img110 2

214 9. Specjalne metody badania niektórych półproduktów i wyrobów gotowych

ekstrapolację krzywej. Badanie starzenia sztucznego odbywa się na podobnej zasadzie, jak w przypadku tworzyw sztucznych (rys. 7.12).

Odporność chemiczna. Miernikiem zmian zachodzących w próbkach pod wpływem czynników chemicznych są zmiany wytrzymałości mechanicznej połączeń klejowych, a przede wszystkim wytrzymałości na ścinanie. Badanie prowadzi się przez zanurzenie próbek w wytypowanych czynnikach chemicznych, W’ temp. 20°C, w następujących okresach: 1, 4. 13, 26 i 52 tygodnie. Próbki przetrzymuje się w szczelnie zamkniętych naczyniach. Dobór czynników chemicznych zależy od praktycznych warunków pracy spoiny. Każdorazowo po upływie określonego czasu przetrzymywania próbek w czynnikach chemicznych określa się co najmniej na pięciu próbkach wytrzymałość na ścinanie dla każdego czynnika. Czas badania powinien być dostatecznie długi, aby móc przeprowadzić ekstrapolację krzywej zależności procentu spadku wytrzymałości od czasu działania czynnika. Można również badać odporność chemiczną próbek cyklicznie zanurzanych w czynnikach chemicznych przez okres 1,4 i 13 tygodni. Cykl badania polega na przetrzymaniu próbki w czynniku chemicznym przez 5 min, po czym wyjmuje się ją i po 30 min ponownie zanurza. Urządzenie do badań powinno być zautomatyzowane. Po upływie wytypowanych czasów określa się zmianę wytrzymałości na ścinanie. Typowymi czynnikami chemicznymi są: woda wodociągowa, destylowana, 3-proc. roztwór soli kuchennej (odpowiednik wody morskiej), alkohol etylowy, aceton, benzyna, oleje maszynowe, roztwory kwasów nieorganicznych, alkaliów itp.

9.3. Specjalne metody badania folii i wykonanych z niej wyrobów

9.3.1. Wiadomości ogólne

Folia jest specyficzną postacią tworzywa charakteryzującą się przede wszystkim bardzo małą grubością. Grubość folii produkowanych na skalę przemysłową waha się najczęściej w granicach 0,03 1 mm, szerokość 1-9 m, a długość wstęgi lub „rękawa" może osiągać wartości mierzone nawet w kilometrach. W konsekwencji stosunek powierzchni folii do masy tworzywa przybiera bardzo duże wartości, np. dla cienkich folii polietylenowych stosunek ten wynosi ok. 400 cnr/g, podczas gdy w przypadku próbek wtryskowych rzadko przekracza wartość 20-30 cnr/g.

Duża relatywnie powierzchnia właściwa i specyficzne zastosowania folii stwarzają potrzebę wykonywania takich badań, które rzadko przeprowadza się przy ocenie właściwości tworzyw sztucznych w innej postaci. Są to oznaczenia

1)    grubości,

2)    wytrzymałości na rozdzieranie,

3)    cccii wytrzymałościowych przy statycznym rozciąganiu,

4)    palności metodą na obręczy,

5)    wzajemnej przyczepności warstw folii,

6)    zmian wymiarów liniowych folii z tworzyw termoplastycznych,

7)    swobodnej kurczliwości liniowej folii termokurczliwych,

8)    połysku,

9)    wytrzymałości na uderzenie za pomocą spadającego grota,

10)    odporności folii na obniżone temperatury,

11)    oceny wytrzymałości spoin.

Jednym z podstawowych zastosowań folii (nie tracącym znaczenia w miarę upływu lat) jest produkcja różnego rodzaju opakowań. W związku z tym szczególnego znaczenia nabiera więc badanie przepuszczalności pary wodnej, migracji plastyfikatorów i przenikania zapachu z folii do pakowanego produktu.

Wymienione wyżej badania folii są znormalizowane.

9.3.2. Oznaczanie grubości folii

Grubość folii, a zwłaszcza zróżnicowanie grubości, jest jednym z podstawowych mierników zarówno jej jakości, jak i pracy urządzeń przetwórczych. Pomiar grubości folii stwarza pewne trudności, pobranie próby losowej bowiem oznaczałoby zniszczenie wstęgi. Dlatego najbardziej racjonalne do pomiaru grubości są mierniki izotopowe, niestety dość drogie. Najczęściej stosowane są mierniki mechaniczne.

Wykonanie badaniu wg normy [I9J. Rozróżnia się

metodę A oznaczania grubości folii za pomocą czujników mechanicznych, optycznych lub elektronicznych (przy zastosowaniu czujników z następującymi dokładnościami):

1.0    pm - dla folii do 100 pm;

2.0    pm - dla folii powyżej 100 pm do 250 pm;

3.0    pm dla folii powyżej 250 pm;

metodę B grawimetryczne oznaczanie grubości folii.

Próbki do badań metodą A mają postać pasów o szerokości 100 mm wyciętych przez całą szerokość zwoju przy zachowaniu zasady, że odległość między pobieranymi dwiema próbkami powinna wynosić ok. I m.

Próbki do badań metodą B o wymiarach powierzchni 100x0,5 cm są wycinane z pasów pobranych jak w metodzie A w liczbie zależnej od szerokości zwoju folii i od masy próbki. W obydwu metodach za wynik oznaczenia należy przyjąć