przyczyny i objawy

400 Rozdział XII. Metody przewidywania u podłości _pCi

rowana prze/ nich jednostka znajduje się w trudnej sytuacji i grozi jej banlcruct^3 Wielu z nich nie potrafi przyjąć tego faktu do wiadomości. Wynika to z pewnej riery psychologicznej. Ludzie bronią się przed złymi w iadomościami, które docie. rają z otoczenia. Czasem w sposób podśw iadomy próbują je lekceważyć albo sta! rają się o tym nie myśleć. Jest to błąd. ponieważ kryzys nie powinien być uwn*_ttu za zjaw isko negatyw ne. W wielu przy padkach zmusza on menedżerów do wpro-wadzenia zmian i innowacji. Takie postępowanie pozwala me tylko ocalić finnę przed upadłością, ale przyczynia się też do poprawy jej efektywności i konkurencyjności. Przekłada się to na w zrost rentow ności i może przyczynić się do jej sukcesu rynkowego oraz poprawy w izerunku w oczach najważniejszych interesariu-szy - klientów. Kierownik musi jednak mieć św iadomość, że firma znajduje się w trudnej sytuacji, aby móc podjąć działania naprawcze i reorganizacyjne.

Kryzys może byś zdefiniowany jako zagrożenie egzystencji przedsiębiorstwa [Urbanów ska-Sojkin E., 1999, s. 18]. Jego wystąpienie jest momentem przełomowym i ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego podmiotu. Jeśli zostanie on przezw yciężony, jednostka może popraw ić swoją wy dajność i efektywność - a w efekcie - stanie się bardziej konkurencyjna.

Kryzys - w rozumieniu patologii całego podmiotu gospodarczego - nie jest dziełem przypadku i nie rozw ija się w krótkim czasie. Jego symptomy są - w wielu przypadkach - trudne do zidentyfikowania i jedynie w niew ielkim stopniu sygnalizują głębię problemów, które dotknęły przedsiębiorstwo. Utrudnia to realizowanie podstawowych funkcji i celów firmy. Pierwsze symptomy kryzysu poprzedzają zjaw iska, procesy i niepokojące postawy. Można je odczuć dosyć łatwo, ale znacznie trudniej jest je opisać i kwantyfikować. Brak reakcji ze strony menedżerów przedsiębiorstwa lub nieodpowiednie sposoby przeciwdziałania pojaw iającym się trudnościom, powodują kumulowanie się problemów. Kryzys może dotknąć cały podmiot lub jedynie niektóre dziedziny jego działalności. Jego przebieg ma zawsze indyw idualny charakter, a przyczyny mogą być bardzo różne. Możliwości jego kontrolow ania oraz skuteczność działań podejmowanych przez menedżerów, aby go przezwyciężyć, zależą od jego skali i charakteru [Urbanówska-Sojkin E., 1999. s. 18, 20-21,26-27].

Utrata zdolności do kontynuowania działalności przez przedsiębiorstwo jest najczęściej rezultatem wielu różnych czynników. Przedsiębiorstwo powinno reagować na zmiany zachodzące w otoczeniu. Kierownictwo nic zawsze potrafi podjąć odpow iednic działania, aby w porę odpowiedzieć na wymogi stawiane organizacji przez środowisko. Błędy popełniane w zarządzaniu firmą są więc jedną z przyczyn bankructwa. Powodem takiego stanu rzeczy jest często despotyczna postawa dyrektora naczelnego, niewłaściwy podział kompetencji i odpowiedzialności w przedsiębiorstw ie, brak odpowiedniego zaangażowania personelu administracyjnego, jego niskie morale, niedostateczna motywacja, a także słaba pozycja dyrektora finansowego. Efektem błędów popełnianych w zarządza-₀iu jest brak odpowiedniego systemu kontroli i planowania. Kierownictwo nie potrafi wówczas dostrzec zmian mających miejsce w otoczeniu i na nie zareagować. Poważnym problemem, z którym zmaga się wiele przedsiębiorstw, jest słaba kontrola nad finansami, błędy w działalności marketingowej lub brak odpowiednich działań promocyjnych. W efekcie przedsiębiorstwo nie potrafi zachować równowagi w prowadzonej działalności i bankrutuje [Campbell C., Under-down B., 1991, s. 17-25].

Przyczyny upadku przedsiębiorstw można podzielić na:

_ zewnętrzne,

-    wewnętrzne.

ZewTiętrzne przyczyny upadku przedsiębiorstw wynikają ze zmian poziomu i natężenia konkurencji oraz procesów zachodzących w otoczeniu przedsiębiorstw. Zaliczamy do nich m.in. [Stasiewski T., 1995, nr 33; Urbanowska-Sojkin E„ 1999, s. 21-22; Wawrzyniak B., 1999, s. 50 -53 oraz http://finanse.wp.pl]:

-    przyczyny wynikające z sytuacji globalnej (niedostosowanie norm produkcyjnych i usługowych do norm funkcjonujących w Unii Europejskiej, a także zmiany polityczne i gospodarcze w innych krajach),

-    zmiany technologiczne, skracający się cykl życia produktów.

-    czynniki społeczno-demograficzne, i zw iązane z nimi zmiany w modelu konsumpcji.

-    w ahania popytu i podaży na niektóre wyroby i usługi,

-    słabą kondycję podmiotów w spółpracujących z firmą,

-    rosnącą siłę przetargową klientów oraz dostawców,

-    kryzysy polityczno-gospodarcze w świecie lub regionie,

-    recesję gospodarczą, zwolnienie tempa rozwoju gospodarczego kraju lub całego regionu,

-    spadek poziomu dochodów ludności zamieszkującej obszar, w którym działa firma,

-    nieodpow iednią politykę monetarną i fiskalną w ładz państwowych,

-    niekontrolowany import towarów z zagranicy (zwłaszcza tanich wyrobów’ z krajów azjatyckich, a także produktów dotowanych przez władze kraju eksportera),

~ brak ciągłości strategii gospodarczej kraju,

-    niespodziew ane zmiany praw a gospodarczego oraz systemu podatków ego. nagłe zmiany systemu ekonomicznego lub politycznego państwa,

" w zrost cen surowców energetycznych.

-    inflację, która utrudnia przedsiębiorstwu pozyskiwanie środków finansowych z zew nątrz i obsługę istniejącego zadłużenia,

nieumiejętnie przeprowadzone reformy gospodarcze lub ich brak.

^ niski poziom kompetencji osób pracujących w administracji państwowej,

-    korupcję.