lektury j polski4

Granica

Zofia Nałkowska

Geneza utworu

Powieść Zofii Nałkowskiej powstawała w latach 1932-1935. Początkowo utwór ukazywał się w odcinkach na łamach kilku czasopism. W roku 1935 roku „Granica” ukazała się w wersji książkowej.

Znaczenie utworu

Granica jest powieścią uznawaną za najlepsze dzieło Zofii Nałkowskiej. Ukazuje bohaterów stojących w obliczu moralnych wyborów. Utwór jest ciekawym literackim obrazem rzeczywistości lat międzywojennych.

Gatunek literacki: powieść psychologiczna, obyczajowa, społeczna.

Cechy gatunku widoczne w utworze

Ważną cechą utworu jest psychologizm — skupienie uwagi przede wszystkim na sferze przeżyć wewnętrznych postaci i analizie psychologicznej ich postępowania. Książka przedstawia życie ludzi z różnych warstw społecznych.

Czas i miejsce akcji

Akcja rozgrywa się w latach trzydziestych XX wieku, okresie kryzysu gospodarczego w Polsce i na święcie. Fabuła obejmuje także wydarzenia wcześniejsze, nawiązujące do dzieciństwa i młodości głównego bohatera Zenona Ziembiewicza. Autorka zastosowała inwersję czasową, dlatego wydarzenia nie są opowiadane w porządku chronologicznym. Zostały wspomniane takie wydarzenia historyczne jak I wojna światowa, kiedy Zenon uczęszczał do szkoły podstawowej, czy cud nad Wisłą w 1920 roku, kiedy zaczął studiować w Paryżu, co pozwala precyzyjniej określić czas, w którym dzieje się akcja

Większość wydarzeń rozgrywa się w prowincjonalnym miasteczku, którego nazwy czytelnik nie poznaje — przede wszystkim w kamienicy pani Kolichowskiej przy uficy Staszica oraz w domu Zenona Ponadto w Boleborzy (majątek zarządzany przez Ziembiewiczów), Chązebnej (majątek Tczewskich) Warszawie (wizyta Elżbiety u matki), Piesznie (rezydencja Olgierdowej Tczewskiej), Paryżu (studia Zenona), na południu Francji (podróż poślubna).

Bohaterowie

Zenon Ziembiewicz — syn zubożałego szlachcica Waleriana i szlachcianki Joanny z Niemierów. Ukończył w Paryżu Szkołę Nauk Socjalnych i Politycznych. W młodości był ambitny, pracowity, krytyczny chcący „żyć uczciwie” Z biegiem czasu, marząc o zrobieniu kariery, stał się konformistą, człowiekien egocentrycznym, słabym, żyjącym wiecznymi złudzeniami. Widząc niemoralność jakiejś sytuacji, stara się znaleźć usprawiedliwienie swego postępowania. Oszukiwał siebie, twierdząc, że każda historia nu drugie, to lepsze, dno. W jakimkolwiek miejscu zastawał samego siebie, zawsze tuż w pobliżu leżało ca gorszego, czemu się nie można było w najlepszej wierze przeciwstawić, jednakże granica ostateczna tyd przeciwstawień — granica odporności moralnej — odsuwała się niepostrzeżenie coraz dalej — móv| narrator o Zenonie.

To człowiek o dwóch obliczach: z natury zamknięty i ponury, w towarzystwie uchodził za dowcif nego i elokwentnego człowieka.

Zenon jest postacią tragiczną.

Elżbieta Biecka — córka pani Niewieskiej, bratanica Cecylii Kolichowskiej. Poznajemy ją jako piętnasti letnią dziewczynę, która jest nieszczęśliwie zakochana w dużo starszym od siebie rotmistrzu Awaca wiczu. Przez ludzi bywała postrzegana jako osoba życzliwa, wrażliwa na niedolę drugiego człowieka. By rozsądna, niezwykle opanowana, wręcz oschła. Od dzieciństwa znajdowała się pod opieką ciotki Cecy Kolichowskiej. Jej piękna matka, przebywając za granicą, nie interesowała się dziewczyną, o co cór miała zawsze żaL Elżbieta powoli przejmowała po ciotce obowiązek zarządzania kamienicą. Dostrzega sprawy lokatorów kamienicy, ich trudne losy i sytuację, w jakiej się znaleźli. Pomagała im.

382