DSCF6751

H [HE

mwh ■mi i\im\ .mm wn »• ¹ ■■ ■    ■

Osiemnastowieczny klasycyzm 339

W osiemnastowiecznej Anglii typem budowli, w którym wypracowywano nowe koncepcje architektoniczne - o czym już wiemy - była rezydencja wiejska. Natomiast we Francji naturalnym polem eksperymentów pozostawała wciąż architektura sakralna. Około dziesięciu lat po rozpoczęciu budowy świątyni Sainte-Genevtóve trzy nowe kościoły, zaprojektowane przez architektów wykształconych w Akademii Francuskiej w Rzymie, połączyły wiele z racjonalistycznych ideałów Per-raulta, Laugiera i Soufflota. Są to Saint Louis w Saint-Germain--en-Laye (projekt 1764, budowa 1766-1787 i 1823-1824) N.-M. Potaina (1713-1796), Saint-Symphorien w Wersalu (1767-1770) L.-F. Trouarda (1729-1794) oraz Saint-Philippe--du Roule w Paryżu (projekt 1768, budowa 1772-1784) Jean'a-Franęois-Therese’a Chalgrina (1739-1811). Te bazylikowe kościoły są przekryte kasetonowymi sklepieniami kolebkowymi wspartymi na nieprzerwanych belkowaniach i szeregach wolno stojących kolumn, które w wersalskim Saint-Symphorien mają wyraźnie grecko-dorycki charakter. Ich oddziaływanie jest bardziej intelektualne niż wizualne, gdyż manifestują głównie pełną powagi kamienną konstrukcję z uwydatnieniem elementów dźwigających, a bezwzględnie wyeliminowano z nich powierzchowny wdzięk.

Pey.ro i de Wailly

Pb Soi i i flocie jod nymz architektów, którzy wywarli największy wpł yw na rozwój osiemnastowiecznego klasycyzmu, był Marie ;; wph Peyre (1730-1785). W latach 1753—1756 studiował - Akademii Francuskiej w Rzymie, gdzie przeprowadza’ . d m i najważniejszych stanowisk archeologicznych, ^;,! -nr- Dioklecjana, termy Karakalli i willa Hadriana w Tivoi ■    • dążenie do promowania nowej monumental

nej aro¹. .• - ■. inspirowanej tymi antycznymi pierwowzorami, • ... ■: odzwierciedlenie w Oeuures d'architecture (Dzid 1 <    : > .    1765), z projektami akademii, pałaców

i kateu' ; :omnych symetrycznych kolumnadach, kopułach 1 i- - ..-ch. Owe budowle cechowała megalomaliska skala ■ chłodna niepraktyczność, które to właściwości wywarły późnii¹) niezbyt szczęśliwy wpływ na prace £tienne'a--LouLsa Boultóego, Claude'a-Nicolasa Ledoux i Jeana-Nicola-sa-Louisa Duranda. Chociaż tego rodzaju projekty zostały tu opublikowane po raz pierwszy, to reprezentowały styl ustalony w pierwszych latach XVIII stulecia w Accademia di San Luca w Rzymie, w pracach konkursowych takich archi tek-

461,462 Po lewej. Przekrój, elewacja i plan szkoły wyższej z Oeumes d'architecture (1765) Marie-Josepha Peyre'a 463 Pierre Rousseau: Hotel de Salin (1783) w Paryżu - luk wejściowy i kolumnada

tów, jak Filippo Juvana, Carlo Marchionni i Cario Stefano Fon tana (bratanek Carla Fontany).

Oprócz Tóatre-Franęais (ob. 1'Odćon) (1767-1782) w Paryżu (z Charles'em de Wailly) o posępnej fasadzie, Peyre wzniósł niewiele znaczących budowli, jednakże jego interesujący, ale nie zrealizowany projekt z 1763 r. pałacu księcia de Condć, kuzyna Ludwika XV, zainspirował Kerre'a Rousseau (1751-1810). Wzniósł on w Paryżu na początku lat osiemdziesiątych Hotel de Salm dla księcia Fryderyka von Salm-Kyrberg. Fryderyk był jednym z wielu niemieckich książąt lubujących się w kulturze Francji. Wolał mieszkać w Paryżu, niż sprowadzać francuskich architektów do swego kraju. Zapłacił podwójnie za ten entuzjazm, gdyż nie tylko zrujnował się finansowo, wystawiając ekstrawagancki Hótel de Salm, lecz także został w końcu zgilotynowany.

Dostępne Peyre'owi skąpe świadectwa na temat architektury mieszkalnej starożytnych Rzymian sprawiły, że włączył on do swojego projektu Hotel de Condć elementy właściwe zarówno dla publicznej, jak i sakralnej architektury świata antycznego. Podobnie uczynili James Paine i Ro-

\v * i. j