Obraz2 2

-kreśli! ten stan rzeczy jako kolo hennem-uiy,. .,_u. 1 Rozumiemy tylko to. co ju* wiemy, możemy wv,,_VUli 1 tytko to. cośmy w tekst wlozj li.

Koncepcja doświadczenia hermeneutycznego _przo I ciiitawia się także postawie romantycznej, k1 podobnie jak racjonalistyczna, funduje się na opozycji 1 niied/y rozumem i tradycją, a tylko dokonuj, odw_:v,_ eenia ' znaków. Romantyzm, który zdetermin, XIX-wieczny historyzm. ceni tradycję dlatego, że jest I dawna Nie chce już mierzyć jej miarą współczesności lecz poszukuje jej własnych wartości, pragnie ja /rekonstruować, odzyskać w piel wolnej postaci. Tym I samym autorytet‘tradycji przeciwstawia autorytetowi rozumu, ale — podobnie jak racjonalizm obiec wizuje swój przedmiot: traktuje tradycję jako coś. o , jest dane. podobnie jak natura, co pozostaje wab, nas zewnętrzne i wymaga rozpoznania.

Obie postawy — oświeceniowa i romantyczna obiektywizują więc swój przedmiot. Gadamer powiada, że zwolennicy tych postaw wobec tradycji nie dostrzegają podobieństwa, jakie zachodzi między relacja badacza do tradycji a naszym osobistym stosunki do własnej przeszłości. Podobnie jak nie możemy . w pełni zdystansować i uwolnić od własnej przeszłości tak i tradycja nie jest dla nas czymś zewnętrznym ..Przeciwnie, znajdujemy się zawsze wewnątrz tradycji i nie mamy tu do czynienia z procesem obiektywizac i tj- nie traktujemy tego, co mówi tradycja, jako czciy różnego od nas i obcego. Stanowi ona zawsze część na samych, model lub egzemplifikację, rozpoznanie siebi, którego nasz późniejszy sąd historyczny nie może traktować jako rodzaju wiedzy, lecz jako proste zachowanie tradycji.” *

Tradycja może być rozumiana tylko od wewnątrz Badanie historyczne me jest tylko badaniem, lec/ także przekazem tradycji. Kiedy czytamy wybitn, dzieło historyczne, jego temat zyskuje dla nas praw dznve sączenie dz.ęk, ujęciu tego, kto j_e prezentuje W badaniach humanistycznych akceptujemy fakt. że

' H.-G. Gadamer, Problem dziejów w nowszei mteckiej, [w:] H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dziele

* H.-G. Gadamer, Truth and Method..., s. 250.    ' ^S' ²⁸'

. temat może być prezentowany rozmaicie, ićii ^saJu_h punktów widzenia w rozmaitych momcn-' ^r°historyc-/-nych czy przez różnych autorów. Trady-^,ich 'est obecna tylko dzięki wielości takich głosów. d⁸ ”L_uują one naturę tradycji, w której chcemy Mtniczyó i którą współtworzymy [...]. W naukach "manistycznych zainteresowanie tradycją jest pobu-!;',_ne w swoisty sposób przez teraźniejszość i jej potrzeby. Przedmiot i dziedzina badań jest w istocie konstytuowana przez te motywy, skłaniające do ich podjęcia. Tak więc, badanie historii ufundowane jest ;_a procesie historycznym, w którym zanurzone jest samo życie, i nie może być rozumiane teleologicznie. .,_v kategoriach samego przedmiotu, który jest badany. Przedmiot taki sam w sobie po prostu nie istnieje.” ¹ Tradycja nie jest zatem zewnętrznym wobec nas przedmiotem badania, lecz czymś, co interpretując — zarazem współtworzymy. Inaczej mówiąc, interpretacja nie obiektywizuje tradycji, lecz ją współtworzy, ponie- . waż sama jest zdarzeniem historycznym i jej kontynuacją.

Możliwość rozumienia świadectw przeszłości nie polega więc — jak sądził Dilthey — na wczuciu się w coś, co od nas odległe, lecz na tym, że my sami zanurzeni jesteśmy w proces i oddziaływania, jakie składają się na dzieje. „Rozumienie historyczne samo jest oddziaływaniem i doświadczaniem oddziaływania.” ²

Nieuchronność uprzedzeń wnoszonych przez nas do badań historycznych i nieadekwatność naukowego kryterium obiektywności w stosunku do tych badań ugruntowana jest na ontologicznej analizie ludzkiej egzystencji przeprowadzonej przez Heideggera i w swych zasadniczych rezultatach zaakceptowanej przez Gadamera. Dopóki Gadamer określa doświadczenie hermeneutyczne w sposób negatywny, krytyczny wobec dotychczasowej tradycji badawczej, tj. wskazuje na nieuprawnione roszczenie do bezpośredniości (bez-zalożeniowości) i obiektywności wcześniejszych badań historycznych, można uznać, że ukazuje on jedynie —

155

1

   Tamże, s. 253.

2

   H.-G. Gadamer, Problem dziejów..., s. 29.