DSCF5371

90

W. Budzyński, W. Szempliński

Uaj.

odczuwalne na północnym wschodzie (potencjalne obniżenie plonu do 25%) mniej natomiast na południowym zachodzie (do 10%).

Tabela 2.7. Wymagania termiczne pszenicy ozimej w fcnofazach (Deputat, 1998)

Fenofazy	Daty faz	Próg termiczny (°C)	Suma tempcratoT] efektywnych 1 (°C) ;
Siew - wschody	02 X—14 X	3	82
Wschody — krzewienie	14 X-08 XI	3	120 |
Siew — krzewienie	02 X-08 XI	2	238 .
Strzelanie w źdźbło — kłoszenie	09 V-06 VI	8	190
Kłoszenie - dojrzałość woskowa	06 Yt-28 VII	10	315 k
Wznowienie wegetacji — kłoszenie	24 III—06 VI	3	525 J
Wznowienie wegetacji - dojrzałość woskowa |	24 III—28 VII	4	1088 |

Po wznowieniu wegetacji rola temperatury w kształtowaniu plonu zmniejsza się. Za optimum rozwoju wiosennego przyjmuje się średnią temperaturę dobowa powietrza 9 °C. Tak niska temperatura całego okresu fenologicznego do kłoszenia sprzyja racjonalnej gospodarce wodą, co się wiąże z reguły z lepszą efektywnością wykorzystania nawozów. W fazach nalewania ziarna (od połowy czerwca) optymalna temperatura dobowa wynosi około 16 °C/dekadę, a jej wahania w czerwcu! lipcu z tendencją spadkową uważa się nawet za korzystne dla procesu gromadzeni suchej masy.

Pszenica jara reaguje na temperaturę powietrza dość silnie, najczęściej zniżką plonu na skutek nadmiernego wzrostu temperatury. W pierwszym okresie rozwojo wym (do krzewienia) optimum termiczne wynosi 6—8 °C. W fazie strzelania w źdźbło pszenica jara jest bardzo wrażliwa na wysoką temperaturę dobową (powyżej. 14 °C), która oddziałuje na nią bardziej niekorzystnie niż temperatury niskie. Również w okresie nalewania ziarna temperatura powyżej 17 °C przyczynia się do obniżenia plonu.

Pszenica ozima i jara są roślinami, których plon istotnie zależy od warunków wodnych. Mają one wysokie współczynniki transpiracji (450—500), a nie wykazują specyficznych cech morfologicznych czy anatomicznych uodparniających je na suszę. W całym okresie wegetacji jesiennej najkorzystniej na rozwój pszenicy ozimej oddziałują stosunkowo niskie opady na poziomie 45 mm miesięcznie. W okre-sie zimowego spoczynku roślin optimum opadowe wynosi 10 mm/dekadę. Znamienne, że wartość plonotwórcza opadów w czasie wegetacji jesiennej jest wysoka, a w czasie spoczynku zimowego — bardzo wysoka i to zarówno na glebach pszennych, jak i żytnich. Optimum opadowe dla pszenicy ozimej w okresie od wznowią nia wegetacji do kłoszenia wynosi 13 mm/dekadę, a po kłoszeniu — 27 mm/dekadę