CCF20110103031

Rozdział 6

Badanie narządu ruchu

Wiktor Dega, Witold Marciniak

Wywiad chorobowy nie jest zestawem rutynowych pytań, ale jest zróżnicowany w zależności od typu schorzenia.

W ortopedii, jak we wszystkich specjalnościach lekarskich, badanie chorego ma dostarczyć podstawy do rozpoznania rodzaju i rozległości niedomagań oraz ustalenia programu leczenia.

Postęp w medycynie i w technice umożliwił wprowadzenie wielu nowych, dodatkowych metod, które uzupełniają badanie wykonywane osobiście przez lekarza. Należy tu wymienić badania laboratoryjne oraz badania wykonywane dzięki specjalnej aparaturze, takie jak radiografia, ultrasonografia, tomografia komputerowa, tomografia rezonansu magnetycznego, topometria ponaddźwiękowa, kinefotogra-fia, fotogramometria, dynamometria, oscylografia, artroskopia, termografia czy badania elektrofizjolo-giczne.

W postępującej coraz bardziej technizacji badań gubi się łatwo chory i lekarz, nawet specjalista, który nie nadąża za rozwojem wysokoprecyzyjnej techniki badań. Lekarzowi tym trudniej opanować zasady nowoczesnej techniki badań, im słabiej ma opanowane zasady podstawowego badania, które przecież stały się punktem wyjścia do całego rozwoju badań dokonywanych przez precyzyjne aparaty i urządzenia służące obiektywizacji wyników.

Oczywiście każdy lekarz musi umieć korzystać z badań technicznych, ale podstawą wszelkich jego decyzji jest bezpośredni kontakt z chorym, u dzieci - dodatkowo z rodzicami, a u ludzi w podeszłym wieku - z członkami rodziny lub z osobami bliskimi.

Manualne i wizualne badanie narządu ruchu pozwala na bardzo precyzyjne wykrycie odchylenia w jego budowie i fimkcji. Także zlokalizowanie wady ma już samo w sobie duże znaczenie w codziennej praktyce lekarza. Na przykład ustalenie, czy ból pochodzi z biodra, czy punktami jego wyjścia są część lędźwiowa kręgosłupa bądź podrażnione korzenie nerwowe tego odcinka, pozwoli na skierowanie chorego do odpowiedniego specjalisty.

Samo badanie odbywa się według zasad ogólnie przyjętych w innych dyscyplinach lekarskich, toteż należy ograniczyć się do ogólnego omówienia odrębności odnoszących się do narządu ruchu.

W rozdziale tym zostaną przedstawione podstawowe elementy badania.

6.1

Wywiady

Rozmowa z chorym lub jego otoczeniem pozwala lekarzowi zapoznać się z poglądem chorego na powstanie u niego choroby, jej przebieg, skutki fizyczne, psychiczne, społeczne i zawodowe, na skuteczność dotychczasowego leczenia i na nadzieje, jakie chory wiąże z obecnym zgłoszeniem się do lekarza. Dobrze zebrany wywiad ułatwia dobór właściwych badań pomocniczych, ustalenie rozpoznania, może też znacznie pomóc w wyborze dalszego postępowania leczniczego.

Zbierania wywiadów, zwłaszcza w warunkach hospitalizacji, nie należy traktować jako jednorazowej czynności. Uzupełnia się je danymi, które choremu przypomną się lub które uzyska lekarz dzięki dalszym pytaniom, nasuwającym się często w trakcie lub po zbadaniu chorego. Im dokładniejszy i wnikliwszy wywiad, tym łatwiejsze wyciągnięcie z niego właściwych wniosków; pytania te pozwolą różnicować rozpoznanie, a po jego ustaleniu mogą naświetlić etiologię choroby, czynnik dziedziczności, związek przyczynowy obecnej choroby z dawniej przebytymi, z doznanym urazem, pracą zawodową. Na zbieranie wywiadu warto poświęcić dużo czasu. Rozmowa, jaką stanowi wywiad, umożliwia też powstanie wzajemnej więzi między chorym czy jego rodziną a lekarzem. Choremu trzeba pozwolić wypowiedzieć się, a lekarz powinien zdobyć się na cierpliwe i uważne jego wysłuchanie. Lekarz może mu pomagać stawianiem pytań zmierzających do przestrzegania chronologii opisu objawów chorobowych