DSC01434

Jan Potocki

Rękopis znaleziony w Saragossie

(dzień XXIX - fragment)

[1]    Gdy Cygan doszedł do tego miejsca opowiadania, przysłano po niego i musiał odejść Wtedy Vełasquez zabrał głos i rzekł:

-    W istocie, obawiam się tej historii. Wszystkie przygody Cygana zaczynają się po prostu i słuchacz sądzi że wkrótce dopatrzy się korka: tymczasem nic z tego: jedna historia rodzi drugą, z której wywija się trzecia, coś na kształt tych reszt ilorazów', które w pewnych przypadkach można dzielić aż do nieskończoności. Na zatrzymanie atoli’ różnego rodzaju postępów są sposoby, tu jednak za całą sumę wszystkiego, co nam Cygan opowiada, mogę otrzymać tylko niepojętą gmatwaninę

[2]    - Pomimo to - rzekła Rebeka - słuchasz go seńor z wielką przyjemnością, gdyż zdaje mi się. że miałeś zamiar udać się prosto do Madrytu, a tymczasem niepodobna d nas opuścić

-    Dwa powody skłaniają mnie do zostania w tych stronach - odrzekł Velasquez - naprzód, zacząłem ważne obliczenia, które pragnę tu skończyć; po wtóre, wyznam pani, że w towarzystwie żadnej kobiety nie doświadczałem takiej przyjemnośd, jak w twoim, czyli, wyraźniej mówiąc; 1 jesteś pani jedyną kobietą, z którą rozmowa sprawia mi przyjemność.

[3]    - Mośd książę - odpowiedziała Żydówka - rada bym, aby ten drugi powód stał się kiedyś

pierwszym.    j j I

-    Mało pani zapewne na tym zależy-rzekł Velasquez - czy myślę o niej przed lub po geometrii inna rzecz wprawia mnie w kłopot. Dotąd nie znam nazwiska pani i muszę oznaczać je znakiem x lub z, jakie w algebrze nadajemy zwykle wartośdom nieznanym.

-    Nazwisko moje - rzekła Żydówka - jest tajemnicą, którą chętnie powierzyłabym twojej uczci-wośd, gdybym się nie lękała skutków twego roztargnienia.

-    Nie lękaj się, pani - przerwał Velasquez - Używając często podstawień w rachunkach, przyzwyczaiłem się zawsze jednym sposobem oznaczać te same wartośd. Skoro więc raz nadam d jakie nazwisko, później, pomimo najszczerszej chęd, nie będziesz w stanie go odmienić

(tłum. Edmund Chojedd, oprać Leszek Kukulski) .

B

Polecenia do analizy

W trakcie oglądania filmu:

| 1. Zapisz imiona postad przedstawianych kapitanowi Alfonsowi,

| 2; Rozróżnij kolejne opowieśd pojawiające się w głównym opowiadaniu, które snuje Avadoro.

3. Zwróć uwagę na symbole pojawiające się w filmie.

4. Wynotuj idee oświecenia, które pojawiają się w wypowiedziach Velasqueza.

iM-ttcwsnbe.

przedstawiają i co o nich mówią mniL— po obejrzeniu filmu:

Zwróć uwagę na to, z jakich warstw społecznych pochodzą bohaterowie. Jak się sami

' i    i m n nirti    inni?

t.Zatytułuj opowieści mieszczące się w filmie, zaczynając od nadrzędnej, w której uczestniczy kapitan Alfons von Worden.

i Stwórz schematyczny plan opowieści snutych przez Avadora.

Wykorzystaj tytuły nadane opowieściom.

[3, Wypisz postaci łączące poszczególne wątki, podaj, w których opowieściach występują.

4.    Wyjaśnij, czym różnią się poglądy geometry od przekonań kabalisty. Który z nich wyraża światopogląd oświeceniowy, a który - filozofię epok wcześniejszych?

5.    .Historia miłości wszędzie jest jednakowa” - mówi Avadoro. Jakie uniwersalne prawdy o tym uczuciu niosą opowieści bohatera? Odpowiedz, ustosunkowując się do następujących

I zagadnień:

■ a) miłość - starość i młodość;    b) zazdrość i miłość;

I c) miłość a lęk;    d) miłość przeciw zakazom.

6.    Scharakteryzuj postać, która wyznaje barokowy lęk przed kruchością żyda i grzesznością I ludzkiej natury. Jaki obraz tego bohatera ukazuje film?

7.    Wskaż wśród opowieści Avadora wątek, w którym ujawnia się konflikt pomiędzy różnymi warstwami społecznymi.

8.    Zinterpretuj symbole wynotowane w trakcie oglądania filmu. Do jakich epok się odwołują, czemu służą?

9- Dokonaj charakterystyki dwu wybranych bohaterów filmu - jednego, który zyskuje twoją sympatię, i drugiego - przedstawionego karykaturalnie. Wykaż związek takiego przedstawienia bohaterów ze światopoglądem oświeceniowym.

10.    Scharakteryzuj Avadora.

11.    Dokonaj własnej oceny Avadora, biorąc pod uwagę jego postawę i filozofię żydową.

Praca domowa

Zaprezentuj przedstawiony w filmie model miłości na tle znanych ci wyobrażeń o miłości doskonałej (średniowieczna miłość dwoma, mit o Tristanie i Izoldzie, miłość libertyńska w poezji Jana Andrzeja Morsztyna). Wskaż podobieństwa i różnice.

Tworzenie własnego tekstu

1,    Ludzie tworzą swój los - uzasadnij tę tezę w odniesieniu do filmu Rękopis znaleziony iv Saragossie Wojciecha J. Hasa i własnych przemyśleń.

2.    „Do czego to wszystko zmierza?” - spróbuj sformułować odpowiedź na pytanie Alfonsa, porównując znane d przekonania filozoficzne: teodyceę świętego Augustyna, barokowy światopogląd Blaise’a Pascala, oświeceniowy racjonalizm i materializm.