modele

422

Rozdział XII. Metody przewidywania upodbici pr

ma i popularności jak funkcja Altmana. niektóre z funkcji stworzonych przez na^ dowców Altmana na całym świecie są znane i stosowane także w Polsce.

Model E. Altmana, R. Haldemana i P. Narayanana

Pomimo w ielkiego sukcesu, jaki odniósł model Altmana. autor ten - wiąz z R Haldemanem i P Narayananem - podjęli prace nad stworzeniem wspólnego modelu już pod koniec lat siedemdziesiąty ch. Uznali oni. że zbudowanie zupełnie nowej funkcji dyskryminacyjnej jest konieczne, aby móc dokładniej prognozować zdolność pod-miotów gospodarczych do kontynuacji działania. Sytuację tę spowodowły zmianany warunków gospodarowania na całym św iecie oraz modyfikacja systemów rachunki wości i spraw ozdawczości finansow ej. E.I. Altman, R. Haldeman i P. Narayanana pragnęli zbudować model, który' mógłby być z pow odzeniem stosowany również w odniesieniu do spółek zaangażowanych w działalność handlową. Przy opracowywaniu pierw szego modelu Altman uwzględnił jedynie przedsiębiorstwa przemysłowe.

Skonstruowany przez nich model ZETA opierał się na siedmiu wskaźnikach, stanowiących podstawę zaliczenia analizowanej spółki do grupy podmiotów „zbankrutowanych” lub zdolnych do kontynuowania działalności. Wytypowane przez nich wskaźniki to [Gajdka J.. Stos D., 2003. s. 172-173):

X.-

*3 =

X«-

X,-

*6-X, «

_EBIT_

Aktywa ogółem

Stabilność zysków (KI)

_EBIT_

Koszt obsługi długu (K2)

Skumulowane zatrzymane zyski (K3) Aktywa ogółem

_Aktywa bieżące_

Pasywa bieżące

Rynkowa wartość kapitału własnego Kapitał całkowity

Aktywa ogółem

Objaśnienia:

KI - Stabilność dochodów mierzona jako błąd standardowy estymacji trendu rento'** ności majątku (zmienna XI) w okresie 10 lat. wskaźnik ten traktów any jest J**⁰ miara ryzyka operacyjnego spółki.

K2 - Koszt obsługi długu obejmuje zarówno kwotę odsetek, jak i część opłaty leasingowej. która może być traktów ana jako odpow iednik odsetek.

K3 - Skumulowane zatrzymane zyski oznaczają w tym przypadku łączną kwotę zysków zatrzymanych przez cały okres istnienia spółki.

E.I. Altman, R. Haldeman i P. Narayanan oszacowali parametry modelu, opracowując go w dwóch wersjach: funkcji kwadratowej i liniowej (którą uznali za lepszą). Firma ZETA Sernces lnc. dostarcza subskrybentom informacji na temat kształtow ania się wartości wskaźnika ZETA dla badanych przez nią przedsiębiorstw. Indeks ZETA znajduje się ponadto w gronie indeksów wyliczanych dla Nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych [Gajdka J., Stos D.. 2003, s. 172-173). Z tego pow odu nigdy nie opublikow ano wartości w spółczynników stojących przy poszczególnych wskaźnikach.

Model L. Springate'a

Wśród metod oceny zagrożeń sytuacji finansowej przedsiębiorstwa na szczególną uwagę zasługuje model opracowany w Kanadzie przez L.V. Springate’a. Model ten często nazywany jest też modelem kanadyjskim. Ma on następującą postać [Zdyb M„ 2001, nr 4):

Z = 1,03 X, + 3,07 X_: + 0,66 X₃ + 0,4 X₄

gdzie:

^    Kapitał obrotowy

Aktywa

Zysk przed opodatkowaniem i zapłaceniem odsetek 8 ^s *~—^^~ ^^^—

Aktywa

_c Zysk przed opodatkowaniem Zobowiązania bieżące

Sprzedaż

D ■-

Aktywa

W przy padku gdy wskaźnik Z ma wartość mniejszą od 0.862 - oznacza to, że badane przedsiębiorstwo utraciło zdolność do konty nuacji działalności.

Model R.J. Tafflera

W W ielkiej Brytanii bardzo dużą popularnością cieszy się model opracow any Przez R.J. Tafflera. Jego autor wytypował następujące cztery wskaźniki i nadał