lektury j polski
3

Joseph Conrad

uiro ciemności

; Utwór kończy się komentarzem narratora opowieści ramowej, w której wspomina on o pogrążonej w zadumie postaci Mailowa. Wokół statku panuje ciemność. Jeszcze raz podkreślony został nastrój utworu: mrok i chmury wydają się prowadzić podróżników do serca ciemności

harakterystyczne motywy i cytaty

W utworze występuje motyw wędrówki, zstąpienia do piekła, motyw rzeki, pieniędzy, kobiety, przemiany wewnętrznej, szaleństwa, dzikości, śmierci.

Przenikaliśmy wciąż głębiej i głębiej w jądro ciemności. Panowała tam kompletna cisza. i    Żyjemy tak jak śnimy — samotnie.

Ziemia nie była ziemska, a ludzie byli... nie ludzie nie byli nieludzcy. Widzicie, otóż to było najgorsze ze wszystkiego — podejrzenie, że oni nie są nieludzcy. Przenikało to z wolna do świadomości. Wyli i skakali, i i kręcili się, i wykrzykiwali straszliwie; a najbardziej z wszystkiego przejmowała mnie właśnie myśl o ich człowieczeństwie — takim samym jak moje — myśl o moim odległym powinowactwie z tym dzikim, namiętnym wrzaskiem.

Problematyka

, Conrad opowiada o podróży w głąb Afryki i w głąb ludzkiej duszy. W dosłownym znaczeniu motywu podróży „Jądro ciemności” jest opowieścią o pragnieniu odkrywania nieznanych krain, które było marze-( niem młodego marynarza od dzieciństwa Głód nowych doświadczeń, poznawcza pasja odkrywania tajemnic oraz fascynacja odrębnością kultur łączy się również z poszukiwaniem własnej tożsamości. Jednak już na początku utworu Marlow wspomina, że rozpoczynając podróż czuł się, jakby wyruszał nie wgłęb kontynentu, ale w głąb ziemi. Marlow wkracza na nieznany, dziki ląd w sensie dosłownym, ale gdy poznaje Kurtza, poznaje też nowe obszary ludzkiej psychiki. Tytułowe jądro ciemności staje się symbolem najbardziej mrocznych tajemnic ludzkiego postępowania. W poczuciu bezkarności człowiek ogarnięty wizją własnej potęgi jest w stanie dopuścić się najbardziej niemoralnego postępowania jak morderstwo czy wykorzystywanie słabszych. Aby podkreślić różnicę między tym, co dobre a tym co złe, Joseph Conrad posługuje się kontrastem. Zestawia ze sobą światło i ciemność, cywilizację białych, która okazuje się pełna ciemnych zbrodni oraz obyczaje rasy czarnej, dzikie i prymitywne, ale nie pozbawione dobra „Jądro ciemności” jest zatem opowieścią o duchowej podróży zmierzającej do odkrycia jądra ludzkiej duszy.

Utwór porusza problem stosunków polityczno-społecznych panujących w koloniach. Pokazuję f prawdę o bezwzględności kolonizatorów, którzy pod pozorami krzewienia nauki i cywilizacji niszczyli tryb życia rdzennych mieszkańców. Utwór można interpretować jako atak na system kolonialny i na wszelkie przejawy bezwzględnego wykorzystywania ludzi. Ci, którzy mieli nieść postęp, okazują się leniwymi i egoistycznymi tyranami. Z kolei ludność podbita jest przedstawiona jako pracowita i oddana swoim rytuałom, choć jej obyczaje są pokazywane jako prymitywne, przepojone pierwotną dzikością.

Jest to także opowieść o destrukcyjnej sile zła, które pogrąża ambitną jednostkę. Kurtz przybywa do Afryki jako młody, inteligentny podróżnik pełen idei krzewienia postępu Jednak szybko jego szlachetne motywy zmieniają się w poczucie własnej wyższości Ponadprzeciętny geniusz staje się szaleńcem, który grabi, morduje i czuje się bezkarny w swoim postępowaniu. Nie chce wrócić do świata białych. Jednak ocena postępowania Kurtza zostaje powierzona samemu czytelnikowi. Z jednej strony ukazane jest tragiczne życie zniewolonych mieszkańców Konga, z drugiej — opinie białych o sukcesach handlowych Kurtza i jego niebywałych zdolnościach przywódczych. Do końca opowieść ta zostaje utrzymana w klimacie mrocznej tajemnicy.

Budowa utworu, styl

Kompozycja utworu jest oparta na opowieści dwóch narratorów. Jest to kompozycja ramowa — opowieść pierwszego narratora rozpoczyna i kończy utwór, zarysowuje sytuację. Drugim narratorem jest bohater wydarzeń — Marlow, który w pierwszoosobowej, retrospektywnej wypowiedzi prezentuje własną

281