Finanse p stwa Wypych2 193

Ocena sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa

żące. Jeżeli zobowiązania krótkoterminowe w pełni pokrywają majątek obrotowy wówczas zachowana jest złota reguła bilansowania w stosunku do obrotowych składników majątku przedsiębiorstwa. Jej interpretacja jest następująca: ze względu na stosunkowo krótki czas związania majątek obrotowy przedsiębiorstwa może być finansowany krótkoterminowymi środkami obcymi.

W praktyce jednak częściej mamy do czynienia z sytuacją, gdy część środków obrotowych finansowana jest kapitałem stałym (nadwyżka wartości kapitału stałego nad wartością majątku trwałego). Rozwiązanie takie jest zgodne zresztą ze złotą regułą finansową. Ta część kapitału stałego, która finansuje środki obrotowe określana jest mianem kapitału obrotowego netto lub kapitału pracującego. Zadaniem kapitału pracującego (KP) w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami (trudności zbytu wyrobów, kłopoty ze ściąganiem należności). Stanowi więc on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie przedsiębiorstwu bieżącej płynności finansowej.

Owa trzecia relacja charakteryzująca poziomą strukturę bilansu zapisana może być w formie matematycznej przy użyciu następującego wzoru:

BPF =

gdzie:

BPF - wskaźnik bieżącej płynności finansowej,

MO - majątek obrotowy,

ZK - zobowiązania krótkoterminowe (kapitały krótkoterminowe i płatności bieżące).

Relacja wyższa od jedności jest pozytywnie ocenia przez kredytodawców i wierzycieli (powszechnie uznaje się nawet, że powinna się ona kształtować na poziomie zbliżonym do 2). Oznacza ona wówczas dodatnią różnicę między kapitałem stałym a trwałymi składnikami majątku, tzn. informuje, że część kapitałów długoterminowych pozostaje w ciągłej dyspozycji przedsiębiorstwa i służy finansowaniu środków obrotowych. Kapitał długoterminowy, stanowiący kapitał pracujący może być w pełni kapitałem własnym, sumą części kapitały własnego i zobowiązali długoterminowych lub tylko kapitałem obcym pochodzącym z kredytów i pożyczek. Za korzystanie z kapitału obcego przedsiębiorstwo płaci jednak odsetki (w odniesieniu do kredytów długoterminowych są one relatywnie wysokie), dlatego ich angażowanie w finansowanie działalności bieżącej nie zawsze jest opłacalne. Problematyka zarządzania kapitałem pracującym stanowi odrębny i na tyle istotny problem, że będzie przedmiotem rozważań w dalszej części opracowania.

Przestrzeganie opisanych wyżej reguł charakteryzujących relację między strukturą majątku i strukturą źródeł jego finansowania sprzyja utrzymaniu równowagi finansowej przedsiębiorstwa, warunkującej bieżącą jego egzystencję i przyszły rozwój.

Ilustrację liczbową analizy poziomej bilansu w oparciu o dane bilansu przedsiębiorstwa ALFA przedstawia tablica 5.4. Przedsiębiorstwo przestrzega reguł, o których była mowa, a więc powinno być pozytywnie oceniane przez kredytodawców i potencjalnych inwestorów. Można nawet uznać, że prowadzona jest zbyt zachowawcza polityka finansowa, co znajduje wyraz w relatywnie wysokim poziomie wskaźnika pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym (powyżej jedności). Zjawisko to nie musi być oceniane negatywnie, jeżeli przyjmiemy, że kapitał własny w znacznym zakresie służy finansowaniu majątku obrotowego, przyczyniając się do zwiększenia bieżącej płynności finansowej przedsiębiorstwa. Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż poziom wskaźników na koniec okresu sprawozdawczego jest zbliżony do ich poziomu na początku roku. Świadczy to o stabilności finansowej i konsekwentnej realizacji określonej strategii finansowej.

Tablica 5.4. Zestawienie wskaźników charakteryzujących strukturę poziomą bilansu przedsiębiorstwa ALFA

Wyszczególnienie wskaźników (relacji)	Stan na 1.01	Stan na 31.12
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym	1,67	1,65
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym	1,27	1,23
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	2,00	2,25

4. Struktura majątkowo-kapitałowa w kontekście strategii finansowej przedsiębiorstwa

W dotychczasowych rozważaniach uwaga skupiona była na analizie strukturalnej bilansu z pominięciem związku, jaki zachodzi między strukturą majątkowo-kapitałową a wynikami finansowymi odzwierciedlanymi przez zyskowność. O wynikach tych informuje drugie podsta-