DSCN1938

144

druk. Łazarzowa 1585 r.). W słownikach Mączyńskiego i Calepinusa jest forma ociec, ale w słowniku Knapskiego znajdujemy już hasło ojciec (przy ociec jest odsyłacz). Słownik Lindego podaje obie postaci: ojciec i ociec. U Mickiewicza w Panu Tadeuszu forma: Tadeusza ociec w rymie do dociec. Słownik wileński ma już tylko hasło ojciec (formę ociec określa jako przestarzałą), podobnie Słownik warszawski.

Kontynuanty grup *-sVc-, *-zd’c-, szczególnie w wyrazie miejsce, zaczęły rozwijać się później, więc w w. XVI proces ich różnicowania się jest jeszcze w pełni żywotny. W drukach XVI w. przeważają wprawdzie formy miejsce, ale obok nich występują nie tylko formy z palatalnymi grupami mieśce, czyśca, jeźdźca itp., ale również zdarzają się formy z niepalatalnymi grupami, np. miesce, isca, a nawet z powstałymi w wyniku dysymilacji lub analogii grupami: -8tc-, -zdc-, np. miestce, istca, jezdca. I w drukach czasem nie mamy wskazówek, czy odczytać -dc- czy -sc-? Zajmiemy się więc tu tylko formami zdysymilo-wanymi, np. miestce, i nie budzącymi wątpliwości zapisami z grupą niepala-talną: miesce, czysca itp.

Formy niepalatalne i zdysymilowane występują w drukach u pisarzy pochodzących z terenu Małopolski, Sieradzkiego i Mazowsza⁴³. Oto trochę¹ przykładów: Mikołaj Rej w Krótkiej rozprawie ma formy miestce i miesce: miestce 1013, na miestcu 414, miescu 528; w Żywocie Józefa (Kraków 1545) częste są formy miestce’, w Historii Józefa (Kraków 1530) jest forma miesce (obok: jętce, gędzce). We Fraszkach Kochanowskiego, wyd. A. (Kraków 1584, drukarnia Łazarzowa) występuje forma miesce 66 w rymie do desce, a także forma mieśca 79, rym do jeśca. W wydaniu B (z poprawkami Janu-szowskiego) zmieniono te formy na: mieysca — ieysca, 8. 391. U Górnickiego (Dworzanin, druk. Wirzbięty, Kraków 1566) formy miejsce (70 razy) i miesce (15 razy) niepewne, bo pisane przez -jc-; ale inne formy niepalatalne bezsprzecznie: iezdcy E 3v, iezdzcouń X 3r, iezdcem E 2v. Ponadto wyjątkowe formy miesca spotyka się u Biernata z Lublina i Grzegorza Pawła z Brzezin. U Marcina Bielskiego (Kronika..., I wyd. w roku 1551) występują formy miestce (35 razy), miejstce (23 razy), miesce (10 razy), czyscowy (1 raz) — obok najliczniejszych form miejsce (220 razy). W Biblii Leopolity (1561 r.) są formy miestce (a także jętce, rzonca).

W słownikach obok formy miejsce występują też formy miesce, mieice. W słowniku Mączyńskiego obok formy miejsce (kilkaset razy) są też formy miesce (9 razy), a także miestcki, miejstld, miestki, yentce, jezdecki. W słowniku Knapskiego — tylko hasło miesce (s. 405), miescami itp. zawsze z -sc-’, ale — miejski.

** W dzieaiej szych gwarach formy miesce najczęstsze są na terenach północno--wschodnich.