przyczyny i objawy

402 Rozdział XII. Metody przewidywania upadłość pr,

-    ostrą konkurencję w części rynku, w której działa dana firma, lub znaczne zmiany cen materiałów powszechnie stosowanych w procesie produkcyjnym danej gałęzi przemysłu.

Biorąc pod uwagę sytuację panującą obecnie na rynku pracy, należy wziąć pod uwagę jeszcze jedną grupę czy nników, która może mieć wpływ na utratę przez podmioty gospodarcze zdolności do kontynuowania działalności. Pracodawcy mają dziś spore trudności ze znalezieniem wykwalifikowanej siły roboczej. Osoby posiadające odpow iednie kompetencje do pracy na konkretnym stanowisku staw iają wysokie wymagania dotyczące płac, a dotychczasowi pracownicy domagają się podwyżek. Realizacja tych postulatów spraw iłaby, że oferowane przez nie produkty i usługi przestałyby być konkurencyjne. Stały by się zbyt drogie, aby znaleźć nabywców.

Dużą część osób opuszczających nasz kraj stanowią młodzi, wykształceni i przedsiębiorczy ludzie o bardzo wysokich aspiracjach. Zastąpić ich będzie niezwykle trudno. Z tego powodu polskie firmy mogą stać się mniej innowacyjne. a oferowane przez nie wyroby i usługi zbyt drogie i niekonkurencyjne. Wiele przedsiębiorstw jest zagrożonych utratą zdolności do kontynuowania działalności z powodu trudności ze znalezieniem pracowników, gotowych podjąć pracę w zamian za wynagrodzenie, którego wysokość gwarantuje przedsiębiorcy opłacalność całego przedsięwzięcia i pozwala osiągnąć zysk.

W opinii J. Lisaka - jednego z najwybitniejszych polskich teoretyków nauki o przedsiębiorstwie - czynniki zewnętrzne „tworzą co najwyżej warunki początkowe procesu chorobowego*’ [Czech A., 1999, s. 112].

Każda firma przechodzi przez kolejne fazy rozwoju. Umownymi granicami oddzielającymi poszczególne etapy cyklu życia podmiotu gospodarczego są pojawiające się kryzysy. Pow odują je zarów no czynniki w ewnętrzne, jak i zew nętrzne. Wielu naukowców badających problem rozwoju organizacyjnego uwzględnia jedynie w ewnętrzne uw arunkow ania kryzysu. Uważają go za efekt zakończenia kolejnej fazy ewolucji, łącząc z koncepcją rozwoju organizacji i omówionym wcześniej modelem cyklu życia [Urbanów ska-Sojkin E., 1999. s. 28-29],

J. Argenti wymienia pięć podstawowych przyczyn wewnętrznych, które powodują, że firma jest kierowana w sposób niewłaściwy i nieefekty wny [ Argenti J., 1976, s. 123]:

-    autokratyczny styl zarządzania firmą.

-    brak zaangażowania rady nadzorczej spółki w proces zarządzania,

-    nierówny układ sił w kadrze zarządzającej,

-    słaba pozycja dyrektora do spraw finansów.

-    sprawowanie obow iązków' prezesa rady nadzorczej i prezesa zarządu przez tą samą osobę.

Jego zdaniem podstawow ą przyczyną o charakterze wewnętrznym jest niew łaściwe zarządzanie.

Do przyczyn o charakterze wewnętrznym zaliczane są ponadto następujące czynniki (Stasiewski T., 1995, nr 33. s. 157; Pałczyńska-Gościniak R., 2001, nr 3 (59), s. 22 oraz Hadasik D., 1998, s. 15]:

_ wady systemu rachunkowości,

-    brak ciągłości strategii przedsiębiorstw,

_ nieprawidłowa polityka finansowa, prowadząca do wysokiego poziomu zadłużenia,

-    niedostateczna kontrola finansowa zaw ieranych kontraktów handlowych,

-    niewystarczająca kontrola poziomu kapitału pracującego.

-    podejmowanie zbyt dużych projektów inwestycyjnych,

-    nieodpow iednia dywersyfikacja działalności operacyjnej,

-    trudności w kontrolowaniu geograficznie rozprzestrzenionych operacji firmy,

-    prow adzenie działalności handlowej ponad rzeczyw iste potrzeby,

-    przestarzałe technologie stosowane przez przedsiębiorstwo,

-    niska jakość oferowanych wyrobów i/lub niedostateczny poziom św iadczo-nych usług,

-    lekceważenie znaczenia usług przedsprzedażnych i posprzedażnych,

-    kreow anic pozornych nowości,

-    długotrw ałe utrzymywanie na rynku produktów przestarzałych w stosunku do nowoczesnych tendencji,

-    duża konkurencja ze strony importerów na rynku zbytu produktu danego przedsiębiorstwa.

-    utratę rynków zbytu,

-    brak konsekwencji w tworzeniu i utrwalaniu w izerunku przedsiębiorstwa,

-    brak badań rynku,

-    niepowodzenie procesu eliminacji potencjalnych lub istniejących operacji, przedsiębiorstw a, które przynoszą straty,

-    niekorzystne zmiany w umowach kontraktowych,

-    brak odpowiedniego systemu informacji finansowo-kadrowej, w wyniku czego nie ma możliwości elastycznego reagowania na zmieniające się warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa,

-    brak odpow iednio przygotowanej kadry,

~ brak umiejętności identyfikowania kryzy su na poziomie zarządzania przedsiębiorstwem i zrzucanie całej w iny za trudną sytuację na państwo.

Umiejętność dostrzegania sygnałów informujących o tym. że firma może utracić zdolność do kontynuacji działalności, pozwala menedżerom podejmować działania naprawcze, restrukturyzacyjne i reorganizacyjne. Pow inni w ięc posiadać odpowiednią wiedzę, na temat symptomów zwiastujących kryzys. Symptom można określić jako zew nętrzny objaw, oznakę w skazującą na pogorszenie się sytuacji lub możliwość pojawienia się niekorzystnego zjawiska (Międzynarodowe Wytyczne Rewizji Finansowej, 1991. nr 29, s. 4],