lektury j polski6

Zbrodnia i kara

Fiodor Dostojew:

Motyw snu — bohaterowie Dostojewskiego często mają koszmary senne. W czasie snu ujawniają sa ich najskrytsze myśli, sny też są zapowiedzią i komentarzem wydarzeń. Rodion ma kilka ważnych snó^ w czasie pierwszego powraca pamięcią do sytuacji z dzieciństwa, kiedy był świadkiem zakatowanii kobyłki. Drugi sen ma miejsce po zamordowaniu lichwiarki — Raskolnikowowi śni się, że policjant bij| gospodynię i jemu samemu też grozi niebezpieczeństwo. Trzeci sen przynosi wspomnienie dokonaneg* morderstwa — bohater we śnie uderza Alonę siekierą, a ta się śmieje; patrzą na to przypadkowi ludzie Czwarty sen ma miejsce na Syberii — bohaterowi wydaje się, że ludzie na świecie chorują na dziwną zarazę: sądzą, że są najważniejsi i że poznali prawdę. Sen ten odzwierciedla teorię Rodiona i jej fiasko.

Także Swidrygajłow ma sny, odzwierciedlające jego psychikę i świadczące o dokonanych zbrodniach (sen o myszy, która ucieka, o topielczyni, za której śmierć czuje się odpowiedzialny, o kilkuletniej dziew czynce zmieniającej się w prostytutkę).

Sny nie pozwalają bohaterom zapomnieć o dokonanych zbrodniach, są więc również ełementen pokuty.

Motyw miasta — miasto jest jednym z bohaterów powieści Petersburg ukazany jest oczami osób biednych, poznajemy zaułki nędzarzy, dzielnice zamieszkane przez lichwiarzy, prostytutki, pijaków Dostojewski wiernie opisuje topografię Petersburga. Podczas wędrówek Raskolnikowa po mieście możemy również czasami dostrzec piękno Petersburga, np. jego panoramę z mostu Mikołajewskiego. Klimal miasta wpływa na bohaterów, demoralizuje ich. Przyczynia się też do popełnienia zbrodni przez Raskolnikowa.

Problematyka i główne przesłanie

Powieść Dostojewski to doskonałe studium psychologiczne zbrodni i zbrodniarza Pisarz skupia się na ciemnych stronach ludzkiej natury, na tajemnicy, jaką człowiek w sobie nosi Kreśli wnikliwy portek psychologiczny człowieka, który opętany swą ideą decyduje się dokonać morderstwa. Przestępca czyn teq usprawiedliwia teorią o ludziach „zwykłych’ i „niezwykłych”. Odchodzi od prawd wiary i Boga. Zbrodnia ma na niego destrukcyjny wpływ, niszczy go pod względem moralnym, wpływa na stan zdrowia. Teorią bohatera lega w gruzach, gdy okazuje się, że nie potrafi on wobec popełnionej zbrodni pozostać obcM jętnym. Raskolnikow nie może sobie darować słabości i tego, że okazał się taką sarnę wszą jak wszyscś Zabójstwo spowodowało całkowity rozpad jego osobowości. Dostojewski na przykładzie Raskolnikowa, pokazuje, do czego może doprowadzić odrzucenie w życiu zasad moralnych i Boga.

Z postacią Rodiona kontrastuje postać SonL Raskolnikow opowiada się po strome rozumu, ona —j serca i wiary. Dziewczyna ma decydujący wpływ na przemianę bohatera. Nazywana słusznie „święti grzesznicą” przekonuje go do konieczności podjęcia pokuty: idź natychmiast, w tej chwili, i na rozstaju tam gdzie drogi na krzyż się rozchodzą rzuć się najpierw na kolana i ucałuj ziemię, którą znieważyłeś, p czym wstań i pokłoń się całemu światu, na wszystkie jego strony, i wszem dokoła głośno wyznaj: «Tojt zabiłem!». Wtedy Bóg ponownie przywróci Cię do życia. Sonia mówi także: Masz cierpieniem odkupi siebie, oto co masz zrobić.

Dostojewski w usta Soni wkłada swoje poglądy na temat istoty człowieczeństwa i odrodzenia czła wieka Według pisarza może się ono dokonać właśnie dzięki pokornemu znoszeniu cierpienia, które mj głęboki sens. Zbrodniarz ma szansę na odkupienie, gdy zacznie odczuwać skruchę i zaakceptuje karę Autor opowiada się po stronie wartości chrześcijańskich. Pokazuje, że nie można bezkarnie targnąć si na cudze życie, człowiek nie ma prawa decydować o życiu i śmierci innych. Dla zbrodni nie ma żadneg usprawiedliwienia, człowiek jednak, mimo swoich upadków, ma możliwość podniesienia się i oczyszj czenia. Dokonać się to może właśnie dzięki miłości, wierze i cierpieniu.

Bohaterowie Dostojewskiego nieustannie rozważają rozmaite kwestie filozoficzne i egzystencjalr* często są bliscy obłędu, ulegają namiętnościom, szaleństwu — taka postawę określono terminem dosto jewszczyzna.

222