Obraz�8

fcattfcą sły umysłów i postawy społeczne uczniów, dzięki zarówno wyrowi mhwidoatoeniUs jak i zespołowemu. opartemu na zorganizować > l j nei    Fodfowewya> oetem zajęć praktycznych nie było przy tym

w n .* wdrv\xac fflkdnezy do wykonywania takiego czy innego zawodu, lecz nv»vq wiwizoawh zdolności oraz uzyskanie bogatego i różnorodnego j^bdczenid. Ich dętkowym zadaniem było zadięceńie uczniowi wywołującej określone zainteresowania, uczynienie szkoły lerenan hda dziea i młodzieży, a nie tylko — jak w szkole tradycyjnej —przygotowania do tego życia. Równocześnie Dewey podkreślał, żę zajęcia praktyczne nie ma ją bynajmniej zastąpić studiowania książek przez uczniów. FNywmńyone natomiast doprowadzić do racjonalnego łączenia ..nauki ksążkowef ze zdobywaniem wiedzy w drodze samodzielnego wysiłku .i~\śfowegoi poczynań jroktyćznych. do łączenia teorii z praktyką.

Koncepcja ^szkoły laboratoryjnej f była w diizej mierze konserwacją poglądów fikaobcznych i pedagogicznych Deweya. według którego po-wj&ga trt ^    7i* $to$ęi\v-aneprzez człowieka w celu pokonywania

napotykanych trudności i rozwiązywania problemów. Myśl —jego zdaniem — iest po prostu insmimenteni walki o byt i czynnikiem decydującym o rozwoju. M\śłimv zaś najpełniej wtedy, kiedy rozwiązujemy problemy, ^.c    wyjścia są odczuwane każdorazowo trudności. WT.peł-

:i^makdemyślenia" można wyróżnić następujące etapy czy stopnie;

\) odcznoe trudności. 2) jej określenie. 3) wyszukiwanie posoyslu (pomysłów) rozwiązania (formułowanie hipotezy lub hipotez) zdefiniowanej już trudność(próblemu)_s 4) logiczna weryfikacja hipotezy (hipotez). 5) rozwiązywanie problemu*.

• Współczesnym rozwinięciem stopni formalnych Deweya jest m.in. koncepcja toku fO ' lekgi opracowana pracz f. Fentona. W myśl tej koncepcji uczniowie powinni mieć "fcj, możność:

dostrzegania problemów na podstawie obserwacji określonych rzeczy, zjawisk, wyda*

' raca lub procesów.

-    formułowania hipotez zmierzających do rozwiązania tych problemów, a zwłaszcza stawiania pytań o charakterze analitycznym oraz wstępnej, niejako ..przcdcmpirycz-Dff ooeny wysuwanych hipotez;

-    wskazywania logicznych następstw tych hipotez;

-    decydowania o tym. jak»edane będą niezbędne do oceny wybranej hipotezy'lub hipotez, a także dokonywania selekcji materiałów źródłowych z punktu widzenia ich przydatność do weryfikacji tej hipotezy czy tych hipotez;

-    analizowania, interpretacji i oceny danych pod kątem ich zgodności z rozwiązywanym problemem;

-    oceny hipotez w świetle zebranych danych;

-    postępowania zgodnego z hipotezą uznaną za prawdopodobną w świetle sześciu uprzednio wymiemonych czynność (Fenton, 1967, s. 112).

W lak określonym akcie myślenia obserwacja występuje na początku i na końcu czynności poznawczych: na początku służy jasnemu i wyraźnemu sprecyzowaniu istoty napotkanej trudności* na końcu — sprawdzeniu prawdziwości przyjętej hipotezy. Między tymi etapami obserwacji dokonuje się, zdaniem Deweya. ..umysłowa strona cał-kowitego aktu myślenia", tzn. wnioskowanie (wysunięcie projektu 'wyjaśnienia lub rozwiązania problemu) i rozumowanie ■{TWWlnięcie przyjętej doraźnie hipotezy wrażTZ jej \izasa dnieniem!: W ten sposób, jak sądził,' przezwyciężone zostają jednostronności empiryzmu i racjonalizmu. gdyż pełny akt myślenia łączy dwa istotne etapy poznawania rzeczywistości przez człowieka, sztucznie rozdzielane przez te kierunki filozoficzne, tzn. doświadczenie zmysłowe i pomysły rozwiązań wysuwane przed badaniem, a następnie znowu empirycznie sprawdzane.

Skuteczne nauczanie powinno uwzględniać te etapy. Musi ono również stwarzać uczniom sytuacje wymagające rozwiązywania przez ' nich określonych problemów, przy czym problemy te należy łączyć z przedmiotowymi potrzebami i zainteresowaniami dzieci i młodzieży. wyrastającymi na podłożu ich ogólnego rozwoju. Stawiane przed uczniami problemy muszą jednak znacznie się roźmc Od"

..probłcmów^_pc>źornych'’r zjałdmi mają przeważnie tło^- czynienia w-szkole tTady cyjnejr tnna musi też być metoda formułowania owych problemów. Uczniowie, według Deweya. powinni byc przekonani, że rozwiązując dany problem odkrywają rzeczy n owćT nik o mu clo-tąd~hie znane. Ponadto, nie należy traktować myślenia jako czynności incydentalnej w procesie zaznajamiania uczniów z nowym materiałem — co było zjawiskiem typowym w szkole tradycyjnej ^Hecz przeciwnie, przekazywanie informacji trzeba traktować jako incydent w rozwoju myślenia. Wynika stąd, że przekazywać należy uczniom informacje wtedy i tylko wtedy, kiedy są im one rzeczywiście potrzebne.

Inną wreszcie, głosił Dewey, aniżeli w szkole tradycyjnej musi być organizacja nauczania i inny tok lekcji. Ich wyznaczaniu najlepiej służą poszczególne“etapy pełnego aktu myślenia. / których każdy stanowi zarazem swoisty stopień formalny nauczania. Nauczyciel powinien, zatem tak przygotowywać i prowadzić lekcje- dowolnego przedmiotu, aby uczniowie mogli odczuć określaną trudność, zdefiniować ją. formułować pomysły jej przezwyciężenia ^hipotezy), sprawdzać te pomysły w drodze rozumowania lub za pomocą obserwacji i eks-