DSCF5369

W. Budzyński, W. Szempliński

łamliwość, a także przez zgorzel w 9-stopniowej skali wynosi 8,0, przez septoriozę liści — 6,3 septoriozę plew— 7,4. Rośliny odmian jarych poraża mączniak prawdziwy w stopniu 7,3, septorioza liści (6,6) i septorioza plew (7,0).

Masa 1000 ziarniaków wzorca ozimego wynosi 45,4 g (z ponad 10% zróżnico. waniem międzyodmianowym), a form jarych — tylko 39,7 g. Odmiany pszenicy jarej charakteryzują się także słabym wyrównaniem, mniejszą masą hektolitra (gęstością w stanie zsypowym) oraz wyższą zawartością popiołu w ziarnie. Ziarno odmian jarych daje mniejszy wyciąg mąki ze 100 kg niż ziarno odmian ozimych, ma nato-miast korzystniejsze podstawowe wskaźniki technologiczne — liczbę opadania, zawartość białka, wskaźnik sedymentacji SDS, wodochłonność mąki, rozmiękczenie ciasta, energię ciasta, wydajność mąki i objętość chleba (patrz rozdz. 2.3). Kompleksowa ocena ośmiu powyższych cech przedstawiona w relacji do najlepszy^ jakościowo odmian (Begra — ozima, Jasna — jara) umożliwia klasyfikację wartości technologicznej zarejestrowanych odmian pszenicy (tab. 2.6).

Udział odmian zagranicznych w polskim rejestrze jest nikły, co dowodzi, §i odmiany te ustępują pod względem plenności, a często zimotrwałości i odporności na choroby, odmianom polskim. Dobrze to świadczy o krajowych ośrodkach hodowli odmian tego gatunku.

Tabela 2.6. Klasyfikacja wartości technologicznej zarejestrowanych odmian pszenicy

(COBORU, 2002)

Klasa jakości	Forma jara	Forma ozima
1 Elitarna - E	3 odmiany	brak odmian
1 Jakościowa - A	14 odmian	8 odmian
1 Chlebowa - B	7 odmian	15 odmian
Ciastkarska - K	brak odmian	1 odmiana
Inna (w tym paszowa) — C	brak odmian	15 odmian

Polska hodowla pszenicy zarówno ozimej, jak i jarej jest obecnie zdominowani pracami nad uzyskaniem wysokiej plenności połączonej z bardzo dobrą jakością technologiczną. Generalnie bowiem ozime pszenice technologiczne są mniej plenne od form paszowych. Różnica ta jest znacząca — może dochodzić do 0,15 t/ha. Zależność ta nie występuje w przypadku form jarych. Podstawowe cechy uwzględniaj ne w hodowli jakościowej to: zawartość i skład białek glutenowych, zawartość) aktywność enzymów amylolitycznych i proteolitycznych, wodochłonność mąki i rozmiękczenie ciasta, a z cech fizycznych ziarna — twardość, dobre wyrównanie\ dorodność, warunkujące duży wyciąg mąki.

Na pożądaną cechę odmian, nazywaną wiernością plonowania, składa się wiele hodowlanych uwarunkowań — odporność na niskie temperatury, wyprzenie, na su-szę (związana z wczesnością odmiany), na wylęganie, tolerancja na substancje