DSCF5491

206 W. Budzyński, W. Szempliński

Jęczmień wyprostowany lub płaskur (var. erectum) ma kłos średnio zbity E 5.6). Odznacza się on na ogół sztywniejszym źdźbłem utrzymującym kłos w pozycji wyprostowanej lub lekko pochylonej. Jego ziarno zawiera więcej białka i lepie* nadaje się na paszę. Charakteryzuje się większymi wymaganiami wodnymi i dlatego uprawia się go głównie w krajach o wyraźnym wpływie klimatu atlantyckiego (Anglia, Holandia, Dania). U nas obecnie nieuprawiany.

Jęczmień karasek, zwany też pawikiem (var. zeocrithon), charakteryzuje się krótkim i zbitym kłosem karasiowatego kształtu (rys. 5.6). Ze względu na drobne ziarno odmiana ta nie ma większego znaczenia gospodarczego.

Jęczmień nagi, zwany orkiszem, obejmuje zarówno formy dwurzędowe (var. nudum), jak i wielorzędowe (var. coeleste), których ziarniaki w czasie omłotu wypadają z plewek. Ziarno zawiera więcej białka niż formy oplewione, a bielmo jest bardziej szkliste. Ma większą wartość odżywczą i paszową, gdyż zawiera mniej substancji nieżywieniowych.

Rozwój fazowy zbóż przedstawiono w rozdziale 1.3 oraz na rysunku 1.11.

System korzeniowy jęczmienia jest typu wiązkowego, wyraźnie słabszy niż innych zbóż. W fazie kiełkowania wytwarza 5-8 korzeni zarodkowych, natomiast liczne korzenie przybyszowe tworzą się dopiero od fazy krzewienia. Chłodna pogoda po wschodach sprzyja krzewieniu oraz rozwojowi głębokiego i obfitego systemu korzeniowego, ponieważ w niższych temperaturach znacznie szybciej rosną korzenie zarodkowe i przybyszowe niż części nadziemne. Dlatego wczesny siew, sprzyjający rozwojowi korzeni, zwiększa odporność jęczmienia na suszę w późniejszych fazach rozwojowych oraz zapewnia lepsze plonowanie również w latach suchych. Okres rozwoju korzeni, zwłaszcza formy jarej, trwa krócej niż innych zbóż, przez co krótszy jest okres pobierania składników pokarmowych. Wynikają z tego również duże wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe tej rośliny. Korzenie zarodkowe osiągają w glebie długość zaledwie 1 m, chociaż u form ozimych mogą być dłuższe.

Jęczmień charakteryzuje się dużą krzewistością. Źdźbło jęczmienia jest stosunkowo krótkie i cienkie, a słoma miękka w dotyku i delikatna. Wykazuje dużą podatność na wylęganie. Długość słomy odmian jarych wynosi 70-90 cm, a ozimych 85-105 cm. Z jednej rośliny wyrasta od kilku do kilkunastu źdźbeł, zwłaszcza w rzadszych siewach. Źdźbła boczne nie są plonotwórczo równoważne z pędami głównymi. Ponieważ najdorodniejsze ziarno dają kłosy z pędu głównego, stąd w uprawie jęczmienia browarnego należy ograniczyć krzewistość przez gęściejszy siew. Źdźbło jest poprzedzielane węzłami na 5-7 międzywęźli, z których podstawy wyrastają liście.

Liście mają węższe blaszki niż inne zboża, a ich pochwy liściowe chronią me-rystemy wstawowe i wzmacniają źdźbło. Blaszki liściowe są kształtu lancetowatego, w stanie młodocianym wyraźnie skręcają się w prawo, a ich barwa jest niebie-skozielona. Blaszki i pochwy liściowe w różnym stopniu pokrywa woskowy nalot, dzięki czemu roślina oszczędnie gospodaruje wodą. U podstawy blaszek liściowych