CCF20100206110

Cytologia i Histologia

gorszego zaopatrzenia komórek ustroju w niezbędne składniki i znacznie przyspiesza proces starzenia. Nie moralizując zbytnio macie wszelkie szanse, w tzw. polskich warunkach, szybko stać się „wapniakami”.

C) Zyty (lac. venae) prowadza krew do serca. W porównaniu z tętnicami ich względne światło jest znacznie większe, co spowodowane jest cieńszą warstwą mięśniową (przy nieco grubszej przydance; por. Ryc. 71 B). Skutkiem tego cechuje je mała sprężystość (nie jest to jednak w warunkach niskich ciśnień istotne), ale równocześnie bardzo duża elastyczność. Umoż-liwia to dość dowolne odkształcanie światła i przyjmowanie zmiennych ilości krwi. Żyły różnych części ciała stanowią elastyczne zbiorniki, mogące buforować zmieniające się zapotrzebowanie na krew. Cofaniu się krwi zapobiegają zastawki, które są fałdami błony wewnętrznej (por. Ryc. 72) pozbawionymi włókien mięśniowych (miocyty tworzą jednak pewne zgrubienie u nasady płatków). Każda zastawka żylna składa się z dwóch płatków' leżących na tej samej wysokości i skierowanych zgodnie z kierunkiem przepływającej krwi. Należy jeszcze dodać, że zastawki nie występują w żyłach małych i dużych. U człowieka żyły górnej

części ciała (powyżej serca) mają mniej zastawek niż żyły dolnych partii ciała (zastanów się, dlaczego?).

•    •

•    •

Ryc. 72

Przekrój podłużny przez naczynie tylne z zastawką (widoczne jest równoległe do kierunku przepływającej krwi ułożenie płatków zastawki). Warstwowa budowa żyły — patrz Ryc. 71 B.

W zamkniętym krwiobiegu kręgowca istnieją różne zespolenia naczyniowe łączące ze sobą naczynia. Zdecydowanie najczęstszym jest zespolenie zwykłe łączące ze sobą naczynia tętnicze z żylnymi poprzez sieć naczyń włosowatych (układ: tętnica —> kapilara -» żyła; por. Ryc. 73 A).

Czasem korzystniejsze jest bezpośrednie zespolenie tętniczo-żylne w postaci anastomozy — prostej lub poskręcanej rurki naczyniowej (układ: tętnica —» anastomoza —> żyła). Dokładniej mówiąc krew płynie tętnicą oznaczoną na Ryc. 73 B numerem 1. Przechodzi przez anastomozę, która jest przekształconą, drobną tętniczką pozbawioną mięśniówki (na Ryc. 73 B numer 4) i dostaje się do żyły (numer 3). U człowieka ten typ połączenia jest dość częsty w sercu, skórze

palców i wargach. Zimnolubne kręgowce morskie wykorzystują tego typu rozbudowane systemy

_ _ _ * *

w powierzchniowych warstwach ciała. Ma to istotne znaczenie dla tcrmoregulacji (por. CZĘSC: ANATOMIA I...). Sieć dziwna jest połączeniem dwóch naczyń tętniczych siecią kapilarną (układ: tętnica —> kapilara —> tętnica; por. Ryc. 73 C). Tego typu połączenia są potrzebne tam, gdzie niezbędne jest podtrzymanie ciśnienia krwi przy przechodzeniu przez sieć naczyń włosowatych, np. w nerkach ssaków'. U żyrafy sieć dziwna chroni mózg przed zbyt dużymi wahaniami ciśnienia krwi w mózgu. Ciśnienia skurczowa w' lewej komorze serca tego zwierzęcia muszą pozwolić na podniesienie krwi na wysokość ok. 2,5 m (taka jest długość szyi dorosłego osobnika). W tym układzie, gdyby żyrafa opuściła nagle głowę jej mózgowie zostałoby zgniecione falą krwi. Jej sieć dziwna spełnia wówczas rolę buforującą. Znanym typem zespoleń jest krążenie wrotne, polegające na przepływie krwi z jednej żyły do drugiej poprzez sieć kapilarną (układ: żyła —» kapilara -» żyła). Najlepszym przykładem jest wrotne krążenie wątrobowe ze słynną (z egzaminów) żyłą wrotną

114