Obraz077

Rozdział VII

Ograniczenia i szanse związane z implementacją Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach w pracy socjalnej

Wprowadzenie

Jeszcze w 2008 roku L. Miś pisał: „W polskich warunkach praca socjalna skoncentrowana na rozwiązaniach to projekcja przyszłości, a nie opis stanu teraźniejszego” [por. Miś 2008, s. 13]. Autor ów uznawał, iż PSR jest dobrym narzędziem do „(...) wykorzystania w takim szczególnym miejscu, jak ośrodek pracy socjalnej, przez tak szczególnego fachowca, jak pracownik socjalny, w tak szczególny sposób, jak praca socjalna z klientem. Te cechy to: demonstrowany szacunek dla klienta, krótkoterminowość i minimalizm” [ibid., s. 13]. Mimo przywoływanych zalet PSR, L. Miś dostrzegał wyraźnie także przeszkody ograniczające możliwość implementacji tej metody do praktyki pracy socjalnej w Polsce, głównie w postaci ugruntowanej tradycji zawodu pracownika socjalnego skupionego na administrowaniu pomocą materialną dla klientów. Podobnie rzecz ujmuje charakteryzując specyfikę funkcjonowania rodzimych ośrodków pomocy społecznej M. Granosik, podkreślając, że „ludzka tragedia styka się tam ze zbiurokratyzowanym systemem instytucjonalnym” [zob. Granosik 2006].

W niniejszym rozdziale postaram się bliżej scharakteryzować wątpliwości związane z możliwością zastosowania alternatywnej metodyki pracy głównie z perspektywy samych pracowników socjalnych. Z drugiej zaś strony ukazać możliwości oraz pozytywne przykłady zastosowania Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach w pracy socjalnej przełamujące owe ograniczenia, przyzwyczajenia i stereotypy.

1* Przeszkody w upowszechnieniu Pracy Socjalne] Skoncentrowanej na Rozwiązaniach

Możliwości aplikacji PSR do praktyki pracy socjalnej, co zrozumiałe, w dużej mierze zależą od charakteru wykonywanego zawodu oraz specyfiki miejsca pracy. Sama profesja pracownika socjalnego związana jest z wykonywaniem tego zawodu w różnych obszarach, począwszy od ośrodków służby zdrowia, placówek opiekuńczo-wychowawczych, różnego typu poradni specjalistycznych, czy wreszcie skończywszy na ośrodkach pomocy społecznej, itp. Nawet w obrębie tych ostatnich, aktualnie także dostrzegalne jest duże zróżnicowanie funkcji. Na zróżnicowanie to wskazuje m.in. A. Opolska, która podkreślając odmienne możliwości wykorzystania PSR przez pracowników socjalnych i tzw. specjalistów, przyczyn tego stanu rzeczy upatruje.,^ odmiennych zakresach obowiązków i rolach, jakie są z tym związane [por. Opolska 2008, s. 52-53]. Ponadto założenia pracy socjalnej, o czym wspomniałem już we wstępie do niniejszego opracowania, najpełniej wydają się być realizowane w tzw. trzecim sektorze, czyli różnego rodzaju organizacjach pozarządowych, których obszar działania oraz związana z tym specyfika także jest niezwykle zróżnicowana.

Biorąc pod uwagę literaturę przedmiotu, a także wieloletnie własne doświadczenie zarówno w roli specjalisty, pracownika socjalnego, jak i terapeuty oraz trenera Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach, różne wątpliwości dotyczące zastosowania PSR w pracy socjalnej można ująć w postaci kilku poniższych zagadnień.

Ograniczony praktyczny wymiar pracy socjalnej    _i(.    •

........... "" ' ......... . 0 . '■

Wielu praktyków i badaczy pracy socjalnej podkreśla fakt jej ograniczonej formuły, jaka jest realizowana w praktyce [zob. m.in.: Brzuszczak 2008]. Przyczyny tego stanu są wielorakie. Jedną z nich jest siła przyzwyczajeń samych pracowników socjalnych, a także trudności ze zdefiniowaniem praktycznego Umiaru pracy socjalnej, Na czym ona rzeczywiście polega, czy ma polegać? Część uczestników różnych szkoleń prowadzonych przeze mnie w obszarze pomocy społecznej zgłasza m.in. taką wątpliwość: „Praca socjalna to nie terapia i pracownik socjalny nie powinien się tym zajmować”. To prawda, że pojęcia te różnią się zasadniczo, ale w takim razie jak należy rozumieć ową działalność zawodową pracowników socjalnych mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie? Wydaje się, że właśnie PSR jako działania skoncentrowane na zasobach klientów, biorące pod uwagę kontekst społeczny ich funkcjonowania, dokładnie wpisuje się w tę definicję. PS

153