816 II Anestezjologia ogólna
Pooperacyjne drżenia mięśniowe obserwuje się przede wszystkim po znieczuleniu wziewnym. Ich mechanizm nie jest dokładnie znany. Przy drżeniach mięśniowych wzrasta zapotrzebowanie na tlen, co jest niepożądane, zwłaszcza u chorych z ograniczoną rezerwą krążeniową.
Leczenie polega na ochronie przed wyziębieniem, dodatkowym okryciu chorego, podaniu tlenu, ewentualnie petydyny lub klonidyny.
Ważniejsze przyczyny wzrostu temperatury' ciała we wczesnym okresie pooperacyjnym to:
- zakażenia istniejące wcześniej lub pojawiające się po operacjach jelit lub po zabiegach urologicznych,
- przedawkowanie atropiny u małych dzieci,
- zmniejszone oddawanie ciepła,
- działanie substancji pirogennych pochodzących np. z krwi lub płynów infuzyjnych,
- nadmierne użycie sprzętu ogrzewającego i/lub kocy,
- hipertermia złośliwa (wyjątkowo rzadko). Leczenie jest przede wszystkim objawowe i obejmuje ochładzanie ciała metodami fizycznymi, a jeśli to konieczne, gdy temperatura w odbytnicy przekracza 39°C podawanie leków przeciwgorączkowych.
Wynikają najczęściej z niedostatecznej podaży płynów i elektrolitów w okresie okołooperacyj-nym. Klinicznie ważna jest przede wszystkim hi-pokaliemia, szczegółowo omówiona w rozdz. 27.
7.8.1 Skąpomocz
Zmniejszenie wydzielania moczu aż do skąpomo-czu (oligurii) we wczesnym okresie pooperacyjnym jest najczęściej spowodowane przyczynami przędnerkowymi. Najważniejsze z nich to:
- hipowolemia,
- niewydolność krążenia lub zespół małego rzutu.
Skąpomocz niekiedy jest objawem rozwijającej się ostrej niewydolności nerek (ostrej martwicy kanalików), zwłaszcza u ludzi ciężko chorych.
Niewydolność pozanerkowa, polegająca na zatkaniu dróg odprowadzających mocz, najczęściej wymaga interwencji chirurgicznej.
Rozpoznanie. Skąpomocz można rozpoznać u pacjenta w sali budzeń dostatecznie wcześnie tylko wtedy, gdy ma on założony cewnik moczowy. Przed podjęciem leczenia należy sprawdzić drożność cewnika.
Leczenie. W hipowolemii konieczne jest zwiększenie ilości dostarczanych płynów, najlepiej pod kontrolą ośrodkowego ciśnienia żylnego. Jeżeli po uzupełnieniu hipowolemii mocz nie wydziela się w większych ilościach, można zastosować małe dawki leków moczopędnych, np. furosemid (Lasix).
W niewydolności krążenia albo w zespole małego rzutu trzeba stosować leki inotropowe, np. do-paminę, niekiedy także diuretyki. U chorych w ciężkim stanie w celu nadzoru układu krążenia i do uzupełniania objętości krwi krążącej zaleca się wprowadzenie cewnika do tętnicy płucnej.
7.8.2 Wielomocz
Wzmożone wydzielanie moczu po operacji jest spowodowane przede wszystkim nadmienią podażą płynów w czasie operacji. Innymi przyczynami są:
- diureza osmotyczna spowodowana hiperglike-mią (także dowozem dużych ilości glukozy),
- moczówka prosta po zabiegach neurochirurgicznych, urazy czaszkow'o-mózgowe, podwyższone ciśnienie śródmózgowe, podanie wazo-presyny,
- niewydolność nerek w fazie poliurii.
Nudności, odruch wymiotny i wymioty (PONV -postoperathe nausea and vomiting) należą do najczęstszych powikłań po znieczuleniu zarówno ogólnym, jak i regionalnym. Najsilniejsze są w ciągu pierwszych 2 godz. po operacji. Częstość występowania tych dolegliwości u dorosłych wynosi 14-40%, u dzieci w wieku 6-16 r.ż. -34-51 %. Nudności i wymioty powstają przez pośrednie lub bezpośrednie drażnienie ośrodka wymiotnego poprzez chemorecepcyjną strefę wyzwalającą. Do ośrodka wymiotnego dochodzą włókna afferentne z przewodu pokarmowego i części przedsionkowej VIII nerwu czaszkowego, a także