modele

Rozdział XII. Metody przewidywano upootosci p:.

6 Modele wykorzystywane do oceny kondycji majqtkowo-finansowej przedsiębiorstw..

421

Tablica 2. Ocena podmiotów gospodarczych na podstawie wskaźnika Z-score dla przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie

Wartość wskaźnika	Szanse upadku
1.23 lub mniej	bardzo wysokie
1.23 - 2.90	nieokreślone - tzw. szara strefa, obejmuje zarówno podmioty zagrożone, jak i niezagrożone upadłością
2,90 i więcej	niewielkie

E.I. Altman prowadził dalsze prace nad modyfikacją opracowanej przez niego funkcji dyskryminacyjnej, aby zminimalizować wpływ branży na poprawność klasyfikacji. Zaproponował wyłączenie wskaźnika rotacji majątku (zmienna X5), który uznał za najbardziej podatny na specyfikę branży . Wyłączenie zmiennej X5 spowodowało konieczność zmiany współczynników funkcji oraz jej wartości granicznych. Wyznaczona funkcja dyskry minacyjna miała następującą postać [Hołda A., 2001, nr 5 (61), s. 62]:

Z = 6,56 X, + 3.26 X, + 6,72 X, + 1,05 X₄

Model ten znalazł zastosowanie do prognozowania bankructwa mniejszych przedsiębiorstw- usługowych. Wartości graniczne dla niniejszego modelu i ich interpretację prezentuje zamieszczona poniżej tablica.

Tablica 3. Ocena podmiotów gospodarczych na podstawie zmodyfikowanego wskaźnika Z-score

Wartość wskaźnika	Szanse upadku
1.10 lub mniej	bardzo wysokie _
1.10-2.60	nieokreślone tzw. szara strefa, obejmuje zarówno przedsiębiorstwa zagrożone jak i niezagrożone upadłością i!
2,60 i więcej	niewielkie J

Źró&o: Opracowanie własne no podstawie Bednarski L: Problemy., opal. s 11.

Zastosow anie w skaźnika Z-score jest bardzo szerokie, co czyni z niego bardzo w ażne narzędzie analityczne. Model Altmana może być stosowany jako element analizy' fundamentalnej spółek notowanych na giełdzie. Wysoka wartość wskaż' nika Z świadczy o ich dobrej kondycji, zaś niska informuje o konieczności gromadzenia środków pieniężnych przez analizowane jednostki w przyszłości, co pociągnie za sobą ograniczenie inwestycji lub wypłaty dywidend. Jest on także pomocny przy badaniu celowości fuzji z innym podmiotem. Pomaga zidentyfi' fcpwać ewentualne problemy, na które może nas narazić kandydat na wspólnika, funkcja Altmana używana jest ponadto przez banki i inne instytucje kredytowo--poży czkowe do oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw. Jej zastosowanie umożliwia eliminację podmiotów o złej kondycji finansowej z portfela kredytowego. Audytorzy wykorzystują funkcję Z-scorc do oceny zagrożenia kontynuacji pałania spółek, które popadły w kłopoty finansow e. Wskaźnik Altmana znajduje też zastosowanie w procesie zarządzania przedsiębiorstwem. Stanowi element systemu wczesnego ostrzegania. Pozwala to kierownictwu przeprowadzić odpowiednio wcześnie działania restrukturyzacyjne, zmierzające do naprawy gospodarki podmiotu i uchronienia go przed upadłością [Kiewra D., 1999, s. 503].

Model Altmana ma także wiele wad, a jego zastosowanie jest - w wielu przypadkach - ograniczone. Dane wykorzystyw ane w modelu są danymi historycznymi. a badanie oparte jest na niezmienności wzajemnych relacji. Otoczenie ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw jest obecnie zmienne, złożone i turbulentne. Warunki, w których działają podmioty gospodarcze, zmieniają się w bardzo szybkim tempie. Powoduje to, że raz opracowanego modelu nie można stosow ać stale. Konieczne jest zatem stałe jego aktualizow anie i modyfikowanie lub budowa nowych modeli, bardziej adekwatnych do wymagań bieżącej sytuacji rynkowej.

W 1984 roku EJ. Altman wykazał, że opublikowane modele służące do przewidywania upadku przedsiębiorstw powinny być stosowane w kraju, w którym zostały' zebrane dane służące do ich opracowania. Jest to spowodowane różnicami w systemach rachunkowości poszczególnych państw', a także z odmiennymi warunkami gospodarowania na specyficznych rynkach krajowych.

Wkład E.I. Altmana w' rozwój metod prognozowania upadłości przedsiębiorstw'jest ogromny. Idea połączenia analizy dyskryminacyjnej z tradycyjną analizą wskaźnikową, znalazła licznych entuzjastów i naśladowców na całym święcie. Stworzyli oni wiele modeli wielowymiarowych. Niektóre z nich są szeroko rozpowszechnione i powszechnie dostępne, inne służą celom komercyjnym, a ich współczynniki korygujące oraz wartości graniczne pozostają utajnione. W dalszej kolejności zostaną zaprezentowane najbardziej znane modele zagraniczne, jak rów nież kilka funkcji wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej wyznaczonych przez polskich naukowców, przeznaczonych dla celów prognozowania upadłości podmiotów gospodarczych działających w naszym kraju.

■nne zagraniczne modele wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej Wykorzystywane w celu oceny zdolności podmiotów gospodarczych ^do kontynuowania działalności

Zaadaptowanie analizy dyskryminacyjnej dla potrzeb szeroko rozumianej rachunkowości przez E.I. Altmana stało się inspiracją dla innych uczonych i praktyków, którzy zaczęli tworzyć własne modele. Żaden nich nie zyskał takiego uzna-