larsen1063

38. Wstępna opieka nad noworodkiem 1063

4 Zamartwica noworodka

Mianem zamartwicy (asfiksji) określa się niezdolność noworodka do utrzymania dostatecznej czynności oddechowej. Stan ten charakteryzuje się:

-    hipoksją,

-    hiperkapnią,

-    kwasicą oddechową i metaboliczną.

Przyczyną zamartwicy noworodka bywa zamartwica płodowa, wynikająca z niewydolności łożyska, albo też upośledzona aktywność oddechowa noworodka. W tab. 38.1 zestawiono czynniki, które często wiążą się z wystąpieniem zamartwicy noworodka.

Zamartwica upośledza prawidłowy przebieg -adaptacji krążenia płodowego. Utrzymująca się zamartwica doprowadza już po 5 min do gwałtownego obniżenia pa0₂ do wartości nieoznaczalnych; paC0₂ narasta do 100 mmHg, pH spada poniżej 7,0. Następstwem jest niewydolność mięśnia sercowego z bradykardią, zmniejszenie objętości minutowej serca i w konsekwencji uszkodzenie mózgu.

5 Czynności wstępne

Niezależnie od stanu klinicznego, zaopatrzenie noworodka zawsze obejmuje następujące etapy postępowania:

►    zabezpieczenie dróg oddechowych,

►    ochronę przed utratą ciepła.

5.1 Zabezpieczenie

dróg oddechowych

Zalegające w drogach oddechowych śluz, krew i płyn przesiękowy mogą upośledzać czynność oddechową noworodka. Z tego powodu u wszystkich noworodków postępowanie rozpoczyna się od odessania jamy ustnej - w razie konieczności zaraz po urodzeniu główki. Należy bezwzględnie unikać podrażnienia dolnej części gardła zbyt głęboko wprowadzonym cewnikiem do odsysania; skutkiem może być odruchowa bradykardia i/lub kurcz głośni.

Prócz odsysania, podczas udrażniania dróg oddechowych wykorzystuje się działanie siły ciężkości. W tym celu noworodek jeszcze przed przecięciem pępowiny jest przytrzymywany z niżej ułożoną główką i przenoszony w tej pozycji do stanowiska zaopatrzenia.

Odessanie przeprowadza się z użyciem mechanicznych aparatów do odsysania, w sterylnych warunkach i z odpowiednią siłą ssania.

Podczas odsysania należy zachować następującą kolejność:

-    jama ustna,

-    gardło,

-    nos,

-    przełyk i żołądek.

W żadnym razie nie wolno zaczynać od odsysania nosa, gdyż wywołana tym stymulacja oddechu może doprowadzić do zaaspirowania znajdującego się w gardle śluzu lub smółki.

Po delikatnym oczyszczeniu jamy ustnej i gardła należy przystąpić do krótkiego odessania przewodów nosowych z ich zasondowaniem w celu wykluczenia zarośnięcia nozdrzy tylnych. Po ustabilizowaniu się oddychania można przejść do odessania żołądka, sprawdzając jednocześnie drożność przełyku. Pozwala to zmniejszyć ryzyko regurgitacji i aspiracji treści żołądkowej do dróg oddechowych. Odessanie więcej niż 25 ml treści żołądkowej nasuwa podejrzenie niedrożności górnego odcinka przewodu pokarmowego.

5.2 Ochrona przed utratą ciepła

Ze względu na niedojrzałość mechanizmów ter-moregulacji i brak możliwości utrzymania ciepłoty ciała na stałym poziomie, ochrona przed utratą ciepła ma dla noworodka decydujące znaczenie. Reakcja na zimne otoczenie ogranicza się do ob-kurczenia obwodowych naczyń krwionośnych. U noworodków nie występują dreszcze. Wytwarzanie ciepła przebiega głównie drogą indukowanego przez noradrenalinę rozpadu brunatnej tkanki tłuszczowej, której skupiska znajdują się w wielu okolicach ciała.

Utrata ciepła odbywa się u noworodków' drogą przewodzenia, konwekcji, promieniowania i parowania. U mokrego noworodka w sali operacyjnej lub porodowej zasadniczą rolę odgrywa parowanie. Przy temperaturze otoczenia wynoszącej 25°C, temperatura skóry nieosłoniętego noworodka obniża się w ciągu 15 min o ok. 4°C.

Wychłodzenie wyraźnie podwyższa zużycie tlenu i powoduje obkurczenie łożyska naczyń płucnych ze zwiększeniem prawo-lewego przecieku, hipoksemią i kwasicą metaboliczną.

Klinicznie stan ten objawia się przyspieszeniem oddychania i nasilonym stękaniem.