Neurologia udar
4

Niedokrwienny udar mózgu 115

niowa pojawia się rzadko i jest zwykle mało skuteczna.

Izolowane zwężenie tętnicy spotyka się częściej w naczyniach domózgowych. W tętnicach mózgu, zwłaszcza u osób starszych, ateromatyczne zmiany zwężeniowe występują zwykle w kilku dorzeczach naczyniowych. Z wymienionych powodów przedstawienie poniższych zespołów klinicznych zwężenia tętnic ma charakter jedynie modelowy.

Tętnica szyjna wewnętrzna - najczęstszy z wymienionych zespół kliniczny. Dominujące objawy to: niedowład lub porażenie połowicze, połowicze zaburzenia czucia, niedowidzenie połowicze jednoimien-ne, ślepota jednooczna, zaburzenie spojrzenia do boku o korowym (czołowym) charakterze, zaburzenia świadomości, w przypadku ogniska w dominującej półkuli - afatyczne zaburzenia mowy oraz zróżnicowane zaburzenia poznawcze. Swoistym dla tej tętnicy zespołem klinicznym jest porażenie połowicze naprzemienne ze ślepotą jednooczną. Podobny zespół, z innymi objawami towarzyszącymi, występuje w zamknięciu pnia ramienno-głowowego i tętnicy szyjnej wspólnej.

Tętnica środkowa mózgu. Najczęściej pojawiające się objawy, z wyjątkiem ślepoty jednoocznej, są takie same jak omówione wyżej. Swoistość objawów występuje przy zaburzeniach krążenia w poszczególnych gałęziach tętnicy środkowej mózgu:

•    odgałęzienia skroniowe: niedowidzenie połowicze; w półkuli dominującej agnozja, afazja płynna i agrafia,

•    odgałęzienia ciemieniowe: niedoczulica połowicza, zaburzenia korowych funkcji ciemieniowych, tj. astereognozja, autotopagnozja, anozo-gnozja oraz różne rodzaje apraksji, najczęściej konstrukcyjna i ideatoryjna,

•    odgałęzienia czołowe: zespół twarzowo-ra-mienny, a w półkuli dominującej - afazja nie-płynna,

•    głębokie odgałęzienia torebkowe: względnie izolowane porażenie połowicze.

Tętnica przednia mózgu. Wśród objawów dominuje porażenie lub niedowład kończyny dolnej, co niekiedy naśladuje porażenie nerwu strzałkowego, oraz - w przypadku uszkodzenia płacika przyśrodkowego - zaburzenia czynności zwieraczy, głównie pęcherza moczowego. W uszkodzeniu półkuli dominującej dochodzi do zaburzeń zachowania (zespół apatyczno-abuliczny lub przeciwnie - euforia, odha-mowanie, zaburzenia krytycyzmu i moria), apraksji tożstronnych kończyn i afazji niepłynnej z elementami perseweracji. Obustronne zamknięcie tętnic prowadzi do mutyzmu akihetycznego.

_ Tętnica,naczyniówkowa przednia. Najczęstsze objawy to porażenie z niedoczulicą i niedowidzeniem połowiczym, zespół wzgórzowy. Przy zajęciu tętnic przeszywających występują postaci kliniczne udaru zatokowego.

Tętnica kręgowa. Przy zamknięciu jednej tętnicy zaburzenia krążenia przebiegają często bezobjawowo. W przypadku jednoczesnych zwężeń w innych tętnicach mogą występować:

•    tak zwany zespół podopuszkowy (Opalskiego) -z osłabieniem czucia na twarzy, zespołem Homera, niedowładem piramidowym i ataksją kończyn po stronie ogniska oraz rozszczepien-nymi zaburzeniami czucia na tułowiu po stronie przeciwnej,

•    skrzyżowane porażenie kończynowe,

•    objawy móżdżkowe i kliniczne zespoły uszkodzenia pnia mózgu.

Tętnica podstawna. Zaburzenia krążenia z tego dorzecza przedstawiają ciężki zespół kliniczny o znacznej śmiertelności, z zaburzeniami przytomności, krążenia i oddechu. Pojawiają się porażenia nerwów czaszkowych oraz kończyn w różnych zestawieniach. Zejściem u chorych, którzy przeżyją, może być mutyzm akinetyczny lub zespół zamknięcia.

Odgałęzienia tętnic kręgowych i tętnicy pod-stawnej. Najczęściej występują objawy połowiczego uszkodzenia pnia mózgu z naprzemiennymi objawami jądrowymi i sznurowymi. Przy uszkodzeniu części nakrywkowej nie występują zwykle porażenia kończynowe, natomiast w niedokrwieniu części pod-stawnej - zaburzenia czucia.

Tętnica tylna mózgu. Zaburzenia krążenia przybierają postać niedowidzenia połowiczego jedno-imiennego z zachowaniem widzenia centralnego, co sprawia, że chory może być nieświadomy istnienia ubytków. Przy mniejszym ognisku zaburzenia widzenia mają często charakter niedowidzenia kwadranto-wego. W zamknięciu obu tętnic występuje ślepota korowa z omawianymi uprzednio zaburzeniami psy-chopatologicznymi (zespół Antona).

Inne zespoły kliniczne związane z dorzeczem tętnicy tylnej mózgu to:

•    zespół amnestyczny - w niedokrwieniu hipo-kampa i(lub) wzgórza, przy zachowanej świadomości i kontakcie z otoczeniem występują zaburzenia pamięci operacyjnej,

•    zespół wzgórzowy - zwykle z niedowidzeniem połowiczym jednoimiennym,

•    zespół Parinauda - z niemożnością spojrzenia ku górze i zaburzeniami ostrości widzenia, związanymi z upośledzonymi reakcjami odruchowymi źrenic,

•    zespoły kliniczne bocznej i przyśrodkowej części śródmózgowia,

•    połowiczy zespół wzgórzowy z połowiczym

ograniczeniem pola widzenia - zespół Dejerine-Roussy.    *

Tętnica móżdżku dolna tylna. Zaburzenia krążenia występują w postaci zespołu bocznego opuszki z towarzyszącym (lub nie) niedowładem piramidowym kończyn po stronie przeciwnej do ogniska.