Obraz7

58 1.1 taszykowska. Jakość życia w perspektywie pedagogicznej

im zapobiegać. Pojęcie „środowisko” jest lulaj synonimem negatywnych, niegcnelycznych wpływów. Choroby te być może w przyszłości zostaną nazwane chorobami „złego przystosowania” i będą obejmować nie tylko środowisko fizyczne, ale również zachowanie człowieka. Komitet badan medycznych WHO (Health Research Strategy) tworzy nową klasyfikację chorób: choroby genetyczne, niedostatki i niebezpieczeństwa, złe przy stosowanie. Dwie pierwsze grupy dotyczą badań biomedycznych, trzecia

-    zwraca uwagę na czynniki kolektywne (problemy środowiskowe) i indywidualne - czynniki stylu życia, przy czym te ostatnie są według WIR) ważniejsze (tabela 4). W tym podejściu jakość życia oznacza poczucie czło wieka co do swego miejsca w życiu w związku z kulturą i systemem war tości społeczeństwa, z jego celami, oczekiwaniami i normami. Rozumienie jakości życia zależy tu od stanu zdrowotnego i psychicznego, niezależności, kontaktów socjalnych osoby i czynników środowiska (za: Vclimirivic, 1997, s. 49-50).

H. Shipper, podobnie jak wspomniani wyżej autorzy, wprowadza na grunt medyczny pojęcie jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia, którą definiuje jako postrzegany przez pacjenta wpływ choroby i przebiegu jej leczenia na funkcjonowanie i ogólne poczucie satysfakcji życiowej (zob. Shipper, 1990, s. 171-185). Jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia

-    zdaniem autora - dotyczy czterech podstawowych wymiarów: stanu (i zycznego i sprawności ruchowej (w tym także poziomu ogólnej energii ży ciowej), stanu psychicznego (funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego), sytuacji społecznych (pełnienia ról, uzyskiwania wsparcia) i warunków ekonomicznych oraz doznań somatycznych (objawów choroby, odczuwa nego bólu) (Dziurowicz-Kozłowska, 2002, s. 87-88). Poza wymienionymi (podstawowymi) obszarami jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia uwzględnia także wymiary funkcjonowania ludzi chorych, takie jak: seksu alność, uczestnictwo w kulturze, duchowość.

Medyczną koncepcję jakości życia związaną z promowaniem zdrowia stworzyli również J. M. Rcaburn i I. Rootman (WHO, 1986,s. 18) (schemat 8). Jest ona oparta na stwierdzeniu, które padło podczas I Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia w 1986 roku w Ottawie:

[...] jeśli jednostki lub grupy zdolne są do rozpoznawania, ul< u Jania I icali/owania

własnych aspiracji, to także mogą w zadowalający sposób / e.potai....... potrzeby

oraz dokonywać wybór u środowiska żyi iowegn /.gnili iii wl • ni \ ml pn leuin jami,

L

wówczas dochodzi do uzyskania dolnego Ii/.yc zncgo, umysłowego i społecznego siimopotżucia (wcll-bcing) (Wl Ic», 1986, s. I)

Autorzy koncepcji przyjmują, że istotą jakości życia jest subiektywny stan iiulośi i, przeżywany przez człowieka.

I (oświadczanie tego stanu jest możliwe dzięki dziewięciu czynnikom, la !• im jak: przynależność społeczna, lokalna, ekologiczna; bycie fizyczne, psy liit /ne, duchowe; rozwój osobisty, czas wolny, produktywność. Wymię nlnne determinanty stanowią warunek stawania się człowieka, zwiększania własnej niezależności i zapewnienia swobody w decydowaniu o życiu. Wszelkie zakłócenia (np. choroba, kalectwo) stanowią poważne zagrożę nli dla czerpania radości z bycia w dobrym stanie psychicznym, fizycznym I din howym.

(łbecnie można wyróżnić trzy nurty jakości życia uwarunkowanej sta m ni zdrowia. Są to; nurt społeczny (koncentrujący się na społecz uv« h aspektach HRQOI.), nurt medyczny (obejmujący biofizjologicz m składniki IIRQOL)oraz nurt etyczny (zajmujący się filozoficznymi piublemami IIRQOL.) (zob. Levine, 1995, s. 7-13).

s. U. ni,a H Struktura jakości życia według J. M. Kcaburna i I. Rootmana

I’ r /. y n a 1 c ż n o ś ć
społeczna lokalna ekologiczna
Iłycie		Stawanie się
fizyczne		rozwój osobisty
psychiczne		czas wolny
duchowe		produktywność

jakość życia

jako po/loin radości wynikający z realizacji własnych możliwości w życiu

rio.llo /.i World I leallh < (rgani/.ation, 1986, s. 18.

1'oilsumowująi rozważania nad jakością życia w aspeklach: obiektyw m m l subiektywnym oraz w szerokim i wąskim rozumieniu, można slwiei ibli i oznacza ona wzajemne powiązania dwoili aspektów egzystencji lud Mi), możliwości pilni rozwoju jednostki ludzkiej oraz zadowolenia i) i łowi go. jak i o woli z k onlionlii |l o, .. kiwali z i zet zywlslośi ią (Velnni