DSC05051

I70V

__^ raszKT. uprzt^

₉/j. Kochanc-W.    „rajach, oprać. T. Ulewici,

».:-<»Hdnc).    . S-,posłow £^^fc

LWWIll

ZAli.ADMKNI V SZCZEGÓł OWI

niania języka polskiego. W dedykacji Zygmuntowi li ą_u wyraził nadzieję, że król rozmiłuje się    ^Usi0'vi

i tego ięzvka przyrodzonego (acz powiadąją, i ż nicforemnego) i pr/c.-cn uczynionego ( 1 i sława tego cnotliwego narodu polskic_KO w?? u mych narodów \\ małym baczeniu był prze zatrudnienie języka s\v • roasaynaś sic bfdsę    ^c^°>

Sprawę tę podnosili także inni protestanci. Jan Radomski, tł_u macz dzieła Filipa Melanchtona Examen Theologicum, to jest siu chanie a.'.\> Jt iadczanie w nauce słowa Bożego (1566) w _przed~ mowie zwaScił uwagę, że

kaznodzieje niektórzy, a osobliwie którzy językiem polskim słowa Bożego nauc.ac mają. dla mebiegłości w języku polskim nie prawie dobrze w nauce chrześcijańskiej są wyćwiczeni i dla tegoż porządnie i z pożytkiem mych maczać nie mogą*

Układ Postylli odpowiada zasadniczo kolejności perykop, czyli fragmentów Pisma św. przeznaczonych do odczytywania w czasie nabożeństwa. Autorstwo Nagłowiczanina nie budzi żadnych wątpliwości, z wyjątkiem wtórcj i trzeciej rozprawy o Wieczerzy Pańskiej, które nie zostały przez niego napisane. Wskazują na to cechy języ ka, terminologia, budowa traktatów i erudycja teologiczna. której brak było Okszycow i. Natomiast przekiady pery kop ewangelicznych zostały dokonane przez Nagłowiczanina. Analiza ich wskazuje na osobę, która znała łacinę, ale niedoskonale i obce jej były subtelności filologiczne. Nic potrafimy ustalić, z jakiego tłumaczenia Biblii Rej korzystał. Prawdopodobnie był to zarówno Nowy Testament przełożony przez Erazma z Rotterdamu, jak i V% ulga ta. Autor sięgnął także po dawniejsze przekłady Biblii na język polski, na co wskazuje uleganie sformułowaniom średnio-w iecznych tłumaczeń. Wycisnął jednak własne piętno, dlatego język biblijny jest rów nież w Postylli językiem Reja*⁵.

^w Cytat za: K. Kolbuszewski. ibidem. s. 11-12.

Szerzej: K. G ó r s k i. Biblia i sprany biblijne h .. Postylli" Mikołaja Reja [w tegoż: J Z historii i teoni literatury, l 1, Wrocław 1959.

Na powstanie dzieła miały wpływ także inne lektury, głównie autorów nowożytnych Postylla zdradza oczytanie Okszyca w Biblii i rozeznanie w sprawach doktrynalnych, a właściwie wiedze co wśród wyznań chrześcijańskich jest przedmiotem teologicznego sporu. Główny nacisk położył jednak na pouczenie moralne Dzieło Reja. na swój sposób nowoczesne i odpowiadaiace duchowi czasów, zachowuje zarazem sposób wykładu właściwv kaznodziejstwu średniowiecznemu. W tradycyjnej postyllografń stosowano scholaslyczne podziały treści, alegoryzowano nrefi gurowano, korzystano z bogatego zestawu środków retorvcznvch Homiletyka wypracowała już schemat kazań,a". który Rej Damie tał. dlatego jego kazanie również składa się ze stałych elementowi wstępu, w którym objaśnia ogólny sens nauki i zwraca uwagę czv tein,ka na czym winien się skupić; perykopy, a po niej komentam z przykładam, zakończonego sumą - krótkim zebraniem najwa£ ntejszych wmoskow i tez. na końcu — modlitwy"

Kazanie ma także stałą postać graficzną ułatwiającą czytelń,ko-w, lekturę. Początkowy cytat z B.bli, jest wyrażme wyodTębmony drzeworyt zam.eszczony jes, przed perykopą, sama perykopa o^

Przedmowa Każdemu Krześcijańskiemu Rycerzowi i początkowy wiersz Postylli (Ku temuż to Krześcijańskiemu Rycerzowi napominanie) wskazują, że Rej zapoznał się z przywoływanym tu tylekroć podręcznikiem żołnierza Chrystusowego pióra Erazma.

*' Część wstępna formułująca temat główny (nawiązujący do perykopy) i temat poboczny (wspierający temat główny) zakończona modlitwą, właściwe kazanie stanowiące rozwinięcie tematu, opatrzone często przykładem, i zakończenie kazania poprzez przypomnienie głównych zagadnień i modlitwę.

^M Dodać trzeba, że tytuł i informacje przed wstępem również ułożone są wg pewnego schematu: jako pierwsze pojawia się umiejscowienie perykopy w roku liturgicznym (np. „Ewanielija Niedziele Trzeciej Adwentowej”) wraz ze w skazaniem fragmentu Pisma św („napisał Mateusz święty w XI”) i omówieniem, czego dotyczą lub przeciwko czemu kierowane są słowa Ewangelii („Przeciwko omylnym naukam a omylnemu poznaniu Pana sw ojego”). Następnie daje Rej rodzaj motta — cytat z Pisma, a potem dopiero w stęp.