DSCF5372

2. Pszenica 91

(Dzieżyc, 1993). Według Klatta optymalna suma opadów dla pszenicy ozimej w okresie po wznowieniu wegetacji wynosi od 195 mm (gleby ciężkie) do 230 mm (gleby średnie), przy czym najkorzystniejszy ich rozkład jest następujący: kwiecień — 16%, maj - 28%, czerwiec — 30%, lipiec — 26%. Późne kłoszenie pszenicy ozimej powoduje, że okres intensywnego zapotrzebowania na wodę (fazy strzelania w źdźbło, kłoszenia i kwitnienia) przypada wtedy, kiedy kończy się zapas wód pozimowych w glebie. Dlatego wrażliwość pszenicy ozimej na posuchy i susze wiosenne jest zdecydowanie większa niż żyta. Najsilniej obniżająco na plon działa susza zaczynająca się przed kłoszeniem i trwająca do dwu dekad po kwitnieniu. Największe potencjalne zagrożenie pszenicy z powodu niedostatecznego stanu uwilgotnienia gleby notuje się w północno-zachodniej i środkowej części kraju, gdzie częstotliwość występowania lat, w których stopień uwilgotnienia jest niski, wynosi 30—50%. Najlepsze warunki uwilgotnienia gleby pod oziminami są na Pojezierzu Kaszubskim, w dolinie Biebrzy, na Roztoczu, Pogórzu Karpackim i Przedgurzu Sudeckim.

Za optymalną dla pszenicy jarej Klatt uważa sumę opadów wynoszącą od 200 mm (gleby ciężkie) do 240 mm (gleby średnie), rozłożoną następująco: w kwietniu — 19%, w maju — 27%, w czerwcu ^29% i w lipcu — 25%. Opady optymalne według Dzieży-ca wynoszą: 10-13 mm/dekadę w fenofazie siew—krzewienie, 23 mm/dekadę w fazie strzelania w źdźbło oraz 29 mm/dekadę po kłoszeniu. Przeciętny rozkład opadów w Polsce raczej nie sprzyja uzyskiwaniu bardzo dużych plonów pszenicy jarej. Na glebach pszennych w okresie bezpośrednio przed wschodami, a także w czasie wschodów opady są najczęściej zbyt obfite, natomiast w fenofazach od krzewienia do kłoszenia — zbyt niskie. Również w okresie wczesnego nalewania ziarna pożądany jest opad sumaryczny większy od rzeczywistego.

2.6.2. Wymagania glebowe

Pszenica ma największe wymagania glebowe spośród wszystkich zbóż. Do najlepszych gleb zalicza się czamoziemy, czarne ziemie, mady ciężkie i średnie, gleby brunatne właściwe — niezakwaszone, lessy, a także rędziny. Pszenica jest gatunkiem przewodnim na kompleksach 1 i 2. Plonuje tu najwyżej i najwierniej, czyli najmniej zależnie od pogody (rys. 2.9). Na kompleksie trzecim — pszennym wadliwym — pszenica silniej przemarza na wierzchowinach obszarów właściwych temu kompleksowi oraz zawodzi w latach suchych. Obniżka plonu w porównaniu z kompleksem pierwszym może wynosić 10—20%.