzałka OA zastępuje odcinek O A (łączący ustalony punkt O z wisiorkiem A).. „Obrócenie strzałki OA” oznacza, że zmieniamy kierunek pola magnetycznego. „Wydłużenie strzałki OA” oznacza, że wzmacniamy pole magnetyczne. Łatwo można dokonać obu operacji, gdy pole magnetyczne jest wytwarzane przez elektromagnesy umieszczone na drążku mogącym się obracać wokół stałego punktu O.

Jako standardową możemy uznać sytuację, w której elektromagnesy znajdują się w położeniach E i F oraz gdy przez elektromagnesy te przepływa prąd 1 ampera. Operację a należy rozumieć jako taki wzrost prądu w elektromagnesach, że pole magnetyczne w środku, O, będzie a razy silniejsze niż poprzednio.

Operacja ib oznacza, że wychodzimy z położenia standardowego, powiększamy b razy standardowe natężenie pola magnetycznego, a następnie dokonujemy obrotu o kąt prosty. Cewka znalazłaby się wówczas w położeniu G i H, a pole magnetyczne reprezentowałaby narysowana linią przerywaną strzałka.

Operację a+ib można interpretować jako kombinację poprzednich dwóch układów. Mamy cewki w położeniach E i F, przez które płynie prąd wystarczający do wytworzenia w punkcie

0    pola magnetycznego o natężeniu a jednostek,

1    jednocześnie mamy cewki w położeniach G i H, przez które płynie prąd wystarczająco mocny, aby w punkcie O wytworzyć pole magne-306

tyczne o natężeniu b jednostek. Łącznym efektem obu . układów cewek będzie wytworzenie pola magnetycznego w kierunku leżącym pomiędzy kierunkami OF i OH, Dokładne położenie strzałki reprezentującej ten łączny efekt wyznaczone jest przez tę samą regułę co poprzednio — przez „dodanie metodą stykania się końców”, znaną powszechnie jako reguła równole-głoboku albo trójkąt sił.

1—r

i

. U

Ryc, 55

Dla elektryków jest jasne, że strzałkę reprezentującą pole magnetyczne można doprowadzić do dowolnego żądanego położenia przez odpowiedni wybór wielkości (i kierunku) prądów w obwodach E-—F i G—H. A więc każdą operację składającą się z „obrotu i wydłużenia” można przedstawić w postaci a+ib.

Aby nie komplikować rysunku, nie narysowaliśmy małych cewek obracających się wokół O. Zmiany w kierunku i natężeniu pola magnetycznego spowodują, oczywiście, odpowiednie zmiany w fazie i amplitudzie wytwarzanego prądu zmiennego. Jest rzeczą naturalną, że operatora

so*

307