img112 2

mieć również znaczenie w przygotowaniu infuzji limfocytów dawcy oraz w przypadku wznowy choroby nowotworowej po transplantacji allogenicznej.

Immunoterapia komórkowa wykorzystuje naturalne właściwości układu odpornościowego w celu zapobiegania i zwalczania różnych chorób. Immunoterapia może mieć charakter komórkowy (np. komórki T, LAK-lymphokine activa-ted killer, NK-natural killer, DC-dendritic cells), humoralny (anty-CD20) lub mieszany.

Znajomość molekularnych podstaw interakcji pomiędzy komórkami prezentującymi antygen i komórkami efektorowymi doprowadziły do identyfikacji wielu antygenów, mogących być celem w immunoterapii. Immunoterapia daje skuteczne możliwości eradykacji choroby nowotworowej hematologicznej po allo-genicznej transplantacji komórek krwiotwórczych oraz w nowotworach indukowanych przez wirusy. Istnieją jednak liczne ograniczenia umożliwiające szersze zastosowanie tej metody w innych chorobach nowotworowych. Aktualne badania naukowe obejmują prace nad szczepionkami DNA (np. p/EBV w chłoniaku Hodgkina, p/Helicobacter pylori, w chłoniaku żołądka) oraz szczepionkami pep-tydowymi. Szczepionki peptydowe zawierają peptydy otrzymane z idiotypów nowotworów układu chłonnego, z transkryptów BCR-ABL, z peptydów białka szoku termicznego HSP70 w przewlekłej białaczce szpikowej, peptydy WT-1 w guzie Wilmsa.

Inną możliwością stosowania immunoterapii jest leczenie limfocytami T. Koncepcja tej immunoterapii komórkowej wywodzi się z obserwacji nad limfocytami T, które rozpoznają i niszczą komórki nowotworu złośliwego. Zjawisko to znalazło zastosowanie w leczeniu wznowy choroby po przeszczepieniu allo-genicznych komórek krwiotwórczych, jako infuzja limfocytów dawcy (DLI, Donor Lymphocyte Infusion). Transfuzja limfocytów pochodzących od dawcy uprzednio przeszczepianych komórek indukuje hematologiczną i cytogenetyczną remisję u 7()%-8()% pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową. Osiągany w ten sposób efekt przeszczepu przeciwko białaczce (graft-versus-leukemia) jest jednak znacznie słabszy w ostrej białaczce szpikowej (15% do 40% odpowiedzi) i znikomy w ostrej białaczce limfoblastycznej. Rodzaje terapii komórkowej zależnej od limfocytów T podano w tab. 15.1.

Rodzaj zastosowanych limfocytów T	Zastosowanie kliniczne
Limfocyty T dawcy, bez dodatkowych manipulacji	• Nawrót nowotworu hematologicznego po transplantacji allogenicznej komórek krwiotwórczych
Subpopulacje limfocytów T	•    Limfocyty po selekcji pozytywnej CD4 lub selekcji negatywnej CD8; •    Komórki TH2 lub TC2
Limfocyty T niespecyficznie aktywowane ex vivo	•    Limfocyty T dawcy krótko aktywowane ex vivo i transdukowane z genem samobójczym w celu terapii wznowy po transplantacji komórek krwiotwórczych; •    Aktywacja limfocytów T ex vivo z CD3 i CD28; •    Ekspansja ex vivo w obecności cytokin (CIK, cyto-kinc induced killer) lub CD8+ NK-T limfocytów
Antygenowo specyficzne limfocyty T cytotoksyczne (CTL, cytotoxic T lym-phocytcs)	•    CTL specyficzne dla EBV w profilaktyce i leczeniu chłoniakao etiologii EBV po przeszczepieniu komórek hematopoctycznych lub przeszczepie narządu litego; •    Specyficzne CTL (LMP-1) w chorobie Hodgkina; •    Bialaczkowo-specyficzne CTL w leczeniu wznowy białaczki
Limfocyty T z chimerycznymi receptorami (po transdukcji)	• Limfocyty T z chimerycznym receptorem CD20 w NHL (nieziamiczych chłoniakach złośliwych)

6. Terapia modulująca i wspomagająca

Czynniki wzrostu i biomodulatory działają na system hematopoetyczny i immunologiczny. Powszechne ich stosowanie należy do największych sukcesów współczesnej biotechnologii.

Cytokiny są to hormonopodobne peptydy i drobnocząsteczkowc białka, wpływające za pośrednictwem specyficznych receptorów na funkcję komórek i warunkujące ich wzajemne oddziaływanie. Cytokiny są wytwarzane głównie przez komórki układu odpornościowego, tj. przez aktywowane limfocyty i ma krofagi. Uwalniane do krwi cytokiny zachowują się jak hormony i wpływają na różne narządy i układy, często odległe od miejsca ich syntezy. Regulują one prawidłowe procesy biologiczne (hematopoezę, odpowiedź immunologiczną, reak cje ostrej fazy i inne) i mają istotny wpływ zarówno na funkcjonowanie zdrowe go organizmu, jak i przebieg różnych stanów chorobowych.

Cytokiny, które znalazły zastosowanie w praktyce klinicznej, są czynnikami stymulującymi wzrost kolonii granulocytów (G-CSF) i wzrost kolonii granulocy-towo-makrofagowych (GM-CSF), działają one podobnie jak erytropoetyna alfa i beta, interferon alfa, beta i gamma, interleukina 2 i interleukina 11. Interferon