Obraz5

54 |. Diiszykowska.) a kość życia w perspektywie pedagogiczne)

Pojęcie dobrobytu ma - zdaniem autora - obiektywny charakter i dotyczy stopnia zaspokojenia potrzeb. Szczęście stanowi przeżycie, poczucie subiek tywne, natomiast poziom życia łączy się z zaspokajaniem potrzeb o charakterze materialnym i w zakresie sformalizowanych układów społecznych.

E. Allardt w ramach dobrobytu wyodrębnia trzy kategorie potrzeb: having - mieć (posiadanie dochodu, zatrudnienia, mieszkania, zdrowia, wykształ cenią); loving - kochać (stosunki międzyludzkie: więzi lokalne, więzi rodzinne, więzi i wzory przyjacielskie); being - być (potwierdzenie się: przez prestiż, hobby, aktywność itp.). Według autora, potrzeby powinny być od noszone do dobrobytu, natomiast pragnienie - do szczęścia (za: Rabcn-da-Bajkowska, 1979, s. 136).

Dyscypliną korzystającą w coraz większym zakresie z koncepcji jako ści życia jest medycyna. Jest to wynik wielu przemian w tej dziedzinie, na przykład uwzględnianie w procesie leczenia w coraz większym stopniu czynników psychologicznych, obejmujących kontakty osób leczących z pa cjentami, oraz docenianie przez służbę zdrowia działań profilaktycznych, zmierzających do zachowania dobrego zdrowia człowieka.

Próby operacyjnej standaryzacji pojęcia „jakość życia” rozpoczęto w me dycynie i psychologii zdrowia. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) prze niosła nawet z nauk społecznych na grunt medycyny pojęcie jakości życia, zgodnie z którym, oznaczała ona

[...] osobiste postrzeganie przez jednostkę swojej pozycji życiowej w kontekście kulturowym i systemu wartości w jakich żyje oraz w odniesieniu do stawianych sobie celów, oczekiwań i norm (zob. WHOQOL Group, 1993, s. 153-159).

Impulsem do podjęcia dalszych rozważań teoretycznych nad tym zagad nieniem była definicja zdrowia³ przyjęta w 1948 roku przez WHO, wykra czająca poza tradycyjne podejście biomedyczne, czyli negatywne mierniki zdrowia (umieralność, zapadalność na choroby itp.), w kierunku szerszego modelu bio-psycho-społeczncgo, zgodnie z którym:

[...] zdrowie, to nie tylko brak choroby czy kalectwa, ale pełny, dobry stan li zyczny, psychiczny i społeczny (zob. Juczyński, 1999, s. 95 97; por. Ole. 2002, s. 40-41).

' K. Denek proponuje uzupełnić przytoczoną definicje zdrowi,i ,,    |cdcn wyini.o

poczucie własnej tożsamości c z I o w i e k a, którego i-.i, >i,| |, u i >dnmn >< -„unego

siebie i wolność (oraz klóiy jest , zy unikiem dr, ydii|.|< ym o lnu gon |l |..... li < I, nu nlow

zdrowia) (zol) Denek, 2002, * l.'ll

Implikacją wynikającą z lak postawionego sformułowania jest wska/.i me, ze choroba jest nie tylko zachwianiem fizycznego funkcjonowania 01 ganlzmu człowieka, lecz rozgrywa się także na płaszczyznach psychiczne po, społecznego i duchowego funkcjonowania. Dlatego konieczne siało się opracowanie wskaźników dobrostanu, zwłaszcza psychicznego i społei ziu po Zaczęły się pojawiać modele teoretyczne jakości życia uwarunkowane) 'lianem zdrowia - Health Related Quality of Life - HRQOL (zob. Wolowi ■ I i, 2001, s. 193) (schemat 7), co miało oznaczać, że poczucie zdrowia |esl |e«lnym z podstawowych wyznaczników jakości życia.

'<• ln ni.it 7. Kolacje pomiędzy stanem zdrowia a jakością życia według I.. Wołowickie)

Jakość życia /wią/.iua ze zdrowiem I IKQ( )l

/imllii: Wolowicka, 2001, s. 193.

Do koncepcji tych można zaliczyć pięć wyróżnionych przez II. Schip pi ia, I ( linclia i V. 1’owella (za: Czapiński, 2002b, s. 21-23): podejście p'i y i ho I og i c z ne ((i. li. Engela), kładące nacisk na spostrzegane przez, pa, jonia elokty choroby i terapii; model użyteczności oparty na D oi ii decyzji, rozpatrujący strategie postępowania w warunkach dy lematów wynikających z ograniczonych zasobów świadczeń medycznych i pi /• t znoścl między ilościowymi i jakościowymi kryteriami życia; ko ii i * pi )ę elektów promieniujących (J. li. Warc’a), wyróżniającą l ili a klęgów elektów choroby i terapii, zaczynając od funkcji biologie/, nii h popi zez ogólny ilobroslan p.sychii zny do z.u liowań spnłccznyc h od |i||a|ąi ych sli, na stanie loilzlny I szerszego oltuzenia pacjenta; model iHniegiacjl do moi mali)' go l yc I a, wyróźnlująey takie wymiary, id- iiiobiliioM . /iloliioM oplrfl nad obą, i odzieniu ■ zymiosi i, uklywnośi l> k n ai yjna, loli l Oi Iz li li u / wią/k I pi /y|a>iit, sposób pi i /ci iłowania Meble